Download
1 / 28
E N D
Sosyo-ekonomik değişmeler ve bilimdeki hızlı gelişmeler nedeniyle büyük karmaşa yaşayan toplumlar zaman zaman kaos ortamına girmektedir. Toplumsal yapının içindeki örgütler de bu kaos ortamında krizlerle yüz yüze gelebilmektedir. Örgütlerin krizle karşılaşmalarının temel nedeni, rekabetin acımasız koşullarında geri kalmalarıdır. Çoğu kriz aniden gelişmekte, krizin işaretleri kriz ortaya çıktığında görülmektedir.
Her organizasyon bir gün gelir, herhangi bir krizle karşı karşıya kalabilir. Bunun boyutları her zaman büyük de olmayabilir ama kriz yine de krizdir.
Kriz yönetiminde önemli olan krizden kaçmak ya da krizi çözmek değil, krizi daha doğmadan önlemek veya krizi örgüt açısından başarıya dönüştürmektir.
Krizi Diğer Sorunlardan Ayıran Özellikler • Tahmin edilememesi, • Örgütün tahmin ve önleme mekanizmalarının yetersiz kalması, • Örgütün amaç ve varlığını tehdit etmesi, • Üstesinden gelmek için atılması gereken adımların kararlaştırılması için yeterli bilgi ve zamanın bulunmaması, • Acil müdahale gerektirmesi, • Karar alıcılarda gerilim yaratması.
Kriz Tanımları • Kriz örgütü ve yöneticiyi sıkıntıya sokan, doğru, tam ve güncel bilginin toplanamaması sağlıklı iletişim kurulamaması, haberleşme engellerinin giderilmemesi, sonuçta örgütsel ve yönetsel faaliyetlerin yeterince yerine getirilmemesi durumudur.
Kriz önceden beklenmeyen ve sezilmeyen, örgüt tarafından acele cevap verilmesi gereken, örgütün önleme ve uyum mekanizmalarını yetersiz hale getirerek mevcut değerlerini , amaçlarını ve varsayımlarını tehdit eden gerici durumudur.
Krizin Özellikleri: Krizlerin sınırları yoktur. Herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde, herhangi bir örgütte meydana gelebilir. Beklenmedik bir şekilde ortaya çıkmaları ve yarattıkları domino etkisi nedeniyle kriz durumlarının, herhangi bir örgütte yaşanmaması olası değildir.
Örgütleri kriz ile karşılaştıran, krize kaynak olarak gösterilebilecek etmenler örgütün iç ve dış çevresinden başlamakta, ayrıca iç ve dış çevre faktörlerinin etkileşimi de krize zemin hazırlamaktadır. Hızlı çevresel değişmeler, örgütün bilgi kaynaklarının yetersizliği, bilgilerinin güncel olmaması, gereksiz bilgi, yetersiz haberleşme ve koordinasyon, plansızlık, farklı değer sistemlerin varlığı ve buna bağlı olarak gelişen örgütsel çatışma gibi olumsuzluklar örgütlerde krize kaynaklık etmektedir.
Kriz, örgütün varlığı ve hedefleri için potansiyel bir tehdittir. • Kriz durumu, genellikle tahmin edilemez. • Krizin üstesinden gelmek için, yeterli bilgi ve zaman bulunmayabilir. • Kriz, acil müdahale gerektirir. • Kriz, karar veren kişilerde gerilim yaratır.
Kriz Çeşitleri: Krizleri insan eliyle yaratanlar ve doğal nedenlerle oluşanlar şeklinde iki gruba ayırmak mümkündür . Üç tip kriz bulunmaktadır: • Ani gelişen krizler: Gelişinde çok az uyarı veren ya da hiç uyarı vermeyen krizlerdir. • Zamanla ortaya çıkan krizler: Yavaş yavaş ortaya çıkarlar, önceden kestirilmezler. • Uzun süre devam eden krizler: Haftalarca, aylarca hatta yıllarca süren krizlerdir.
Krizlerin değişik aşamaları bulunmaktadır. Bu aşamalar kuluçka dönemi ,krizin patlaması, sıcak dönem, soğuma dönemi ve krizin yaratacağı fırsatlardır. Fink’egöre kriz dört aşamadan oluşmaktadır: 1.Belirtiler, yaklaşan krizin uyarı aşamasıdır. 2.Şiddetli ve çabuk ilerleyen kriz. 3.Kronik kriz, olay sonrası iyileşme ve 4.Krizin çözümüdür.
Kriz korkulacak bir durum değil, fırsattır. • Bu nedenle yönetim kademelerinin krize bakış açılarını değiştirmeleri gerekmektedir. • Kriz süreçleri, kurumların kendi eksikliklerini, rekabette geri kaldıkları karanlık noktaları görmelerinin sağlandığı dönemlerdir.
Kurumsal amaçlara ulaşılabilmesi açısından krizlerin yıkıcı etkilerinden korunmanın zorunlu olduğu düşünülebilir. Bu durumun sağlanmasında en önemli etkenlerden birinin de etkili bir kriz yönetiminin olduğu söylenebilir.
