Obszary strategicznej interwencji

1. Obszary strategicznej interwencji jako nowe wyzwanie polskiej polityki regionalnej w kontekście wniosków z raportów Banku Światowego i OECD Krzysztof Hetman Podsekretarz Stanu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 19 lutego 2009 r.

2. Polityka regionalna w Polsce • Słabości dotychczasowej polityki regionalnej w Polsce: • Postępującą konwergencja zewnętrzna obejmująca wszystkie regiony, przy jednoczesnym zachowaniu skali różnic międzyregionalnych. • Brak skutecznej koordynacji sektorowych strategii rozwojowych i działań podejmowanych przez instytucje rządowe. • Niewystarczająca regionalizacja celów w kontekście rozwoju kraju, m.in. nieuwzględnianie specyficznej sytuacji regionów i ich potencjału endogennego. • (na podstawie: Raport o rozwoju i polityce regionalnej, MRR 2007) • W 2008 r. rozpoczęto prace nad nowym modelem polityki regionalnej (m.in. nowelizacja ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Tezy i założenia Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego).

3. Refleksje z diagnozy BŚ i OECD • Ten sam poziom lub zwiększenie zróżnicowań regionalnych w poziomie życia przy pogłębiającej się koncentracji przestrzennej wytwarzania PKB • Relatywna nieskuteczność dotychczasowych polityk kompensacji oraz instrumentów mono-sektorowych • Kosztowność i nieefektywność działań spowodowana nieuwzględnieniem regionalnych potencjałów i możliwości (zasobów endogenicznych) oraz procesów rynkowych

4. Rekomendacje BŚ/ OECD a nowy model polityki regionalnej w Polsce • REKOMENDACJE BŚ/OECD: • wspieranie procesów rozwojowych w regionach oparte o specyficzne potencjały wzrostu • koordynacja polityk sektorowych na poziomie regionalnym z uwzględnieniem regionalnych uwarunkowań • Tezy i założenia KSRR • wykorzystanie endogenicznych warunków poszczególnych województw oraz przezwyciężenie zagrożeń dla ich rozwoju • polityka regionalna jako wspólna polityka podmiotów publicznych i integralna część polityki rozwoju • (integracja tematyczna, instytucjonalna, programowa)

5. Rekomendacje BŚ/ OECD a nowy model polityki regionalnej w Polsce • REKOMENDACJE BŚ/OECD: • integracja obszarów zapóźnionych z obszarami wiodącymi w celu zapewnienia obywatelom równego dostępu do dóbr i usług. • zachęty do inwestycji gospodarczych na zapóźnionych obszarach wzmacniają sygnały płynące z rynku • Tezy i założenia KSRR • zadaniem planowania przestrzennego jest wskazanie najlepszych lokalizacji instrumentów polityki regionalnej z punktu w widzenia uwarunkowań przestrzennych. • współpraca podmiotów odpowiedzialnych za kształtowanie polityki z sektorem prywatnym w celu zapewnienia zaangażowania i wyzwalania potencjału kapitału prywatnego na rzecz realizacji założonych celów rozwoju regionalnego

6. Rekomendacje BŚ/ OECD a nowy model polityki regionalnej w Polsce • REKOMENDACJE BŚ/OECD: • transfery redystrybucyjne mogą redukować dysproporcje w zakresie możliwości fiskalnych i realizacji usług publicznych. • przy podziale środków trzeba wziąć pod uwagę co najmniej trzy kryteria: potrzeby, wydajność, równość. • Tezy i założenia KSRR • Nowa logika podziału środków budżetu państwa: • koncentracja interwencji na kluczowych tematycznych obszarach strategicznej interwencji • określenie wielkości dostępnych środków (w tym sektorowych), • identyfikacja i „wycena” poszczególnych problemów w regionach z uwzględnieniem ich specyfiki i na podstawie zobiektywizowanych i jednolitych mierników.

7. Obszary strategicznej interwencji w polityce regionalnej Znowelizowana ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Art. 3 a. Pkt. 6 Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego koordynuje realizację strategii rozwoju współfinansowanych ze środków budżetu państwa lub środków rozwojowych pochodzących z Unii Europejskiej lub z innych źródeł zagranicznych przez:wyznaczanie obszarów problemowych o znaczeniu krajowym i ponadregionalnym wymagających interwencji państwa. Cele i działania polityki regionalnej będą skoncentrowane na ograniczonej ilości obszarów interwencji, ważnych z perspektywy poszczególnych regionów, jak i całego kraju.

