Magdalena Kinga Skuza, RZGW Gdańsk Bydgoszcz, 28 maja 2009r.

1. Programy działań w regionie wodnym Dolnej Wisły, ze szczególnym uwzględnieniem zlewni Brdy, Wdy oraz Mątawy Magdalena Kinga Skuza, RZGW Gdańsk Bydgoszcz, 28 maja 2009r.

2. Zawartość planu gospodarowania wodami • Charakterystyka obszaru dorzecza z wyznaczeniem części wód i warunkami referencyjnymi • Podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów działalności człowieka na stan wód powierzchniowych i podziemnych • Określenie i odwzorowanie obszarów chronionych • Mapy sieci monitoringu • Wykaz celów środowiskowych • Podsumowanie analizy ekonomicznej związanej z korzystaniem z wód • Podsumowanie programów działań (program wodno-środowiskowy) • Wykaz pozostałych programów i planów • Podsumowanie działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa • Wykaz właściwych władz • Punkty kontaktowe i źródła danych

3. Program działań • Aby osiągnąć narzucone nam cele środowiskowe konieczne jest wdrożenie szeregu działań. Ramowa Dyrektywa Wodna wymaga, aby każdy kraj członkowski stworzył, a następnie wdrożył program działań zmierzający do osiągnięcia celów środowiskowych.

4. Program działań Artykuł 11 RDW „Każde Państwo Członkowskie zapewnia opracowanie programu działań dla wszystkich obszarów dorzeczy lub części międzynarodowych obszarów dorzeczy leżących na jego terytorium, przy uwzględnieniu wyników analiz wymaganych na mocy art. 5, dla osiągnięcia celów ustanowionych na mocy art. 4.” Takie programy działań mogą nawiązywać do działań wynikających z prawodawstwa przyjętego na poziomie krajowym.

5. Program działań- program wodno-środowiskowy Art. 113a ust. 1 ustawy Prawo wodne: „Program wodno-środowiskowy kraju określa podstawowe i uzupełniające działania zmierzające do poprawy lub utrzymania dobrego stanu wód w poszczególnych obszarach dorzeczy.”

6. Program działań- program wodno-środowiskowy Działania podstawowe – minimalne wymogi do spełnienia Działania uzupełniające - opracowane i wdrożone w uzupełnieniu do działań podstawowych, w celu osiągnięcia celów ustalonych na podstawie art. 4

7. Program działań- program wodno-środowiskowy Działania podstawowe – minimalne wymogi do spełnienia: • działania wymagane dla wdrożenia prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego ochrony wód, • działania służące wdrożeniu zasady zwrotu kosztów, • działania dla wspierania skutecznego i zrównoważonego wykorzystania wody, • działania służące ochronie wód przeznaczonych do spożycia, • kontrole poboru powierzchniowych i podziemnych wód słodkich i piętrzenia słodkich wód powierzchniowych, • kontrole, obejmujące wymóg uzyskania uprzedniego zezwolenia na sztuczne zasilanie lub uzupełnienie części wód podziemnych,

8. Program działań- program wodno-środowiskowy Działania podstawowe – minimalne wymogi do spełnienia: • wymóg uzyskania uprzedniej regulacji, takiej jak zakaz wprowadzania zanieczyszczeń do wody dla zrzutów ze źródeł punktowych mogących spowodować zanieczyszczenie lub uprzedniego zezwolenia lub rejestracji, • działania zapobiegające lub kontrolujące wprowadzenie zanieczyszczeń, dla rozproszonych źródeł mogących spowodować zanieczyszczenie, • działania zapewniające, że warunki hydromorfologiczne części wód są zgodne z osiągnięciem wymaganego stanu ekologicznego czy dobrego potencjału ekologicznego, • zakaz bezpośrednich zrzutów zanieczyszczeń do wód podziemnych, • działania dla wyeliminowania zanieczyszczenia wód powierzchniowych przez substancje określone w wykazie substancji priorytetowych, • wszelkie inne działania dla zapobiegania znacznym stratom zanieczyszczeń z instalacji technicznych;

9. Program działań- program wodno-środowiskowy Działania uzupełniające- opracowane i wdrożone w uzupełnieniu do działań podstawowych, w celu osiągnięcia celów ustalonych na podstawie art. 4 RDW np.: • instrumenty prawne i administracyjne • instrumenty ekonomiczne i fiskalne • kontrole • kodeksy dobrej praktyki • odtwarzanie terenów bagiennych • edukacja

