P articipatie wordt ge(s)maakt!

1. Participatie wordt ge(s)maakt! Studiedag VVSG - Kortenberg 27 november 2012

2. Verloopatelier • Met welke vragen naar hier gekomen? • Samenlevingsopbouw • Concrete voorbeelden • Wijkontwikkelingsplan Emelgem • Interactief bestuur en bewonersparticipatie in dorpencontext • Traject ‘Participatie wordt ge(s)maakt!’ • Wat hebben we geleerd? • 10 vooroordelen • Aanbevelingen • Vragen

3. Samenlevingsopbouw • Armoede en sociale uitsluiting • Grondrechten: maatschappelijke dienstverlening, wonen, arbeid … • Werken aan leefbaarheid in aandachtsgebieden • www.samenlevingsopbouw.be

4. Wijkontwikkelingsplan Emelgem

5. Wijkontwikkelingsplan Emelgem • Wat vooraf ging: WOP I en WOP II in aandachtsbuurten • Concept WOP langzaam verfijnd: methodiek, inhoudelijke doelen, proces) • Plangroep • Secretaris is trekker • Interne diensten van verschillende beleidsdomeinen • Bevoegde schepen(en) • Bewoners aanwezig naargelang de agenda

6. Wijkontwikkelingsplan Emelgem Doel WOP: Integraal wijkontwikkelingsplan rond leefbaarheidsthema’s • Huisvesting • Mobiliteit/verkeer • Woonomgeving • Dienstverlening • Sociaal leven • … 1 FT opbouwwerker, duurtijd 2 jaar

7. Wijkontwikkelingsplan Emelgem Aanpak: 1. Objectieve analyse (i.s.m. Steunpunt Sociale Planning) 2. Oplijsten van lopende initiatieven en levende thematieken vanuit beleid en diensten 3. Bewonersonderzoek • DORP inZICHT – brede bevraging over verschillende thema’s • Opstart bewonersgroep • Opmaak vragenlijst, uitdelen, ophalen, invoeren, interpreteren + presenteren voor hele wijk en gemeentebestuur (luisteren)

8. Wijkontwikkelingsplan Emelgem 4. Themagroepen • Bewoners, diensten en schepenen • Formuleren van constructieve voorstellen op gestelde noden 5. Wijkontwikkelingsplan • Korte en lange termijndoelstellingen • Wordt opgevolgd!

9. Wijkontwikkelingsplan Emelgem Resultaten: • Onderbenut oud gemeentehuis (eigendom stad) omgebouwd tot dorpshuis (uitbating OCMW) • Cijfers + bevraging = evolutie in kijk van beleidsmensen én bewoners • OCMW en stadsbestuur weten niet van elkaars plannen • Woonzorgdossier met diverse sociale partners voor uitbouw dorpshuis “Voor goede ideeën vinden we altijd middelen”

10. Interactief bestuur en bewonersparticipatie in dorpencontext

11. Interactief bestuur en bewonersparticipatie Waar? • In gemeenten met kerngemeente en veel dorpen Wat? • Interactief bestuur en bewonersparticipatie bevorderen • structureel inbedden in reguliere werking lokaal bestuur Aanpak • Bewonersplatform per dorp – dorpsagenda • Wat zijn de kwesties voor bewoners? • Wat zijn reeds onderwerpen van beleidsagenda? • Wat zou voorwerp van interactie kunnen zijn? (screening van alle beleidsplannen)

12. Interactief bestuur en bewonersparticipatie • Coördinatorenoverleg • Bewoners betrekken in uitwerken van informatie-, communicatie- en participatiebeleid • Ervaringen en inspiratie delen, vorming, afspraken en voorstellen voor betere samenwerking, toelichting procedures,… • Stuurgroep • Gemengde stuurgroep met diverse mandatarissen en ambtenaren • Breed draagvlak vanuit verschillende politieke strekkingen

13. Interactief bestuur en bewonersparticipatie Enkele resultaten • Herbestemming oud schooltje Oostkerke • Participatie van A tot Z • i.s.m. dienst ruimtelijke ordening, gebouwen en archiefdienst • Bewoners onderzoeken schooltje met architecten • Wat nodig in dorp? Als basis voor verschillende ontwerpen • Afwegingskader voor verschillende ontwerpen • Advies formuleren en presenteren aan schepencollege • Schepencollege heeft advies gevolgd

14. Interactief bestuur en bewonersparticipatie • Gemeenschapsbevorderende initiatieven (cultuur) • Dorpsfeesten vanuit historiek • Cultuur tot in de dorpszaal, kerk … • Projecten Dorp met toekomst, Koning Boudewijnstichting • Gemeenschapsruimtes • Zwerfvuilactie i.s.m. kunstenaar (milieu) • Aanpassingen verkeersinfrastructuur (mobiliteit) • Speelinfrastructuur (jeugd) • Dorpsidentiteit versterken (communicatie, toerisme) • Woonomgeving: groenonderhoud, trage wegen … (technische dienst)

