OJCOSTWO DZIŚ – KRYZYS I NADZIEJA

1. OJCOSTWO DZIŚ – KRYZYS I NADZIEJA Ojcze mój, ja walczę o ciebie. Bądź ty we mnie, jak ja chcę być w tobie Karol Wojtyła

2. Motto „Gdy Bóg znika, ludzie szukają innych źródeł ciepła. Lecz gdzie je znaleźć? Ojca już nie ma i wszyscy jesteśmy sierotami. Gdy ojciec znika, dzieci trzęsą się z zimna. Cała nasza cywilizacja jakby oziębła, miłość także” Kard. G. Danneels

3. Kryzys ojcostwa • Kard. Tarcisio Bertone: „Brak ojcostwa jest jedną z głównych przyczyn utraty tożsamości i tak bardzo rozpowszechnionej neurozy trapiącej nasze czasy” • Psycholog Samuel Osherson po wielu badaniach: „Psychiczna lub fizyczna nieobecność ojców w rodzinach jest jedną z największych i niedostrzeganych tragedii naszych czasów”, • Od ponad 30 lat mówi się o kryzysie ojcostwa. Ojcostwo, kiedyś główna podstawa spójności więzów rodzinnych, stało się słabym ogniwem,

4. Kryzys ojcostwa • Literatura, kino, komiksy pokazują nam wyobrażenia ojców słabych, nieobecnych, znikających bez śladu, infantylnych, alkoholików, brutali, • Terapeuci w Ameryce potwierdzają, że coraz liczniej ojcowie przychodzą do nich na konsultacje dotyczące ich dzieci: ojcostwo potrzebuje wsparcia, • Kryzys ojcostwa jest związany z kryzysem więzi małżeńskich, ale także więzi społecznych, i religijnych, z upadkiem autorytetów i znaczenia przynależności do wspólnoty, • Mamy dziś zsekularyzowane społeczeństwo łatwych rozwodów i aborcji praktykowanej bez pytania o zgodę ojca: nie pozwala się, by mógł się wypowiedzieć,

5. Nieobecność ojca • Sytuacja w Polsce: wielu ojców zginęło w II wojnie światowej (kobiety same wychowywały dzieci), • 79 % Amerykanów uważa, że największym problemem społecznym Ameryki jest fizyczna nieobecność ojca w domu • Wtajemniczanie dzieci odbywa się przez świat kobiecy (w Europie Zachodniej 94 % nauczycieli w szkołach podstawowych, a 70% w gimnazjach to kobiety), • Ojcowie przegrywają sprawy rozwodowe, jeśli chodzi o wychowanie dzieci ( w Anglii tylko 7% ojców otrzymuje prawo do opieki nad dziećmi), wzrasta odsetek samobójstw wśród ojców po tragedii rozwodu,

6. Nieobecność ojca • Zdarza się, że ojcowie są oskarżani o molestowanie seksualne swoich dzieci: zanika więź cielesna, lęk przed dotykiem, • Przeciętne dziecko w Ameryce rozmawia z ojcem dziennie 15 minut, a 3-4 godziny spędza przed telewizorem lub komputerem, • Plany niektórych kobiet: „Chcę dziecka ale bez męża” • Wielu ojców woli pełnić rolę kolegi niż ojca dla swoich dzieci (pozwalają sobie mówić po imieniu).