10. Skala opracowania • Plan gospodarowania wodami – dla obszaru dorzecza • Cele środowiskowe – dla jednolitych części wód • Obszary robocze: regiony wodne, zlewnie bilansowe, scalone części wód • Programy działań – dla scalonych części wód powierzchniowych (z uwzględnieniem jednolitych części wód podziemnych)

11. Program działań- program wodno-środowiskowy • Katalog działań – zebrane wszystkie potencjalne działania – lista otwarta • Każde z działań w katalogu może być zarówno podstawowym jak i uzupełniającym, w zależności od uwarunkowań w danej części wód • Lista działań dla każdej części wód powstała poprzez wybór odpowiednich działań z katalogu. • Dla wszystkich działań została przeprowadzona ocena ich wpływu na stan wód oraz ocena efektywności kosztowej.

12. Kategorie działań • Działania organizacyjno-prawne i edukacyjne • Gospodarka komunalna • Kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona ekosystemów od wód zależnych (w tym morfologia i zachowanie ciągłości biologicznej cieków) • Przemysł • Rolnictwo i leśnictwo • Zagospodarowanie przestrzenne

13. DZIAŁANIA ORGANIZACYJNO-PRAWNE I EDUKACYJNE • Opracowanie warunków korzystania z wód regionu • Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni • Dostęp do informacji: - objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody - opracowanie oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia • Wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną środowiska w celu zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych (m.in. komputeryzacja), zakup materiałów szkoleniowych i pomocniczych, szkolenia merytoryczne pracowników realizujących zadania ochrony środowiska • Propagowanie idei zrównoważonego rozwoju i upowszechnianie informacji o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska • Promocja "Programu rolnośrodowiskowego" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolnośrodowiskowego

14. GOSPODARKA KOMUNALNA • Realizacja "Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych": - budowa oczyszczalni - modernizacja oczyszczalni - budowa kanalizacji • Realizacja "Programu wyposażenia aglomeracji poniżej 2000 RLM w oczyszczalnie ścieków i systemy kanalizacji zbiorczej" • Działania wynikające z konieczności porządkowania systemu gospodarki ściekowej: - budowa szczelnych - wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków, - kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu nieczystości płynnych, - prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków i wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych i osadów ściekowych z przydomowych oczyszczalni, • Realizacja zadań systemowych gospodarki odpadami zawartych w planach gospodarki odpadami: - likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk), - gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów, - modernizacja składowiska odpadów komunalnych, - zagospodarowanie osadów ściekowych, - zamknięcie niezabezpieczonego składowiska odpadów komunalnych.

15. KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA EKOSYSTEMÓW OD WÓD ZALEŻNYCH (W TYM MORFOLOGIA I ZACHOWANIE CIĄGŁOŚCI BIOLOGICZNEJ CIEKÓW) • Ochrona, zachowanie i przywracanie biotopów i naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (działania wynikające z dyrektywy w sprawie dzikiego ptactwa oraz dyrektywy w sprawie siedlisk przyrodniczych): - opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego (parki, rezerwaty, NATURA 2000) • Zapewnienie ciągłości rzek i potoków poprzez udrożnienie obiektów stanowiących przeszkodę dla migracji ryb: - budowa przepławek, przywrócenie drożności odcinków rzek - zmiana instrukcji gospodarowania wodą dla zachowania przepływu biologicznego - renaturyzacja wybranych odcinków cieku • Zarządzanie gospodarką wodną na zbiornikach piętrzących - weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą • Bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych

16. PRZEMYSŁ • Realizacja "Programu wyposażenia zakładów przemysłu rolno-spożywczego o wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w urządzenia zapewniające wymagane przez polskie prawo standardy ochrony wód": - monitoring zakładów przemysłu rolno-spożywczego o wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków • Opracowanie programu zapobiegania poważnym awariom i zarządzanie ryzykiem - opracowanie programu zapobiegania poważnym awariom przez zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku

