Nerwy czaszkowe repetytorium nr 1: n.I,II,III,IV,VI,VIII Aspekty kliniczne

1. Nerwy czaszkowe repetytorium nr 1: n.I,II,III,IV,VI,VIIIAspekty kliniczne Grzegorz Jagła

2. n. węchowy- klinika • Anosmia • Diagnostyka • Etiologia- urazy, onkologia /guzy płata czołowego, nowotwory

3. Zaburzenia węchu • Nieżyt górnych dróg oddechowych • Uraz głowy • Meningitis • Guz płatów czołowych • Choroba Parkinsona • Choroba Refsuma • Sarkoidoza • Idiopatyczna utrata węchu /obu lub jednostronna/ • Wrodzone zniesienie węchu

4. ważne • Badaj węch gdy podejrzewasz: • Podejrzenie guza płata czołowego • Kliniczny obraz postępującego otępienia i zaburzeń widzenia • Osoby zgłaszające zaburzenia węchu lub smaku • Zmienione odczuwanie węchu w: • Depresji • Schizofrenii • W napadach padaczkowych częściowych złożonych

5. n. wzrokowy

6. n.wzrokowy- uszkodzenia • Mroczek środkowy- ubytek środkowej części pola widzenia, może też powstawać przy izolowanym uszkodzeniu plamki żółtej /np. starcze zwyrodnienie plamkowe/ • Od ubytków ogniskowych aż do całkowitej ślepoty

7. uszkodzenie skrzyżowania nn. II • niedowidzenie połowicze dwuskroniowe czasami zaczyna się od uszkodzenia widzenia barwy czerwonej

8. uszkodzenie skrzyżowania nerwów wzrokowych- etiologia • guz przysadki • czaszkogardlak • oponiak • torbiel naskórkowa lub skórzasta • tętniak t. szyjnej wewnętrznej lub ocznej • wodogłowie z poszerzeniem III komory • rak jamy nosowogardłowej • struniak stoku • ziarna w przebiegu sarkoidozy • zapalenie opon- przewlekłe i podostre • przerzuty nowotworowe • pierwotna niedoczynność tarczycy

9. uszkodzenie pasma wzrokowego i ciał kolankowatych bocznych • rzadziej niż chiasma opticum • guzy dołu środkowego • niedowidzenie połowicze jednostronne nie zawsze zgodne z lokalizacją uszkodzenia

10. uszkodzenie promienistości wzrokowej • uszkodzenie płata skroniowego- uszkodzenie dolnej części włókien drogi wzrokowej • kwadrantopsja w górnych ćwiartkach pola widzenia • płat ciemieniowy- górna część włókien- kwadrantopsja dolnych ćwiartek widzenia • cała promienistość- niedowidzenie połowicze jednoimienne

11. uszkodzenia kory potylicznej • niedowidzenie połowicze jednoimienne • widzenie plamkowe może być oszczędzone • w niedowidzeniu połowiczym ostrość wzroku nie ulega upośledzeniu • chory w trakcie chodzenia zaczepia lub uderza o przedmioty znajdujące się w obrębie niewidzialnej części pola widzenia • trudności w czytaniu

12. obustronne uszkodzenie płatów potylicznych • ostre niedotlenienie mózgu • niedokrwienie podstawno- kręgowe • górne lub dolne niedowidzenie połowicze obuoczne • obuoczna ślepota korowa • jeżeli nie uszkodzone są bieguny potyliczne- zachowane plamki- widzenie lunetowe versus mroczki obustronne przy uszkodzeniu obustronnym biegunów

13. Obrzęk tarczy n. wzrokowego • wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe • zakrzep zatoki jamistej • przetoka szyjno-jamista • przełom nadciśnieniowy (faza złośliwa nadciśnienia) • zakrzep żyły siatkówki • zapalenie n.wzrokowego • neuropatia niedokrwienna oczna

14. Obrzęk tarczy n. wzrokowego • początkowo zwłaszcza gdy etiologia uciskowa może nie być zaburzeń widzenia • w innych krótkie zaniewidzenie jedno- lub obu oczne podczas zmiany pozycji ciała, wysiłku- przejściowy wzrost ciśnienia śródczaszkowego i śródgałkowego – zatrzymanie odpływu żylnego z siatkówki

15. zanik nerwu wzrokowego • obraz kredowobiałej tarczy n. II • osłabienie ostrości wzroku • ubytki w polu widzenia • zmniejszenie reaktywności źrenic na światło • etiologia • uszkodzenie siatkówki, n.II, skrzyżowania n. II ze współistniejącym uszkodzeniem osłonki mielinowej • przewlekły obrzęk tarczy n.II • jaskra • krótkowzroczność dużego stopnia

16. zespół Fostera-Kennedy’ego • zanik tarczy n.II w jednym oku /guz / płata czołowego], obrzęk tarczy drugiego n. II po drugiej

17. zapalenie n. wzrokowego • w schorzeniach zapalnych • choroby demielinizacyjne • dziedziczny zanik n.II Lebera • przyzakaźne zapalenie n.II [ospa wietrzna, odra, wirus Ebstein-Barr] • kiła • choroba Devica • sarkoidoza • zapalenie tkanek miękkich oczodołu

18. Źrenice- miosis • zespół Hornera • uszkodzenie mostu • objaw Argylla-Robertsona • stan po zakropieniu pilokarpiny • zatrucie środkami fosforoorganicznymi • stosowanie opioidów • neuropatia autonomiczna • uraz tęczówki [ze współistniejącym urazem] • fizjologiczne w wieku starczym • wrodzone

19. Źrenice- mydriasis • uszkodzenie układu P np. n. III • zespół Holmesa Adiego • Zespół Parinaud [uszkodzenie górnej części śródmózgowia] • neuropatia autonomiczna • stany lękowe • stan po zakropleniu atropiny • amfetamina • śmierć mózgu • uraz tęczówki • fizjologicznie u małych dzieci

20. zaburzona reakcja źrenic na światło • uszkodzenie n.III • uszkodzenie n.II (objaw najczęściej wczesny) • uszkodzenie skrzyżowania nn. II • objaw Argylla-Roberstona • objaw Parinaud • zaburzenia refrakcji przebiegające z dużym osłabieniem ostrości wzroku • bardzo wąskie źrenice • urazy tęczówki • Prawidłowa reakcja źrenic na światło występuje przy uszkodzeniach na poziomie ciał kolankowatych bocznych lub powyżej.

