Tuğçe YUR Yüksek Lisans Öğrencisi, Dokuz Eylül Üniversitesi

1. Denizci Eşlerinin Yaşam Mücadelesi Üzerine Nitel Bir ÇalışmaA Qualitative Study on the Life Struggles of the Spouses of the Seafarers Tuğçe YUR Yüksek Lisans Öğrencisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizcilik İşletmeleri Yönetimi Anabilim Dalı tugceyur@hotmail.com Selçuk NAS Yrd. Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölümü snas@deu.edu.tr THE FIRST GLOBAL CONFERENCE ON INNOVATION IN MARINE TECHNOLOGY ANDTHE FUTURE OF MARITIME TRANSPORTATION, November 24-26 2010 Istanbul

2. Araştırmanın Amacı ve Metodolojisi Çalışmanın amacı; Üst ve orta düzey yönetim kademesindeki denizcilerin sefere çıktıktan sonra eşlerinin ne gibi sorunlarla karşılaştıklarını ve bunlara karşı geliştirdikleri çözüm yöntemlerine ait verilerin biçimlendirilmiş görüşme tekniği kullanılarak tespit edilmesi, elde edilen verilerin betimsel analiz yöntemiyle ortaya konmasıdır. Denizci Tanımı Bu çalışmada denizciler, belirli bir hizmet sözleşmesi kapsamında ticaret gemilerinde gemiadamı olarak hizmet veren profesyonel kişiler olarak tanımlanmıştır. • Metodoloji • Literatür taraması • Keşfedici bir çalışma • “Anlık Veri” • Veri toplama yöntemi:görüşme yöntemi • Yargısal örnekleme yöntemi • Veri analizinde ise betimsel veri analizi yöntemi T. Yur ve S. Nas

3. Veri Toplama Yöntemi Görüşme yöntemi ile ilgili literatür taramasından sonra “yapılandırılmış görüşme formu” hazırlanmıştır. Görüşme formunda kullanılan sorular oluşturulurken, daha önce denizciler üzerinde yapılan gözlemlerden ve tecrübelerden faydalanılmıştır. Ana Sorular, Denizcinin evden ayrılarak sefere çıkması ve dönmesi ile ilgili süreçlere odaklanarak hazırlanmıştır. Sondaj Soruları, Denizcinin deniz hizmetine gitmesiyle sosyal çevrede yaşanan değişimler, bu süreçte ailelerin desteği ve çocuklarda gözlemlenen değişikliklerdir. T. Yur ve S. Nas

4. Örneklem • İzmir ili sınırları içerisinde ikamet eden denizci eşleri ile irtibat • Araştırmada üst ve orta düzey yönetici konumunda deniz eşleri • hizmet vermeye devam eden, • denizde hizmet vermiş olup ta karada bir iş yapmakta • 11’i güverte 4’ü makine sınıfından • toplam 15 katılımcı • Randevu • Görüşme yeri • Misafirperverlik T. Yur ve S. Nas

5. Görüşme Yapılan Denizcilerin ve Denizci Eşlerinin Demografik Analizi Çalışmaya katılan 15 denizci eşinden edinilen bilgilere göre; • Denizcilerin yaş ortalaması 39, • Ortalama deniz hizmet süresi 12 yıl, • 8 denizci hala denizde hizmet vermeye devam etmekte, • Karada görev yapan 7 denizcinin karadaki hizmet süresinin ortalaması 10 yıl, • Çalışmamızın veri kaynağı olan ve görüşmeye katılan 15 denizci eşinin yaş ortalaması 36, T. Yur ve S. Nas

6. Görüşme Yapılan Denizcilerin ve Denizci Eşlerinin Demografik Analizi • 2 kişi doktora, 1 kişi yüksek lisans, 7 kişi lisans, 1 kişi önlisans, 3 kişi lise ve 1 kişi ilköğretim mezunu • Denizci eşlerinden sadece 4’ü çalışmaya devam etmekte • 15 eşten 11’inin 1 çocuğu varken 4’ünün çocuğu yok • 15 katılımcının ortalama evlilik süresi 11 yıl, ortalama toplam beraberlik süresi 15 yıl • Evli olarak deniz hizmetine devam etme süresinin ortalaması 7 yıl • 4 katılımcı eşiyle hiç sefere çıkmamış, sefere çıkan 11 katılımcının eşiyle birlikte denizde geçirdiği ortalama süre 1 yıl T. Yur ve S. Nas

7. Betimsel Analiz ve Bulgular Yapılandırılmış görüme formundaki ilk soru, denizcilerin sefere çıktıktan sonra denizci eşlerinin karşılaştığı sorunları belirlemeye yöneliktir, şu sonuçlara ulaşılmıştır: Denizcinin sefere gitmesiyle, • Evin tüm iş yükümlülüklerinin • İletişim sorunu • Hasret ve özlem duyguları • Sağlık sorunları (çocuklar, ebeveynler) T. Yur ve S. Nas

8. Betimsel Analiz ve Bulgular Ana soruyu desteklemek için sorulan ilk sondaj sorusu, denizci sefere çıkmasından sonra sosyal çevrede yaşanan değişimleri belirlemeye yönelik olup, cevaplar aşağıda özetlenmiştir. Denizci, sefere çıkınca, • sosyal çevrede belirgin bir değişim, • eşli akşam görüşmelerinin yapılmadığı • sosyal faaliyetlerin ertelenmesi İkinci sondaj sorusu ise, denizcinin deniz görevine gitmesinden sonra denizci eşine ailelerin ne boyutta destek olduğunu belirlemeye yönelik olarak sorulmuştur. Denizci eşleri, bu süreçte kendilerine en büyük desteğin kendi ailelerinden geldiğini ifade etmişlerdir. T. Yur ve S. Nas

