Sektor finansów publicznych

1. Sektor finansów publicznych Prawo finansów publicznych Sektor Finansów Publicznych (4)

2. Czym jest sektor finansów publicznych? Definicja w systemie ESA 2010 Charakterystyka Sektor Finansów Publicznych (4)

3. Sektor finansów publicznych w ujęciu ustawowym (NFP 9) Zakres podmiotowy JSFP Jednostki organizacyjne JSFP Sektor Finansów Publicznych (4)

4. Skarb Państwa a sektor finansów publicznych Kodeks cywilny Art. 33.  Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną Art. 34.  Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych państwowych osób prawnych. Art. 40.  § 1.  Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej. Państwowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa. Sektor Finansów Publicznych (4)

5. Imperium – fiscus – dominium w polskiej administracji Sektor Finansów Publicznych (4)

6. Jak wyglądają relacje finansowe między JSFP a budżetem? Sektor Finansów Publicznych (4)

7. Jednostka budżetowa – finansowanie(NFP 11) Budżetowanie brutto Wyjątek od budżetowania brutto: rachunek dochodów własnych Sektor Finansów Publicznych (4)

8. Jednostka budżetowa – funkcjonowanie(NFP 12) Cechy Przykłady organy administracji publicznej organy władzy publicznej organy wymiaru sprawiedliwości zakłady karne jednostki służb mundurowych szpitale publiczne szkoły publiczne • Tworzona: • W drodze decyzji administracyjnej na szczeblu państwowym • W drodze uchwały organu stanowiącego na szczeblu JST • Brak osobowości prawnej i działania we własnym imieniu • Brak własnego majątku ( są tylko statio fiscii / statio municipii) i działania na własny rachunek • Brak kierowania się rachunkiem ekonomicznym = budżet opłaca rachunki jednostki budżetowej; istnieje jednak zasada limitu wydatków ( NFP 32 ) Sektor Finansów Publicznych (4)

9. Samorządowy zakład budżetowy(NFP 14 - 15) Budżetowanie netto Cechy Tworzony przez uchwałę organu stanowiącego JST Przykłady funkcjonowania: zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie: gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi, dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, lokalnego transportu zbiorowego, targowisk i hal targowych, zieleni gminnej i zadrzewień, kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania, cmentarzy Sektor Finansów Publicznych (4)

10. Gospodarka pozabudżetowa. Finansowanie Sektor Finansów Publicznych (4)

11. Gospodarka pozabudżetowa. Cechy Sektor Finansów Publicznych (4)

12. Gospodarka pozabudżetowa. Przykłady Sektor Finansów Publicznych (4)

13. Państwowe osoby prawne realizujące zadania publiczne Podstawy prawne Przykłady NFP 30.1. Państwowe i samorządowe osoby prawne są tworzone na podstawie odrębnych ustaw. 2-3. Podstawą gospodarki finansowej państwowych i samorządowych osób prawnych jest plan finansowy (…) sporządzany zgodnie z ustawami o ich utworzeniu, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy. 4. Projekty planów finansowych państwowych osób prawnych (….) są przekazywane Ministrowi Finansów w trybie i terminach określonych w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej. Sektor Finansów Publicznych (4)

14. Uczelnie publiczne (SFP)Środki publiczne Sektor Finansów Publicznych (4)

15. Uczelnie publiczne (SFP)Zasady gospodarowania środkami publicznymi ( na podstawie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym) Art. 100/1 Uczelnia publiczna pokrywa koszty swojej działalności, zobowiązania oraz wydatki na rozwój i inne potrzeby z przychodów określonych w art. 98 ust. 1. (Zasada samofinansowania) Art. 98/ 3.  Niewykorzystane w danym roku środki finansowe pozostają w dyspozycji uczelni. (Zasada niewygasania środków) Art. 100/ 2.  Uczelnia publiczna prowadzi samodzielną gospodarkę finansową na podstawie planu rzeczowo-finansowego, zatwierdzanego przez senat uczelni, zgodnie z przepisami o finansach publicznych oraz o rachunkowości. (Zasada planowości) Art. 100/ 3.  Plan rzeczowo-finansowy w terminie czternastu dni od jego uchwalenia uczelnia publiczna przekazuje ministrowi, który sprawuje nad nią nadzór, oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych (Zasada nadzoru) Sektor Finansów Publicznych (4)

16. Fundusz celowy. Definicja Fundusz celowy: • utworzona na mocy ustawy • forma organizacyjna typu budżetowego, • stanowiąca alternatywny sposób finansowania wybranych zadań określonymi środkami publicznymi Fundusz celowy to zbiór dochodów i wydatków publicznych poświęconych konkretnemu celowi -------------------------------------------------------------- Plany funduszy celowych zawarte są w załączniku do ustawy budżetowej Rachunki funduszy celowych obsługuje Bank Gospodarstwa Krajowego Art. 29. 1. Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy. 2. Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych. 3. Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej. 4. Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie. 5. Do państwowych funduszy celowych nie zalicza się funduszy, których jedynym źródłem przychodów, z wyłączeniem odsetek od rachunku bankowego i darowizn, jest dotacja z budżetu państwa. 6. Podstawą gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego jest roczny plan finansowy. 12. Zmiany kwot przychodów i kosztów państwowego funduszu celowego ujętych w planie finansowym dokonuje odpowiednio minister lub organ dysponujący tym funduszem po uzyskaniu zgody Ministra Finansów i opinii sejmowej komisji do spraw budżetu. Sektor Finansów Publicznych (4)

