Download
1 / 50
E N D
KRWOTOKIEM- nazywamy wylew krwi w pełnym jej składzie poza światło naczynia krwionośnego lub poza serce wskutek przerwania ciągłości ich ścian.Krwotok może być następstwem urazu lub pęknięcia zmienionego chorobowo naczynia, którego ściana nie wytrzymała ciśnienia krwi. Krwawienie rozpoznaje się po ilości i sposobie wypływania krwi z rany.
KRWOTOK TĘTNICZY Charakteryzuje się pulsującym w rytm skurczów serca wypływaniem krwi jasnoczerwonej (kolor krwi można ustalić tylko przy świetle dziennym) Panujące w tętnicach ciśnienie i uderzenia „fal krwi” utrudniają tworzenie się skrzepów zamykających naczynie.Uszkodzenie nawet małej tętnicy może być niebezpieczne dla życia.
KRWOTOK ŻYLNY W krwotoku żylnym krew o zabarwieniu ciemnoczerwonym wypływa ciągłą strużką.Krwotoki z mniejszych żył mogą ustać same w skutek zaczopowania rany skrzepem. Najczęściej jednak występuje mieszany typ krwawienia tętniczo-żylny.
KRWOTOK MIĄŻSZOWY Krwotok miąższowy powstaje w wyniku uszkodzonej większej liczby naczyń włosowatych, zdarcia i oddzielenia się skóry, przerwania się mięśni lub zranieniem narządów miąższowych (np. wątroba, śledziona czy nerki), które mogą być groźne dla życia. W tych krwawieniach krew spływa z całej uszkodzonej powierzchni.
KRWAWIENIA ZEWNĘTRZNE Nie zawsze w przypadku zranienia można rozpoznać rodzaj krwotoku, ponieważ równocześnie mogą być uszkodzone różne rodzaje naczyń.Dlatego najczęściej używa się określenia „natężenie krwawienia” i ocenia się je jako małe lub duże.
Małe krwawienia ustają zwykle samoistnie po upływie kilku do kilkunastu minut od założenia opatrunku, gdy powstały skrzep zamknie ubytek w uszkodzonym naczyniu. Duże krwawienia lub krwotoki wymagają natychmiastowego zatamowania, ponieważ w przeciwnym razie utrata krwi może doprowadzić do ciężkiego wstrząsu lub wykrwawienia (w zależności od szybkości i ilości utraconej krwi).
PIERWSZA POMOC PRZY KRWOTOKACH Tamowanie krwotoków na kończynach, głowie, szyi oraz tułowiu
Lekkie krwawienia tamuje się, unosząc kończynę do góry i nakładając opatrunek osłaniający. Natomiast w przypadku silnego krwawienia należy ucisnąć mocno miejsce krwawienia przez gazę lub czystą tkaninę podłożoną pod dłoń. Tętnice uciska się tam gdzie są one najlepiej dostępne i przebiegają na twardym podłożu. Ucisk musi być zastosowany z odpowiednią siłą, aby krwawienie ustało. Ranę należy przykryć czystym materiałem opatrunkowym, najlepiej warstwą gazy, na którą można położyć watę lub ligninę, a następnie twardy przedmiot (np. drewniany klocek) i wszystko przybandażować.
W przypadku krwawienia z otwartych zranień czaszkowo-mózgowych nie należy tamować wypływającej krwi. Wynaczyniona krew, nie mając drogi odpływu, będzie gromadzić się pod czaszką, powodując poprzez ucisk dalsze uszkodzenia tkanki mózgowej. W takim przypadku należy założyć jałowy opatrunek osłaniający zapobiegający zakażeniu. Przy krwawieniu z ran głowy, gdy powłoka czaszki nie została uszkodzona, można stosować bezpośredni ucisk na ranę poprzez jałowy opatrunek lub dociskać palcami odpowiednią tętnicę w zależności od miejsca urazu.
Informacje ogólneZłamaniom kości w obrębie kończyn towarzyszy silny ból, obrzęk, zwykle niemożność poruszania uszkodzoną częścią ciała. Przy większych uszkodzeniach zmieniają się także zarysy kończyny, a w przypadkach złamań otwartych fragmenty kostne przebijają skórę i są widoczne na zewnątrz. Prawidłowe doraźne zaopatrzenie złamania może znacznie ułatwić dalsze leczenie.Skręcenie lub zwichnięcie stawu wiąże się z różnym stopniem uszkodzenia tkanek tworzących staw, może dojść też do złamań kości w okolicy powierzchni stawowych i przyczepów więzadeł.