7. Dezintegracja ojcostwa • Główną przyczyną nieobecności ojców jest fakt, że dzieci pochodzą ze związków pozamałżeńskich, dopiero na drugim miejscu są rozwody, • Ryzyko stresu, słabych wyników w nauce, nadużywania środków uzależniających spada o połowę u dzieci, które regularnie jadają obiady ze swoimi rodzicami, • Dzieci bez ojców dwukrotnie częściej: uciekają z domu, nadużywają alkoholu, dziewczyny zachodzą w ciążę, • Chłopcy bez obecności ojców zatracają umiejętność kontrolowania poziomu agresji i jej ukierunkowania,

8. Dezintegracja ojcostwa • 24 miliony dzieci w Stanach Zjednoczonych żyje bez swoich biologicznych ojców, • 40-50% małżeństw kończy się rozwodem – dotyka to miliona dzieci rocznie (wypowiedź dziecka do rodziców: „Przecięliście mnie na pół”), • 50% ze 1600 dorosłych mężczyzn powiedziało, że ojcowie w wieku ich dorastania byli emocjonalnie nieobecni, • 90% ludzi bezdomnych, 70% młodocianych przestępców, 85% ludzi w więzieniach, 70% samobójców wychowywało się w domu bez ojca ( badania w USA),

9. Znak ojca • Znakiem ojca jest zranienie. Ojciec zaświadcza, że życie nie jest tylko zaspokojeniem, ale również utratą, brakiem. Uczy żyć z brakami, • Pierwszym zranieniem ojca jest oddzielenie go od symbiozy z matką - jeśli ono nie nastąpi, dziecko będzie cały czas osobą szukającą bezpieczeństwa, zaspokojenia własnych potrzeb, egoistą, • Rytuały wtajemniczenia: ojcowie oddzielają dzieci od matek i wprowadzają ich w inny świat (wiek 7-8 lat, zwłaszcza dotyczy synów). Ojciec podnosi dziecko do góry, do świata ducha, do świata Boga, odłącza od świata matki,

10. Znak ojca • Społeczeństwo zachodnie zrezygnowało z wtajemniczenia: dziecko pozostaje na ziemi wydane na łup jedynie materialnych potrzeb. Mamy społeczeństwo Wielkiej Matki: zaspokajanie potrzeb, konsumpcja, nastawienie na użycie, egoistyczne szukanie siebie • Dziecko wchodzące w relację z ojcem doświadcza, że nie jest wszechmocne, że są pewne normy, zakazy. Bezczelność i arogancja dzieci są wołaniem o to, by ich powstrzymano, narzucono normy: „Tego nie wolno ci robić” • Ojciec reprezentuje autorytet, który bazuje na prawdzie, a prawda przekreśla wszelką samowolę – to boli dziecko i może nawet odsunąć się od ojca,

11. Ojciec a potrzeby dziecka • Ojciec zakreśla jasne granice, tworzy dystans do świata potrzeb, gwarantuje bezpieczeństwo, musi umieć dziecku powiedzieć: NIE (dziecku, które nigdy nie słyszało od ojca: „Zabraniam ci” , zawsze będzie coś brakowało), • Ojciec uczy zaakceptować własne ciało (branie na ręce, mocowanie się), płciowość (najważniejsza przyczyna homoseksualizmu to brak prawidłowej relacji z ojcem), • Ojciec uznaje dziecko słowami pełnymi miłości szacunku: „Jestem z ciebie dumny”, „Kocham cię”, „Cieszę się, że jesteś moim dzieckiem”. Jest to forma błogosławieństwa (w Izraelu ojciec błogosławi swe dzieci),

12. Ojciec a potrzeby dziecka • Ojciec potrafi spojrzeć dziecku w oczy z akceptacją: dziecko widzi w tych oczach pragnienie ojca by być dla niego darem bezwarunkowym, • Ojciec nakreśla normy, do których dziecko musi się odnieść, zaakceptować (nadmierne przyznawanie racji dzieciom prowadzi do zbytniego uwolnienia agresji i samowoli), • Niepokój dziecka spowodowany niezaspokojoną potrzebą norm może być jedną z przyczyn powstawania ADHD,

13. Ojciec jest odpowiedzialny: • za przygotowanie siebie do pełnienie ojcostwa (trud samowychowania), • za skutki swego działania (lub braku działania) i ponoszenie ich konsekwencji, • za to, jaką kobietę wybiera na matkę swoich dzieci, • za relację z żoną, • za przekazane życie i wychowanie dziecka, • za pełnienie władzy jako służby, • za atmosferę w domu, • za hierarchię wartości w domu, • za zabezpieczenie bytu materialnego rodziny, • za religijność w domu,