9. Betimsel Analiz ve Bulgular Üçüncü sondaj sorusu ise denizcinin sefere çıktıktan sonra çocuğu olan ailelerde çocukta gözlemlenen değişimleri belirlemeye yönelik olarak sorulmuştur. Denizci eşlerinin işlerinden ayrılmaları • Çocuğu olan 9 denizci eşi, çocuktan sonra işi bırakmış, • Bırakmayan 2 denizci eşinin ise eşi deniz görevini sonlandırmış • Çocuklarda bu süreç içerisinde iki farklı davranış gözlemlenmiştir: • İçe kapanma ya da agresiflik ve asabiyet davranışlarını (okul yaşantısında ilgisizlik, dikkat dağınıklığı odaklanma sorunu, uyum sağlayamama problemi) • Çocuklara babalarının gitmesi durumu düzgünce anlatıldığında olgunca bir yaklaşım T. Yur ve S. Nas

10. Betimsel Analiz ve Bulgular Denizler seferden döndükten sonra denizci eşleri tarafından en çok karşılaşılan sorunun, • Karaya adaptasyon süreci yaşaması, • Denizcinin uyku düzeninin bozulması, • Denizcilerin döndükten sonra ilgilenmesi gereken işlemleri ertelemesi • Tatil dönemlerinin denizcinin isteklerine ve dönüşüne göre planlanması • Sosyalleşme faaliyetlerinin başlaması T. Yur ve S. Nas

11. Betimsel Analiz ve Bulgular Çocuk açısından da baba döndüğü zaman • başkasının sözünü dinlememe, • babayı kıskanma, • paylaşamama, • babaya karşı şımarma davranışları Bir denizci eşi tarafından da çocuğunun, babasını geldiğinde onu önemsemiyor gibi davranarak babayı cezalandırma davranışı sergilediği T. Yur ve S. Nas

12. Betimsel Analiz ve Bulgular Denizcilerin denizi bırakma kararlarının denizcilere bırakılması Denizi bırakan denizcilerin çoğunluğunun da denizi kendi istekleri bıraktıkları ve bu duruma da çocukların vesile olduğu • Denizi çocukları sebebiyle bırakan denizcilerin karşılaştığı en zor durumun, denizcinin sefer dönüşünde çocuklarının “tanımama”, “kucaklarında ağlama”, “babasını yabancılama” vb tepkiler olduğu, • Denizci eşlerinin 11’i tek çocuk sahibi iken, çoğunluğunun ikinci çocuğu düşünmeme nedeninin denizcinin deniz hizmetine devam ediyor olması olduğu T. Yur ve S. Nas

13. Sonuç • Çalışma, denizci eşlerinin yaşadığı problemlerin tespiti açısından son derece önemli bir çalışmadır. • Çalışmada, denizcilerin seferde olduğu sırada denizci eşlerinin en yakın destekçilerinin kendi ailelerinin olduğu, bu süreçte eşleri ve ailesi için her türlü fedakârlığa hazır olduğu özellikle vurgulanmıştır. Bu fedakarlıkların başında, babanın yokluğunu hissettirmemek için denizci eşinin çalışma hayatından vazgeçmesi gelmektedir. • İkinci bir çocuk yapma düşüncesi, tek başına karada kalan eşte genellikle kaygılara neden olduğu • Denizcinin denizde çalışmasının belirli bir süre sonra eşler tarafından istenmediği fakat bu tercihin denizciye bırakıldığı • Ayrıca çocuk sahibi olan denizcilerin çocuklarına duydukları özlemin ve hasretlerin denizi bırakmada önemli bir etken olduğu belirtilmiştir. T. Yur ve S. Nas

14. Sonuç • Çalışmada veri toplama yöntemi olarak kullanılan yapılandırılmış görüşme yöntemi, elde edilen bilgilerin genellemesi açısından çok yeterli değildir. • Ayrıca çalışma, sadece İzmir ili ile sınırlı kalmıştır. Bu çalışmanın özellikle İstanbul’da ikamet eden denizci eşlerinin katılımıyla tekrarlanması denizci eşlerinin yaşadığı problemlerin daha ayrıntılı olarak tespiti açısından önemli görülmektedir. • Çalışma konusu olarak denizci eşlerinin yaşadığı problemler seçildiği için, devamlı olarak denizcilerin ve eşlerinin yaşadığı problemler sıralanmış ve karanlık bir tablo oluşmuştur. Hâlbuki denizci eşi olmanın sağladığı avantajların da tespit edildiği bir çalışma yapılması önerilmektedir. T. Yur ve S. Nas

15. Yunanistan Glaxidi “Gemiadamı Eşi Uluslararası Anıtı” Türkiye’de de denizci eş ve çocuklarının vermiş olduğu hayat mücadelesinin yüceliğini, kutsallığını ve değerini sembolize eden anıtların yapılması önerilmektedir. Bu görev Türkiye’de profesyonel denizcilerin tek meslek odası olan Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası’na aittir. USA Fialgo Adası “Fener Taşıyan Kadın” İrlanda Sligo “Karada Bekleyiş” Norveç Tjome “Denizci Eşi” Ukrayna Odessa “Denizci Eşi” İtalya Trieste “Limanda Eşlerini Bekleyen Kadınlar” İsveç Göteburg “Denizci Eşi” T. Yur ve S. Nas

16. Teşekkür Ederiz Thank you T. Yur ve S. Nas