17. ROLNICTWO I LEŚNICTWO • Redukcja zanieczyszczenia wód spowodowanego przez azotany pochodzenia rolniczego: - programy dla OSN • Ochrona bioróżnorodności w lasach (zachowanie, odtwarzanie i zwiększanie) zgodnie z programami ochrony przyrody dla poszczególnych Nadleśnictw: - opracowanie granicy rolno-leśniej dla gmin - zalesianie gruntów niepaństwowych przez właścicieli - zalesianie gruntów państwowych • Właściwe stosowanie i przechowywanie nawozów naturalnych - przechowywanie gnojówki i gnojowicy w odpowiednich warunkach - budowa płyt gnojowych i szczelnych zbiorników na gnojowice

18. ROLNICTWO I LEŚNICTWO • Przeciwdziałanie erozji i wypłukiwaniu zanieczyszczeń: - właściwa uprawa gleby (właściwie prowadzone prace polowe) - stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych • Wspieranie rolnictwa ekologicznego • Wspieranie rolnictwa zrównoważonego • Wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości - regulacja lesistości • Tworzenie stref buforowych i korytarzy ekologicznych: - tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych

19. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE • Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uwzględniających wymagania i zasady ochrony środowiska: - opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uwzględniających wymagania i zasady ochrony środowiska, w szczególności dotyczące: ustalonych stref ochrony ujęć wód, obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz stref zagrożeń powodzią z określeniem sposobu ich użytkowania i zagospodarowania, korytarzy ekologicznych stanowiących doliny rzek i cieków wraz z ich obudową biologiczną, obszarów i obiektów przyrody prawnie chronionych, obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych - lasy, zalesienia, zadrzewienia, obszarów ograniczonego użytkowania , w tym nie spełniających wymagań w zakresie jakości środowiska dla istniejących obiektów uciążliwych i niebezpiecznych, rozwoju systemów infrastruktury technicznej zwłaszcza gospodarki wodno – ściekowej i gospodarki odpadami wraz z wyznaczeniem rezerwy terenów, pod urządzenia i obiekty niezbędne do realizacji dla prawidłowego funkcjonowania systemów, wyznaczenia rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń infrastruktury ochrony środowiska, a także produkujących energię ( fermy wiatrowe)

20. Działania dla wód podziemnych • Poszukiwanie i dokumentowanie altrenatywnych źródeł wody do spożycia • Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych związanych z poborem wód podziemnych • Racjonalne gospodarowanie wodą przeznaczoną do spożycia • Kontrolowanie stref ochronnych ujęć wody • Ograniczenie poboru wód podziemnych dla przemysłu i rolnictwa • Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej dla GZWP • Ustanowienie obszarów ochronnych dla GZWP

21. ZlewnieBrdy, Wdy i Mątawy

22. Scalone jednolite części wód w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy 13 scalonych części wód powstałe w wyniku scalenia 80 jednolitych części wód rzekoraz 88 jednolitych części wód jezior

23. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych Modernizacja oczyszczalni: Rzeczenica Przechlewo Tuchola Sikorz Parowa Swornegacie Zielona Huta Kaliska Łubiana Brusy

24. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych Modernizacja kanalizacji: oczyszczalnia Przechlewo oczyszczalnia Tuchola oczyszczalnia Parowa oczyszczalnia Swornegacie

25. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Program wyposażenia aglomeracji poniżej 2000 RLM w oczyszczalnie ścieków i systemy kanalizacji zbiorczej Modernizacja oczyszczalni Lniano

26. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Program wyposażenia zakładów przemysłu rolno-spożywczego o wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w urządzenia zapewniające wymagane przez polskie prawo standardy ochrony wód • Monitoring zakładów przemysłu rolno-spożywczego o wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków: • Spółka z o.o. PROSIACZEK Zakład w Krąplewicach • Zakład Przemysłu Mięsnego KIER • Zakłady mięsne "Viola"

27. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Opracowanie programu zapobiegania poważnym awariom przez zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku: • "BAŁTYK-GAZ" Sp. z o.o. w Rumii, ul. Sobieskiego 5,Centrum Regionalne Północ - Magazyn Bydgoszcz • "BARTER" S.A. Rozlewnia Gazu Płynnego w Bydgoszczy • Biuro Konstrukcyjne MD-PROJEKT Sp. z o.o. w Bydgoszczy • Linde Gaz Polska Sp. z o.o., Zakład Produkcyjny w Bydgoszczy • Natural Chemical Products Sp. z o.o. • Zakłady Chemiczne "NITRO-CHEM" S.A. w Bydgoszczy • Zakłady Chemiczne "ZACHEM" S.A. w Bydgoszczy • Mondi Packaging Paper Świecie S.A. w Świeciu

28. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego (parki, rezerwaty,NATURA 2000) • PLH220038 - Dolina Wieprzy i Studnicy • PLH220041 - Miasteckie Jeziora Lobeliowe • PLH220013 - Jezioro Piasek • PLH220035 - Jezioro Krasne • PLH040023 - Doliny Brdy i Stążki w Borach Tucholskich • PLH300004 - Dolina Noteci • PLH220005 - Bytowskie Jeziora Lobeliowe • PLH220004 - Bór Chrobotkowy

29. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego (parki, rezerwaty,NATURA 2000) • PLH220026 - Sandr Brdy • PLH220028 - Studzienickie Torfowiska • PLH220034 - Jeziora Wdzydzkie • PLH040017 - Sandr Wdy • PLH040003 - Solecka Dolina Wisły • PLH040025 - Zamek Świecie • PLH040022 - Krzewiny

30. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego (parki, rezerwaty,NATURA 2000) • PLB220001 - Wielki Sandr Brdy • PLB300001 - Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego • PLB040003 - Dolina Dolnej Wisły

31. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy Budowa przepławek dla ryb: 65 przepławek Brda (z dopływami) – 32 Wda (z dopływami) – 28 Mątawa - 5

32. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni: • DW0603 - Brda od jez. Kosobudno do zb. Koronowo • DW0604 - Brda od zb. Koronowo do zb. Smukała ze zb. Smukała • DW0609 - Brda od jez. Charzykowskiego do jez. Kosobudno z jez. Kosobudno • DW0904 - Wda od zb. Żur do starego koryta Wdy

33. Działania dla wód podziemnych w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy JCWPd 44 (Miasto Bydgoszcz, dolina Wisły między Toruniem i Bydgoszczą): • Poszukiwanie i dokumentowanie altrenatywnych źródeł wody do spożycia • Opracowanie dokumentacji hygrogeologicznej dla GZWP 140 i GZWP 141 • Ustanowienie obszaru ochronnego dla GZWP 140, GZWP 141, GZWP 138 • Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych związanych z poborem wód podziemnych i ograniczenie poboru dla przemysłu i rolnictwa

34. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy Jednostki odpowiedzialne: • gminy • użytkownicy/właściciele (gruntów, zakładów przemysłowych) • administratorzy cieków • sprawujący nadzór nad obszarami chronionymi • RZGW

35. Koszty działań dla zlewni Brdy, Wdy i Mątawy Działania podstawowe - 662 mln zł Działania uzupełniające - nie określono kosztów

36. Koszty działań dla regionu wodnego Dolnej Wisły Działania podstawowe - 4 266,9 mln zł Działania uzupełniające - 391,7 mln zł OGÓŁEM: - 4 529,0 mln zł

37. Główne zadania przewidziane do realizacji w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Opracowanie warunków korzystania z wód regionu 100 tys. zł • Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych 35 mln zł • Realizacja "Programu wyposażenia aglomeracji poniżej 2000 RLM w oczyszczalnie ścieków i systemy kanalizacji zbiorczej" 3,7 mln zł • Działania wynikające z porządkowania gospodarki ściekowej w obszarach nie objętych zbiorowym odprowadzaniem ścieków nie określono kosztów • Realizacja działań wynikających z planów gospodarki odpadami nie określono kosztów • Opracowanie i wdrożenie planów ochrony dla obszarów NATURA 2000 617 mln zł • Udrożnienie rzek - budowa 65 przepławek nie określono kosztów • Tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych 375 tys. zł

38. Odstępstwa od celów środowiskowych w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Dla 34 jednolitych części wód rzek na ogółem 80 co stanowi 42 %

39. Odstępstwa od celów środowiskowych w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Dla 37 jednolitych części wód jezior na ogółem 88 co stanowi 42 %

40. Odstępstwa od celów środowiskowych w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy • Dla 1 jednolitej części wód podziemnych na ogółem 6 - przesunięcie terminu osiągnięcia celów.

41. Odstępstwa od celów środowiskowych w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy Dla 1 jednolitej części wód podziemnych na ogółem 6 - przesunięcie terminu osiągnięcia celów. Przyczyny: • duże zapotrzebowanie na wodę do spożycia

42. Odstępstwa od celów środowiskowych w zlewniach Brdy, Wdy i Mątawy

43. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!!! rdw@rzgw.gda.pl