Postępowanie doraźneNastępstwa każdego urazu w obrębie kończyny będą mniejsze, jeśli natychmiast po urazie schłodzi się okolicę uszkodzenia lodem lub co najmniej zimną wodą (postępowanie takie jest szczególnie skuteczne przy zapobieganiu obrzękom i wylewom po skręceniach stawów). Przede wszystkim należy postępować tak, aby nie doszło do kolejnych uszkodzeń kości i okolicznych tkanek miękkich. Jeśli złamana kość wystaje przez skórę, ranę trzeba osłonić najlepiej sterylnym opatrunkiem (oczywiście chłodzenie w tej sytuacji jest niemożliwe). Przy uszkodzeniu kończyny górnej korzystne jest wykonanie z kawałka materiału trójkątnej chusty i zrobienie z niej temblaka, chyba że podejrzewamy uszkodzenie w okolicy łokcia. W tej sytuacji nie należy zginać ręki. Jeśli uszkodzona jest kończyna dolna, należy unieruchomić ją przewiązując 2 nogi razem i umieszczając między nimi koc lub inny duży i wąski fragment materiału. Kiedy dysponuje się wąską deską lub innym podobnym, twardym przedmiotem, złamaną nogę można unieruchomić przy jego pomocy.Nie wolno samowolnie próbować nastawiać zwichniętych stawów. Każde złamanie, zwichnięcie i skręcenie wymaga konsultacji lekarskiej.
Oparzenia termiczne • Oparzenie termiczne jest wynikiem działania wysokiej temperatury na cały organizm oraz na poszczególne tkanki - skórę i błony śluzowe. Rozległość uszkodzeń zależy od wysokości działającej temperatury oraz czasu jej działania. Głębokość oparzenia określa się w czterostopniowej skali: 1. stopień to oparzenie najbardziej powierzchowne, 4. stopień dotyczy głębokich struktur, łącznie z odsłonięciem mięśni i kości. W zależności od rozległości mówi się o oparzeniach lekkich, średnich i ciężkich. Te ostatnie mogą stanowić duże zagrożenie dla życia.
Podstawowym elementem postępowania jest zlikwidowanie czynnika działającego, czyli wysokiej temperatury. Jeśli na poszkodowanym znajdują się fragmenty spalonego, gorącego ubrania, to należy je natychmiast zdjąć. Przy oparzeniu rąk trzeba szybko usunąć z palców pierścionki i obrączki, gdyż później, po powstaniu obrzęku będzie to bardzo utrudnione. Tak szybko jak to jest możliwe trzeba rozpocząć chłodzenie skóry zimną wodą i kontynuować je przez co najmniej 15, a nawet 30 minut. Jest to podstawowe działanie, w niektórych przypadkach radykalnie zmniejszające rozmiary oparzenia. Jeśli chłodzimy duże powierzchnie, czas tego postępowania trzeba skrócić, aby nie doprowadzić do wychłodzenia organizmu i powstania dreszczy. NIE WOLNO smarować ran oparzeniowych masłem ani żadnym innym tłuszczem lub mazidłem. Powoduje to dodatkowe uszkodzenia oraz zamazuje prawdziwy obraz tkanek. Każde oparzenia skóry twarzy, rąk, krocza oraz oparzenia dzieci wymagają konsultacji lekarskiej. Jeśli rany umiejscowione są w innych miejscach, ich rozmiary nie przekraczają kilkunastu centymetrów i nie stwierdza się pęcherzy na skórze lub martwicy (zwęglenia) tkanek, to takie oparzenia można leczyć w domu.
Pielęgnacja ran Naczelną zasadą jest utrzymywanie ran oparzeniowych w czystości. Będą się one szybko i dobrze goiły, jeśli nie zostaną zainfekowane. Dlatego należy je przemywać delikatnymi (wodnymi) roztworami środków dezynfekujących (np. Betadyna, Octenisept, jałowa sól fizjologiczna), a następnie zakładać opatrunki z substancjami bakteriobójczymi (np. maść z solą srebrową sulfadiazyny). Opatrunek taki trzeba zmieniać co 24 godziny. Co kilka dni gojącą się ranę oparzeniową powinien obejrzeć lekarz.
