Open Monumentendag 2010

1. Open Monumentendag 2010 De vier elementen In den beginne….bij de Grieken “alle stoffen zijn opgebouwd uit vier elementen” en “de krachten van haat en liefde”

2. Open Monumentendag 2010 Verder gezet door alchemisten en natuurfilosofen Wetenschap bewees enkele stellingen binnen dit wereldbeeld, o.a. dat de aarde rond is Lavoissier (18de eeuw) “een element is een stof die niet verder opdeelbaar is… Ze zijn de bouwstenen van de scheikunde en alle materie”

3. Open Monumentendag 2010 Rode draad = interactie door aantrekking en afstoting Een liefde-haat polariteit: ►Deliefde: of de behoefte aan de vier elementen - leven van de vier elementen - ingrijpen op de vier elementen - genieten van de vier elementen ►De haat: of de verdediging tegen de vier elementen - leven met de vier elementen - erfgoed beschermen tegen de vier elementen Samenhang tussen relaties in tijd en ruimte Dikwijls een spel van verschillende elementen

4. Open Monumentendag 2010 wateR • geeft leven, doet rotten • geeft leven, overstromingen zijn vernietigend • geeft rust, is ontspannend

5. Open Monumentendag 2010 nabijheid van water = cruciaal voor nederzetting natuurlijke waterlopen vruchtbare gronden, verdediging voedsel (visvangst) haveninfrastructuur boten (soms specifiek) kanalen verdediging (grachten, militair) beheersen van water (landbouw) transport (industrie)

6. Open Monumentendag 2010 Visserij: verdwenen haventjes Boekhoute

7. Open Monumentendag 2010 verdedigingsgrachten Ertvelde, Hoge Wal

8. Hoeves met walgrachten Open Monumentendag 2010 Zomergem, Rostraat

9. Open Monumentendag 2010 Leopoldkanaal Schipdonkkanaal Kanaal Gent-Brugge Kanaal Gent-Terneuzen Lieve

10. Open Monumentendag 2010 Nevele …met infrastructuren… Sint-Laureins duiker Adegem Maldegem

11. Open Monumentendag 2010 Water om te drinken waterputten pompen waterdistributie

12. Waterputten Open Monumentendag 2010 Knesselare, boomstamwaterput Aalter, vierkante waterput in hout

13. Open Monumentendag 2010 waterpompen

14. watertorens Open Monumentendag 2010 Eeklo 1937 Zelzate 1952 Sint-Jan-in-Eremo 1983 Eeklo 1989

15. Open Monumentendag 2010 Kluizen 1974 Waterdistributiecentra Eeklo 1937

16. Open Monumentendag 2010 Water als krachtbron: watermolens, hoosmolens, poldermolens Verdwenen?! Beschermen tegen water? Overstromingsgebieden, bemalen, bedijken Typische dijkhuisjes

17. Open Monumentendag 2010 Water hygiëne: badkamer, toilet Maldegem Eeklo

18. Open Monumentendag 2010 recreatie: zwembad, kreken, waterpartijen in tuinen, vijvers, bruggetjes, ijskelders

19. Open Monumentendag 2010 - ‘brandend’ water: jeneverstokerijen, brouwerijen,… - ‘zuiverend’ water (religieus)

20. Open Monumentendag 2010 vuur • warmte, gezelligheid, voedsel • kan huizen platbranden • meest verraderlijke van de elementen

21. Open Monumentendag 2010 Vuur in huis: haard bakovens

22. Open Monumentendag 2010 Vuur bij landbouw: smidsen

23. Open Monumentendag 2010 Waarschoot ▼Eeklo Vuur bij industrie: stoom (machines, ketelhuizen, schoorstenen)

24. Open Monumentendag 2010 Vuur bij transport: (stoom)trein en tram

25. Open Monumentendag 2010 Beschermen tegen vuur verordeningen brandbestrijding: versteningsproces brandweer onderscheid: stedelijke context, platteland

26. Open Monumentendag 2010 aarde Bodemgesteldheid: vruchtbare gronden Ontginnen van aarde: turf, zand, leem Gebruiken van de vruchten van de aarde

27. Open Monumentendag 2010 Gebruikmaken van aarde voor transport: wegen Kasseiwegen, trage wegen (kerkwegels)

28. Open Monumentendag 2010 Genieten van de aarde Tuinen en parken Oranjerieën, moestuinen

29. Open Monumentendag 2010 lucht alom aanwezig is krachtbron plant geluid voort te veel = storm !

30. Open Monumentendag 2010 Lucht (wind) doet de wieken draaien Enkele kaartjes

31. Open Monumentendag 2010 Oost-Vlaamse watermolens Oost-Vlaamse staakmolens

32. Open Monumentendag 2010 Oost-Vlaamse bovenkruiers Oost-Vlaamse rompen en restanten

33. Open Monumentendag 2010 Knesselare Lembeke Ertvelde

34. Open Monumentendag 2010 Doornzele Zelzate Maldegem

35. Open Monumentendag 2010 Beschermen tegen wind bv. bos, aanplant inplanting bewoning vorm bedaking Het Leen

36. Open Monumentendag 2010 Lucht in combinatie met vuur = luchtverwarming o.a. kasteel van Poeke = gevaarlijk ! (grote branden) Gezonde lucht cf. thema 2009 Zorg

37. GENIETEN van “lucht” Open Monumentendag 2010 Orgels vraag aan organist om werking van orgel uit te leggen

38. Open Monumentendag 2010 De vier elementen als leeswijzer voor het erfgoed - De vier elementen als bouwstenen met eigen specifieke eigenschappen Kader met leesregels begin bij een object (constructie of site): oorspronkelijke functie? staat niet alleen: de plaats ? kijk naar de omgeving: het landschap ? plaats het in de streek: uniek of karakterbepalend? Vertel het verhaal: waarom hier? waarom zo? hoe kwam dit tot stand? wanneer? door wie?

39. Open Monumentendag 2010 Voorbeeld: Huysmanhoeve, Eeklo

40. Open Monumentendag 2010 Bekijken in tijdskader Oorsprong: ontginningshoeve Functies doorheen de tijd (leprozerie, voedselopbrengst, landbouw) Gebouwen: uit diverse periodes Poortgebouw = oudste Woning : 17-18de eeuw Bijgebouwen: 18de, 19de, 20ste eeuw

41. Open Monumentendag 2010 2. Bekijken in het landschap Ontginningslandschap (ook oude kaarten bekijken)

42. 3. Bekijken in de directe omgeving Open Monumentendag 2010

43. Open Monumentendag 2010

44. Open Monumentendag 2010

45. Open Monumentendag 2010 Contactpersonen: Martine Pieteraerens, provinciaal OMD-coördinator Luc Bauters, consulent archeologie Ignace Van Driessche, consulent geschiedenis Jan Lescruwaet, coördinator Trage Wegen Regionaal Landschap Meetjesland Comeet

46. Open Monumentendag 2010 Dank voor uw aandacht en veel succes !