14. Zadania ojca • Nadaje dzieciom kierunek i sens życia, daje stabilność pośród zmian, • Uczy prawdziwej wolności: „Chcę tego, co mi się nie chce. Nie chcę tego, co mi się chce”, • Ukazuje i popycha do świata wartości, do zaangażowania, • Jest przewodnikiem w podróży do dorosłego życia, • Jest stróżem rodziny i dzieci: zapewnia bezpieczeństwo chroni przed zewnętrznymi wrogami (demoralizacja, iluzje świata),

15. Zadania ojca • Jest przekazicielem tradycji: zwornikiem między przeszłością a przyszłością, • Wdraża do pracy, trudnej, sumiennej: uczy dziecko szacunku dla pracy (współczesny problem: dzieci nie widzą pracy swoich ojców), • Wychowuje przez karcenie: uwalnia dziecko od „chcę tego, to muszę to mieć”, uwalnia od egoizmu, realizacji tylko własnych potrzeb, • Przekazuje dziecku swoją siłę, pewność siebie, umiejętność radzenia sobie z problemami, • Uczy dzieci, że życie jest walką a nie sielanką,

16. Cechy ojca • Zaangażowanie: spędzać więcej czasu z dziećmi, mieć wolny czas dla dzieci, robić z dzieckiem wiele rzeczy, być zawsze dostępnym, być odpowiedzialnym za dom, • Stałość: być przewidywalnym w zachowaniach, być obecnym w domu, być stabilnym emocjonalnie, spełniać obietnice, być stałym w zachowaniach moralnych, • Wiedza o dziecku: wzbudzać zaufania u dziecka, interesować się światem dziecka, znać potrzeby dziecka, poznawać dziecko zgodnie z jego rozwojem, znać mocne i słabe strony dziecka, być realistycznym w oczekiwaniach wobec dzieci, minimalizować obawy dziecka, • Opiekuńczość: wyrażać miłość gestami, słowami (doceniać, chwalić), bawić się z dziećmi, słuchać dzieci, mówić o swoich uczuciach, myślach, potrzebach,

17. Syn bez ojca • Czuje się niepewny swojej męskości, swojej siły, swojej wojowniczości (każdy mężczyzna ma być wojownikiem: być gotów oddać życie w dobrej sprawie), • Jest niepewny swoich zadań w świecie, w środowisku, w rodzinie, • Potrzebuje potwierdzenia siebie przez działanie, cierpi na kompleks niższości, • Staje się albo bierny, wycofany (np. hobby, telewizor, praca) albo gwałtowny, okrutny • Poddaje się albo pod dominację kobiet albo staje się ich oprawcą,

18. Syn bez ojca • Ucieka od przyznania się do swojej słabości, nie jest ich świadom (ucieka od problemów w używki, seks), • Bardziej pociąga go agresja, nie potrafi jej kontrolować, • Wychowany tylko przez matkę czuje się ograniczany, tłamszony, • Tworzy fałszywą tożsamość mężczyzny: Piotruś Pan, maczo, podrywacz, lekkoduch, karierowicz, • Szuka męskości w świecie kobiet, ulega namiętności, kieruje się w stronę kobiety z pytaniem o swą wartość, żeni się szukając bezpieczeństwa, zamiast dawać swą moc,

19. Córka bez ojca • Czuje się źle jako kobieta, • Ma kłopoty z akceptacją siebie, swego ciała, • Ma więcej kompleksów i lęków przed związkami z mężczyznami, • Łatwiej wpada w depresję, • Skupiona jest bardziej na swoich potrzebach bycia kochaną, • Szuka zaspokojenia miłości w związkach z innymi mężczyznami, • Chce dominować nad mężczyznami albo staje się zbyt uległa,