Kriz Nasıl Yönetilir? • Her örgütte kriz yönetme takımları oluşturulmalıdır. • Kriz yönetim takımı çok geniş olmayan, kriz döneminde uzmanlıklarından yararlanılabilecek bireylerden oluşturulmalıdır. • Kriz yönetimi ekibinin, kriz yönetiminde başarılı olabilmek için etkili liderliğe ihtiyacı vardır. Liderler, krizle karşılaşmamış gibi davranmamalıdırlar. Gerçekçi bir biçimde bir örgütsel krizle karşılaşma olasılığının farkında olmalı ve buna hazırlıklı bulunmalıdırlar. • Liderler bir krizin yeniden oluşması olasılığını azaltmaya çalışabilirler, kriz süresini kısaltabilirler, krizde insan boyutunu dikkate alarak, krizin olumsuz etkilerini azaltabilirler
Hızlı sosyo-ekonomik, toplumsal değişmeler sonucunda okulların da çeşitli kriz durumlarıyla karşı karşıya kaldığı söylenebilir. Bu krizlerden en az hasarla kurtulabilmek ya da krizleri okulun lehine çevirebilmek için okullardaki yöneticilerin aynı zamanda vizyoner lider olmaları gereklidir. Vizyoner liderlikbir ufuk liderliğidir ve geleceğe yönelir. Vizyoner liderler, vizyonlarıyla isteyenleri geleceğe taşımaya çalışırlar.
Okullarda örgütün denge durumunu bozan “krizler” a) Verilen hizmetin doğasından kaynaklanan krizler. b) Dış etkenlerden kaynaklanan krizlerdir. Bunlar daha çok siyasal ve ekonomik krizler olmakla birlikte, doğal afetler ve felaketler de bu tür krizlerin içerisinde yer almaktadır. Belirtilen kriz durumları bazen bireysel müdahaleyi bazen de toplumsal müdahaleyi gerektirebilmektedir.
Verilen hizmetin doğasından kaynaklanan krizler • Okul yöneticilerinin yetersizlikleri • Öğretmenlerden kaynaklanan sebepler • İstenmeyen öğrenci davranışları • Yardımcı personel • Veliler ve okul çevresindeki kurumlar
Dış etkenlerden kaynaklanan krizler • Doğal afetler • Siyasi ve ekonomik krizler
1. Krize hazırlık Var olan durumu tanımlamak
2. Krize müdahale ekibinin oluşturulması İyi bir kriz yönetimi, kriz ortaya çıktıktan sonra, krize müdahale etmekle değil, krize her zaman hazırlıklı olmakla yapılır.
4. Krize müdahale planlarının hazırlanması • Planların ilgili tüm kişiler tarafından bilinmesi. • Gerekli yerlere asılması. • Dış etkenlerden kaynaklı krizlerde ise; kriz anında çeşitli acil telefon numaralarının, haber verilecek kişilerin listesinin, özel konuların, çalışma örneklerinin, tahliye planlarının ve okula ait diğer özel bilgileri içerecek uygun bir talimatnamenin hazırlanmasıdır. Bu talimatnamede ise krize ilişkin tüm soruların cevabı olmalıdır.
Bir kurumda acil bir durum ortaya çıktığında, yönetici önce durumun niteliğini ve boyutlarını belirlemek zorundadır. Yöneticiler, bir kriz patlak verdiğinde “sorumlu kim?” sorusuna cevap aramaktadır ancak bu yanlış bir tutumdur. Böyle zamanlarda, bir suçlu aranması zaman kaybına yol açmakla kalmaz; bu tip soruşturmalar, bunalımın kökeni ne olursa olsun problem çözümlendikten sonra bile kalıcı kişisel huzursuzluklar ortaya çıkarırlar.
Okul Müdürlerine Göre Kriz Durumları: • doğal afetler, • sel baskınları, • madde bağımlılığı, • uyuşturucu kullanımı, • ekonomik nedenler, • göçle gelen sorunlar, • okula dışarıdan yapılan baskınlar • şiddet olayları • derslerin boş geçmesi • öğrencilerin disiplin sorunları, • ailelerin öğrencilere ve okula karşı ilgisizliği • öğrencilerin öğretmenlere karşı fiziksel saldırıları, • aletli kavgalar (silah ve bıçak gibi) • intihar olayları
Olası Kriz Durumlarında Yönetici Ne Yapmalı? • Bir krizin varlığını farket, keşfet. • Krize neden olan etken veya etkenleri belirle • Krizin derinliği ve yaygınlığını soruştur, anlamaya çalış • Krizin çözülmesi veya başedilmesi için gerek duyulacak zamanın uzunluğunu belirle • Krizin yönetiminde (krizle mücadelede) kimlerin yer almasının doru olacağına karar ver • Uygulanabilir Kriz Yöntemlerini izle veya StandardUygulama Yöntemlerine bak. • Eğer mümkünse krize bir çözüm bulmak için görüşme yap (Okulun kapanması, potansiyel öğretmen hareketi vb.) • Kriz bittiğinde normal duruma tekrar dönmek için bir plan hazırla.