17. Fundusze celowe. Rodzaje i znaczenie Sektor Finansów Publicznych (4)

18. Fundusz celowy.Działanie Krajowy Fundusz Drogowy (poza SFP) Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (w ramach SFP) Sektor Finansów Publicznych (4)

19. Fundusze celowe w Polsce Sektor Finansów Publicznych (4)

20. Fundusze celowe dotowane – wyniki finansowe 2013 ( w mld zł) Sektor Finansów Publicznych (4)

21. Narodowy Fundusz Zdrowia(nie jest funduszem celowym, mimo że jest w SFP) Sektor Finansów Publicznych (4)

22. Bankowy Fundusz Gwarancyjny.(nie jest funduszem celowym) Sektor Finansów Publicznych (4)

23. Otwarte fundusze emerytalne(nie są funduszami celowymi) Otwarty fundusz emerytalny ( drugi filar, obowiązkowy, na początku 2014 roku pozostawało w nim 16,7 mln osób) = stosunek powiernictwa o nieokreślonym czasie trwania. Fundusz we własnym imieniu, ale na rachunek członka OFE zarządza funduszami, jaki ów członek wniósł. Środki te mogą być przekazane osobom uprawnionym tylko po spełnieniu określonych przesłanek. ----------------------- Nowe przepisy o OFE od 2014 roku • wprowadzony został minimalny poziom inwestycji OFE w akcje. Wynosi on 75% do końca 2014 r., 55% do końca 2015 r., 35% do końca 2016 r. i 15% do końca 2017 r. • wokresie od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r. ubezpieczeni mogli decydować, czy chcą, aby część ich składki emerytalnej trafiała do OFE, czy na indywidualne subkonto w ZUS (tzw. okienko transferowe). Kolejna możliwość podjęcia decyzji w sprawie oszczędzania w OFE lub ZUS zaistnieje po upływie dwóch lat, tj. w 2016 r., a następnie co cztery lata ( tzw. interwał) • na okres 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego, środki z OFE będą stopniowo przenoszone na fundusz emerytalny FUS i ewidencjonowane na prowadzonym przez ZUS subkoncie (tzw. suwak bezpieczeństwa). Wypłatą emerytur będzie zajmował się ZUS. Po osiągnięciu wieku emerytalnego środki stanowiące podstawę wyliczenia emerytury będą przez trzy lata podlegać dziedziczeniu Sektor Finansów Publicznych (4)

24. Partnerstwo publiczno – prywatne (PPP) PPP = oparta na umowie, długofalowa forma współpracy między SFP a przedsiębiorcami w celu realizacji zadania tradycyjnie dostarczanego przez sektor publiczny np.: • budowa lub remont obiektu budowlanego służącego celom publicznym ( autostrada, lotnisko, akwapark) • świadczenie usług publicznych, • wyposażenie istniejącego składnika majątkowego (np. nieruchomości publicznej) w urządzenia podwyższające jego wartość lub użyteczność (np. zakup nowych urządzeń) ----------------------- Ustawa o PPP art. 7. 1. Przez umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym partner prywatny zobowiązuje się do realizacji przedsięwzięcia za wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości albo w części wydatków na jego realizację lub poniesienia ich przez osobę trzecią, a podmiot publiczny zobowiązuje się do współdziałania w osiągnięciu celu przedsięwzięcia, w szczególności poprzez wniesienie wkładu własnego. Sektor Finansów Publicznych (4)