15. Participatie wordt ge(s)maakt!

16. Participatie wordt ge(s)maakt! = participatief ervaringstraject • Interviews met bewoners, ambtenaren en mandatarissen (believers en non-believers) • Verdiepingstafels: mix van ambtenaren en mandatarissen uit verschillende gemeenten • Wat is er nodig voor jou als bestuurder/ambtenaar om goede participatieve processen in gang te zetten, te ondersteunen, te verduurzamen in beleidsvisie en cultuur? • Realistisch en herkenbaar verhaal met successen én drempels! • Ism Provincie West-Vlaanderen en Hoge School Gent voor Bestuurskunde

17. Participatie wordt ge(s)maakt! Resultaat: • Duo-publicatie: • ‘Beslist meebeslissen’ voor bewoners • ‘Beslist anders beslissen’ voor lokale bestuurders • Trefmoment voor lokale besturen: 120 deelnemers • Trefmoment voor bewoners: 90 deelnemers • Website www.participatiewordtgesmaakt.be

18. Wat hebben we geleerd? PARTICIPATIE RAAKT MENSEN, STRUCTUREN en SYSTEMEN

19. Participatie raakt MENSEN Gemeenteraadslid Bewoners Ambtenaren Diensthoofd Secretaris Bewonersgroepen Schepen OCMW-raadslid Burgemeester

20. Participatie raakt STRUCTUREN Gemeenteraad managementteam Procedures adviesraden OCMW-raad schepencollege reglementen toezicht hogere overheden gemeentedecreet

21. Participatie raakt SYSTEMEN Rollen en posities van ambtenaren bestuurders bewoners bewonersgroepen externe diensten

22. 10 vooroordelen bij lokale besturen 1. Participatie kost geld “Elkaar goed proberen te verstaan kost absoluut geen geld en lost ook veel op.” “Een nee heb je, een ja kan je krijgen. Voor een goed idee vinden we altijd geld.”

23. 10 vooroordelen bij lokale besturen 2. Participatie kost tijd “Als je bewoners al in de beginfase zaken meegeeft, dan word je achteraf niet teruggefloten en moet je niet terug totaal herbeginnen of veranderen.”

24. 10 vooroordelen bij lokale besturen 3. Je hebt niet alles in de hand “Bewonersparticipatie betekent niet dat je de macht van de politiek afneemt. Je moet openheid creëren en bewoners de kans bieden om ideeën in te brengen.”

25. 10 vooroordelen bij lokale besturen 4. Je geeft criticasters een forum “Als bestuurder mag je vragen niet altijd als kritiek bekijken maar eerder als uitdaging. Dan kijk je daar op een andere manier tegenaan.”

26. 10 vooroordelen bij lokale besturen 5. De groep is niet representatief voor de ganse bevolking “Niet iedereen wil participeren dus je hoeft er niet op te wachten, maar je moet wel moeite doen om veel mensen te bereiken en je communicatie zo open mogelijk te houden.”

27. 10 vooroordelen bij lokale besturen 6. Je kan niet voor iedereen goed doen “Je mag niet verwachten dat ze voor alles en nog wat applaudisseren. Ze mogen kritisch zijn, ze mogen dromen, maar liefst realistisch.”

28. 10 vooroordelen bij lokale besturen 7. Dossiers zijn te complex voor leken “Positief is dat bij bewoners, door mee te kunnen discussiëren, hun blik verruimt.”

29. 10 vooroordelen bij lokale besturen 8. Eigen buurt eerst. Bewoners zoeken altijd hun eigen belang. “Waarom komen mensen? Omdat ze zich betrokken voelen bij thema’s uit hun directe leefomgeving. Vaak gaat het om persoonlijke ergernissen, maar dit is niet erg, deze thema’s vormen een belangrijke instap om het ruimer verhaal van beleidsvorming te leren kennen.”

30. 10 vooroordelen bij lokale besturen 9. Bewonersgroepen installeren is oppositie creëren. “Bewoners mee op de boot nemen en het roer in handen geven, betekent ook verantwoordelijkheid nemen en dan worden mensen kritisch op zichzelf en weten ze dat het allemaal niet zo vanzelfsprekend is.”

31. 10 vooroordelen bij lokale besturen 10. Je creëert te hoge verwachtingen. “We moeten proberen zo vroeg en goed mogelijk informatie te geven aan de bewoners, zodat we geen verkeerde verwachtingen creëren.”

32. Enkele aanbevelingen • Alles begint met informatie op maat (beknopt, duidelijk) en elkaar leren kennen (rechtstreekse dialoog). = Participatie als inhoudelijke meerwaarde én maatschappelijke opdracht! • Procesmanager even belangrijk als inhoudelijke experten! = Stapsgewijs uitwerken van proces en aanpak, mix van methodieken, opvolging en bijsturing. = juiste mens op de juiste plaats (kennis én vaardigheden). = ondersteuning voor lokaal bestuur én bewoners. • Externe experten die open staan voor inbreng van bewoners (opnemen in omschrijving opdracht)

33. Bezin… Handelingskader VVSG www.participatiewordtgesmaakt.be maar vooral begin!

34. Vragen? Ervaringen? Bedenkingen?