20. Ojciec Bóg i ojciec ziemski • Osłabienie znaczenia boskiego Ojca powoduje: utratę znaczenia ojca ziemskiego, zagubienie, zanik dążenia do wartości duchowych, religijnych, • Carl Gustaw Jung: „Natychmiastową konsekwencją usunięcia obrazu Boga Ojca jest zniszczenie ludzkiej osobowości”, • Decydującym czynnikiem powodującym przekazywanie wiary w rodzinach jest praktykowanie wiary przez ojca (badania w Szwajcarii: jeśli ojciec nie chodzi do kościoła, tylko 1 na 50 dzieci będzie chodzić do kościoła w dorosłym życiu),

21. Ojciec Bóg i ojciec ziemski • Jezus zawsze odwoływał się do relacji z Ojcem. Był dumny z Ojca. Mówił o Nim z wielką miłością. Przebywał z Nim. Do swoich rodziców mówi mając 12 lat: „Czy nie wiedzieliście, że powinienem być w domu mego Ojca” • Jezus miał też ziemskiego ojca - św. Józefa: odpowiedzialny, kochający, nie zdezerterował ale wziął w opiekę Maryję i Jej dziecko, • Przeszkodą w życiu duchowym bywa trudność w nazywaniu Boga Ojcem ze względu na poważne słabości ludzkiego ojca, • Badania w USA pokazują, że najlepsi ojcowie to ci, którzy mają serdeczną relację z Bogiem Ojcem,

22. Uzdrowienie ojcostwa • W Ameryce powstało Narodowe Centrum Ojcostwa, ruchy na rzecz uzdrowienia ojcostwa, są ośrodki oferujące terapię męskości, • W Polsce rozwija się inicjatywa pomagania ojcom (portal „Tato.net”) – sympozja, konferencje, wakacje dla ojców z dziećmi, rekolekcje, • Początkiem uzdrowienia jest przyznanie się, że coś nie jest ze mną tak jak powinno, konieczny jest wysiłek poznania siebie, swoich ograniczeń, przyznanie się do bezradności i niemocy (mężczyznom trudno się do tego przyznać),

23. Uzdrowienie ojcostwa • Potrzebna jest osobista refleksja, zastanowienie, medytacja, • Trzeba wrócić do wzorca ojcostwa! Pomaga w tym literatura, filmy (np. Patriota, Braveheart, Gladiator), • Trzeba wrócić do Boga Ojca: odkryć, że jest się Jego synem! (np. przez lekturę Biblii), • Dobrze jest poszukać prawdziwego mężczyznę przyjaciela, który będzie wzorem ojcostwa,

24. Rozwiązanie problemów z ojcem • Poznanie i akceptacja zranienia przez ojca, • Zrozumienie i współczucie dla ojca, że nie był idealny, że sam został zraniony przez własnego ojca, • Wymiana myśli (dialog z ojcem o przeszłości), • Wyrażenie uczuć z przeszłości, • Wyznanie swoich win, • Przebaczenie swojemu ojcu, • Pojednanie z ojcem, • Decyzja podjęcia nowej relacji (dzielenie się swoimi doświadczeniami, przeżyciami),

25. Ja i mój ojciec • W czym jestem podobny do mego ojca (5 podobieństw), • Czym różnię się od mego ojca (5 różnic), • Czy ojciec był zaangażowany w moje życie od dzieciństwa? • Czy ojciec był stały? • Czy znał moje myśli i uczucia? • Na ile troszczył się o mnie? W jaki sposób wyrażał swoje uczucia do mnie? • W jaki sposób mnie karał? • Jakie przekazywał mi wartości i zasady? W jaki sposób? • Na jakie tematy ze mną rozmawiał, a na jakie unikał rozmowy?

26. Nadzieja…. (warto być ojcem) Opracował ks. Marcin Kozyra