8. Obszary strategicznej interwencji w polityce regionalnej • Są to obszary, wobec których: • wymagana jest interwencja rządu, ze względu na ciężar, którego region sam nie jest w stanie udźwignąć oraz • obszary, które ze względów społecznych, gospodarczych lub środowiskowych wywierają lub mogą w przyszłości wywierać istotny wpływ na rozwój kraju. obszary strategicznej interwencji obszary problemowe

9. Strategia Rozwoju Społ.-Gosp. Polski Wschodniej do 2020 r. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, jako przykład realizacji polityki wobec obszarów strategicznej interwencji

10. Rozwój Polski Wschodniej Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do 2020 r. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 Projekty Projekty

11. Rozwój Polski Wschodniej Strategia • Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 • podstawa dla działań zorientowanych na wspieranie rozwoju Polski Wschodniej. Główny cel - wzrost poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej tego obszaru. • zakłada wykorzystanie endogenicznego potencjału rozwojowego, umiejętnie wspomaganego środkami zewnętrznymi. • realizacja Strategii będzie współfinansowana ze środków UE w ramach programów na lata 2007-2013, a także kolejnej perspektywy. • Główny instrument realizacji Strategii - Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013.

12. Rozwój Polski Wschodniej Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 Dodatkowa kwota z budżetu Unii Europejskiej dla 5 najbiedniejszych regionów UE - województw Polski Wschodniej: • lubelskie, • podkarpackie, • podlaskie, • świętokrzyskie, • warmińsko-mazurskie.

13. Korzyści wynikające z realizacji PO RPW 2007-2013 • łatwiejszy dostęp pracodawców do wykwalifikowanych pracowników z wyższym wykształceniem • wzmocnienie systemu finansowania zewnętrznego działalności MŚP • ułatwienia w prowadzeniu działalności badawczo – rozwojowej oraz dyfuzji innowacji • dostęp mieszkańców Polski Wschodniej do nowoczesnych narzędzi komunikacji oraz przesyłania danych • podniesienie jakości życia mieszkańców oraz zwiększenie roli miast jako biegunów wzrostu • podniesienie dostępności i atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu • stworzenie podstawy do kreowania większego popytu na usługi turystyczne w Polsce Wschodniej.

14. Aktualne prace prowadzone w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego nad obszarami strategicznej interwencji

15. Obszary strategicznej interwencji Podejście metodologiczne • Na potrzeby prac metodologicznych przyjęto, że: Obszary problemowe/ strategicznej interwencji - obszary wyodrębnione terytorialnie i dziedzinowo, które niedostatecznie wykorzystują swoje zasoby istotne z perspektywy rozwoju kraju i napotykają istotne bariery rozwojowe. Obszary te, w celu uzyskania optymalnej ścieżki rozwoju, wymagają adresowanej terytorialnie (polityka regionalna państwa wobec regionów) strategicznej interwencji polityki państwa/rządu z uwzględnieniem/ poszanowaniem zasady subsydiarności.

16. Obszary strategicznej interwencji Podejście metodologiczne • 2. Kryteria wyznaczania OP/SI • 3. Wskaźniki • 4. Baza danych, analizy Wyznaczenie OP/SI • 5. Zaprojektowanie instrumentów wsparcia dla OP/SI

17. Pytania pojawiające się w kontekście raportów Banku Światowego i OECD 1. Polityka akceptująca zróżnicowania regionalne Co uznajemy za „stan nieakceptowalny” biorąc pod uwagę poziom zróżnicowań międzyregionalnych? Czy zróżnicowania mogą być motorem rozwoju? Czy równość i efektywność wykluczają się? W jakim stopniu możliwe jest przejście od polityki kompensacyjnej do polityki wzmacniającej sygnały płynące z rynku ? Budowanie spójności kraju bazującej na równości szans dla obywateli, a nie wyrównywaniu poziomu rozwoju gospodarczego regionów?

18. Pytania pojawiające się w kontekście raportów Banku Światowego i OECD 2. Potencjał polskich regionów: jakie są istotne z perspektywy kraju zasoby w województwach i jakie są bariery w ich optymalnym wykorzystaniu? Co może być postrzegane jako potencjał regionu? Czy potencjały poszczególnych obszarów / regionów zostały już rozpoznane? Czy jesteśmy w stanie oszacować ich wartość i znaczenie dla procesów rozwojowych kraju? Jakie bariery w wykorzystaniu potencjałów możemy zidentyfikować?

19. Pytania pojawiające się w kontekście raportów Banku Światowego i OECD 3. Projektowanie skutecznego mechanizmu alokacji środków finansowych dla obszarów strategicznej interwencji Czy możliwe jest przyjęcie w warunkach polskich propozycji Banku Światowego (kryteria alokacji: potrzeby, efektywność, równość)? Czy te kryteria nie wykluczają się? Czy powinno różnicować się system kryteriów dla każdego instrumentu wsparcia i dla każdego obszaru / regionu? Jak projektować transfery, żeby „nie zniechęcać” władz regionalnych do działań rozwojowych?

20. Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego www.mrr.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl www.PolskaWschodnia.gov.pl