21. Nerwy okoruchowe

22. Diplopia - ocena • chory ma: • wodzić wzrokiem ku górze, ku dołowi oraz na boki. • odwodzenie jednego oka (m.prosty boczny) • powinno się kojarzyć z przywodzeniem drugiego oka (m.prosty przyśrodkowy)

23. Diplopia - ocena • chory ma (2): • wodzić wzrokiem w bok i ku górze a następnie ku dołowi. • za ruch ku dołowi • oka odwiedzonego – m.prosty dolny • oka przywiedzonego – m. skośny górny

24. Diplopia - ocena • chory ma (3): • wodzić wzrokiem na boki a następnie ku górze • ruch ku górze • oka przywodzonego – m. skośny dolny • oka odwodzonego – m. prosty górny

25. n. okoruchowy - klinika • osłabienie siły wszystkich mm. zewnętrznych oka, z wyj. • m. prostego bocznego • m. skośnego górnego W spoczynku gałka oczna ustawiona jest w zezie rozbieżnym i skierowana ku górze

26. n. okoruchowy - klinika • ptoza- czasami całkowita uniemożliwia ocenę motoryki gałek ocznych • rozszerzenie źrenicy z z zburzoną lub zniesioną reakcją na światło i akomodację wywołane uszkodzeniem włókien P biegnących razem z R n.III

27. Pamiętaj uszkodzenie n.III prawie zawsze w procesach uciskowych natomiast b. rzadko w DM lub stanach zapalnych. • najpierw diplopia a potem rozszerzenie źrenicy

28. uszkodzenie n. bloczkowego • osłabienie m. skośnego górnego z dwojeniem i skośnym przesunięciem obrazów podczas patrzenia ku dołowi i przyśrodkowo

29. uszkodzenie n. odwodzącego • osłabienie m. prostego bocznego z podwójnym widzeniem i bocznym przesunięciem obrazów podczas próby patrzenia w stronę zajętego mięśnia

30. uszkodzenie n. odwodzącego • rzekome porażenie n. VI • czynna konwergencja w przebiegu histerii- źrenice zwężają się podczas próby odwodzenia gałek ocznych • zsp.Duane’a- anomalia wrodzona- zamiast m. prostego bocznego-pasmo łacznotkankowe- podczas próby odwodzenia – zwężenie szpary powiekowej

31. przyczyny niedowładów mm. zewnętrznych oka • miastenia • miopatie oczne • guzy oczodołu • zaburzenia oczne w przebiegu chorób tarczycy • olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic

32. przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych • śródmózgowie i most: • guz • udar • SM • zapalenie mózgu • encefalopatia Wernickego

33. przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych • poziom pnia i pień mózgu: • ostre i przewlekłe zapalenie opon m-r • nowotworowe zajęcie opon • kiła oponowo-naczyniowa • tętniak lub rozszerzenie tętnicy podstawnej • tętniak t.łączącej tylnej /izolowane porażenie III • guzy (rak jamy nosowo-gardłowej • cukrzyca • sarkoidoza • zespół Guillain-Barré i inne neuropatie

34. przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych • szczyt piramidy kości skalistej • zespół wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego • zakażenie usznopochodne • rak jamy nosowogardłowej

35. przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych • zatoka jamista: • gruczolak lub udar przysadki • oponiak skrzydła k. klinowej • rak jamy nosowo-gardłowej • przerzuty nowotworowe • pęknięcie lub ucisk tętniaka t.szyjnej wew. • zakrzepica zatoki jamistej • przetoka szyjno-jamista

36. przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych • szczelina oczodołowa górna: • oponiak skrzydła kości klinowej • oponiak osłonki n. wzrokowego • przerzuty nowotworowe • guz rzekomy oczodołu • zespół Tolosy – Hunta • oczodół: • guz • zapalenie tkanek miękkich

37. przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych • inne przyczyny: • uraz głowy • olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic • migrena okoporaźna (z izolowanym niedowładem n.III) • infekcje np.. Herpes Zoster, AIDS, borelioza • niedokrwienie o trudnej do ustalenia lokalizacji [pień mózgu, nerw czaszkowy]

38. ze względu na etiologię uszkodzeń nn. okoruchowych • oceniaj!!: • ostrość wzroku [obu oczu oraz każdego z osobna] • pole widzenia • dno oka • wytrzeszcz • zaburzenia węchu • obecność bólu w obrębie twarzy i głowy • cech zajęcia n. trójdzielnego i ew. innych nerwów czaszkowych • ewentualnie cech miastenii

39. Nagłe wystąpienie porażenia jednego nerwu czaszkowego u osoby w wieku średnim • Etiologia niedokrwienna czasem urazowa • Objawom może towarzyszyć ból w obrębie oczodołu • Obserwuj- 2-4 tyg • Wyklucz DM, kiłę, czynniki ryzyka chorób naczyniowych • Rokowanie pomyśle

40. n. Przedsionkowo ślimakowy • Guz kąta!!! • Szum uszny • Niedosłuch • Oczopląs