25. PPE w rozumieniu ESA 2010(wybrane fragmenty) • W ramach umowy PPP przedsiębiorstwo nabywa środki trwałe i jest właścicielem prawnym aktywów w okresie obowiązywania umowy, w niektórych przypadkach przy wsparciu sektora instytucji rządowych i samorządowych. Umowa często wymaga, aby aktywa spełniały ustanowione przez sektor instytucji rządowych i samorządowych kryteria dotyczące struktury, jakości i zdolności produkcyjnych, były wykorzystywane zgodnie z zaleceniami sektora instytucji rządowych i samorządowych w celu produkcji usług wymaganych w umowie i były utrzymywane zgodnie z normami określonymi przez jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych. • Po zakończeniu umowy koncesjodawca(podmiot publiczny) zwykle nabywa własność prawną środków trwałych. Środki trwałe są w większości przypadków charakterystyczne dla niektórych podstawowych usług publicznych, takich jak szkoły lub uniwersytety, szpitale i więzienia. Mogą one również stanowić aktywa z zakresu infrastruktury, ponieważ znaczna część dużych projektów podejmowanych w ramach PPP dotyczy świadczenia usług z zakresu transportu, łączności, użyteczności publicznej lub innego rodzaju usług zwykle określanych jako usługi w zakresie infrastruktury. • Usługi te mogą być świadczone na rzecz sektora instytucji rządowych i samorządowych w celu ich wykorzystania jako wkład do produkcji własnej (np. usługi konserwacji pojazdów samochodowych) albo w celu ich świadczenia na rzecz ogółu społeczeństwa w postaci usług nieodpłatnych (np. usługi edukacyjne), w odniesieniu do których podmioty sektora instytucji rządowych i samorządowych dokonują okresowych płatności w okresie obowiązywania umowy, a przedsiębiorstwo będzie oczekiwało pokrycia poniesionych kosztów i osiągnięcia dzięki tym płatnościom odpowiedniej stopy zwrotu z inwestycji. • W przypadku gdy przedsiębiorstwo sprzedaje usługi bezpośrednio społeczeństwu, na przykład w przypadku płatnej drogi, umowa jest traktowana raczej jako koncesja, a nie PPP. Cena jest rutynowo regulowana przez sektor instytucji rządowych i samorządowych i ustalana na poziomie, który zgodnie z przewidywaniami przedsiębiorstwa zapewni pokrycie poniesionych kosztów i osiągnięcia odpowiedniej stopy zwrotu z inwestycji. Po zakończeniu okresu obowiązywania umowy sektor instytucji rządowych i samorządowych może przejąć własność prawną i kontrolę operacyjną nad aktywami. Sektor Finansów Publicznych (4)

26. Essentialianegotiiumowy o PPP( na przykładzie ustawy z 1994 roku o autostradach płatnych) Art. 63. Umowa o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady powinna określać w szczególności: 1) termin rozpoczęcia i zakończenia budowy; 2) okres eksploatacji autostrady i stawki opłat za przejazd autostradą w chwili rozpoczęcia eksploatacji; 3) warunki i zakres podziału zysku pomiędzy spółkę a Krajowy Fundusz Drogowy; 4) sposób, terminy i zasady odpłatności z tytułu udostępnienia spółce przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad lub drogową spółkę specjalnego przeznaczenia w przypadku zawarcia umowy o eksploatację autostrady gruntów pod budowę autostrady oraz warunki zagospodarowania znajdujących się na nich budynków, budowli, urządzeń, drzewostanu i upraw; 5) prawa spółki do korzystania z gruntu i wzniesionych przez nią budynków, budowli i innych urządzeń; 6) zobowiązania spółki do: a) zgromadzenia środków finansowych na budowę i eksploatację autostrady, b) budowy i eksploatacji autostrady zgodnie z obowiązującymi przepisami, w tym przygotowania dokumentacji technicznej wymaganej do podjęcia budowy autostrady, uzyskania decyzji, pozwoleń i uzgodnień wymaganych odrębnymi przepisami, c) terminowej realizacji procesu inwestycyjnego, d) zachowania nieprzerwanej dostępności do autostrady i jej przejezdności, e) zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników, f) ustalania, w uzgodnieniu z Ministrem Obrony Narodowej, limitu zwolnień pojazdów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz sił zbrojnych państw sojuszniczych od opłat za przejazd autostradą, g) zapewnienia Policji oraz Inspekcji Transportu Drogowego pomieszczeń w zakresie przewidzianym w przepisach techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych, umożliwiających skuteczne realizowanie przez nie zadań w zakresie czuwania nad bezpieczeństwem i porządkiem w ruchu drogowym oraz jego kontrolowania na obszarze autostrad płatnych; 7) zasady współpracy spółki z administracją drogową, Policją, Inspekcją Transportu Drogowego, pogotowiem ratunkowym oraz jednostkami systemu ratowniczo-gaśniczego; 8) szczegółowy zakres uprawnień spółki jako zarządcy autostrady; 9) zasady zagospodarowania miejsc obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, uwzględniające konkurencję; 10) termin i sposób zwrotu autostrady i dotyczącej jej dokumentacji po zakończeniu okresu eksploatacji; 11) sposób rozstrzygania sporów wynikłych na tle realizacji umowy o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady; 12) warunki rozwiązania i wypowiedzenia umowy o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady; 13) zasady wzajemnych rozliczeń w razie rozwiązania i wypowiedzenia umowy o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady. Sektor Finansów Publicznych (4)

27. PPP – procedura NFP 43 Prawo realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. NFP 47 Podmiot wnioskujący o przyznanie środków publicznych na realizację wyodrębnionego zadania powinien przedstawić ofertę wykonania zadania zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, gwarantującą wykonanie zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy. NFP 254 W toku wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego obowiązują następujące zasady gospodarki finansowej: (…) 4) zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych, a w odniesieniu do organizacji pozarządowych - z odpowiednim zastosowaniem art. 43 i art. 221. Sektor Finansów Publicznych (4)

28. PPP – typy kontraktów Alokacja ryzyka Modele PPP Sektor Finansów Publicznych (4)

29. Offset Sektor Finansów Publicznych (4)

30. PPP – wady i zalety Sektor Finansów Publicznych (4)