Oparzenia prądem Cechą charakterystyczną oparzeń tego typu jest duża głębokość uszkodzeń, czasem przy niewielkiej ich powierzchni. Miejsce oparzone jest zwykle wyraźnie odgraniczone od zdrowych tkanek, początkowo może być niebolesne, co wynika z uszkodzenia zakończeń czuciowych w nerwach. Ze względu na to, że działanie energii elektrycznej powoduje powstawanie zakrzepów w naczyniach krwionośnych, często dochodzi do poszerzania się obszaru martwicy tkanek, a zwiększenie kruchości ścian naczyniowych zwiększa możliwość wtórnych do oparzenia krwotoków. Trzeba pamiętać także, że działanie energii elektrycznej, oprócz zniszczenia tkanek w okolicy miejsca działania, ma też niekorzystny wpływ na inne narządy, przede wszystkim zaś może powodować groźne dla życia zaburzenia rytmu serca.
Podstawowym elementem postępowania jest zlikwidowanie czynnika działającego, czyli prądu elektrycznego. Należy przy tym zachować dużą ostrożność, aby samemu nie ulec porażeniu. Przy oparzeniu rąk trzeba szybko usunąć z palców pierścionki i obrączki, gdyż później, po powstaniu obrzęku będzie to bardzo utrudnione. Jeśli widoczne są ślady działania energii elektrycznej na skórę i tkankę podskórną, to tak szybko jak to jest możliwe trzeba rozpocząć chłodzenie skóry zimną wodą i kontynuować je przez co najmniej 15, a nawet 30 minut. Działanie to w niektórych przypadkach radykalnie zmniejsza rozmiary oparzenia. Jeśli chłodzimy duże powierzchnie, czas tego postępowania trzeba skrócić, aby nie doprowadzić do wychłodzenia organizmu i powstania dreszczy. NIE WOLNO smarować ran oparzeniowych masłem ani żadnym innym tłuszczem lub mazidłem. Powoduje to dodatkowe uszkodzenia oraz zamazuje prawdziwy obraz tkanek. Cały czas trzeba kontrolować tętno oparzonego, gdyż może ono być nierówne, a nawet zanikać, co jest wynikiem elektrycznego uszkodzenia układu przewodzącego serca. Jeśli dojdzie do zatrzymania akcji serca i oddechu, trzeba natychmiast podjąć masaż zewnętrzny i sztuczne oddychanie metodą usta-usta. Wszystkie oparzenia prądem elektrycznym wymagają konsultacji lekarskiej.
Pielęgnacja ran Naczelną zasadą jest utrzymywanie ran oparzeniowych w czystości. Będą się one szybciej goiły, jeśli nie zostaną zainfekowane. Dlatego należy je przemywać delikatnymi (wodnymi) roztworami środków dezynfekujących (np. Betadyna, Octenisept, jałowa sól fizjologiczna), a następnie zakładać opatrunki z substancjami bakteriobójczymi (np. maść z solą srebrową sulfadiazyny). Opatrunek taki trzeba zmieniać co 24 godziny.
Oparzenia chemiczne Ten typ oparzeń wywołany jest przez substancje żrące: silne ługi (zasady), kwasy, sole niektórych metali oraz gazy bojowe (np. iperyt). Cechą charakterystyczna jest to, że związki te mogą mieć przedłużone działanie na tkanki, co może powodować ogólne zatrucia organizmu. Ługi (zasady) powodują zwykle powstanie rozpływnej martwicy skóry i tkanki podskórnej. Najczęściej dochodzi do oparzeń ługiem sodowym (tzw. sodą kaustyczną), potasowym lub wapniowym (tzw. wapno niegaszone).Kwasy powodują suchą martwicę skóry i tkanki podskórnej. Do substancji uszkadzających należą: kwas siarkowy, solny, azotowy lub kwasy organiczne.Oparzenia solami metali lub gazami bojowymi dają mieszane uszkodzenia. Zwykle dochodzi do oparzeń fosforem lub iperytem.
Podstawowym elementem postępowania jest zlikwidowanie czynnika działającego, czyli usunięcie jak największej ilości środka chemicznego ze skóry. Należy przy tym zachować dużą ostrożność, aby samemu nie ulec oparzeniu. Tak szybko jak to jest możliwe trzeba rozpocząć obmywanie skóry zimną wodą i kontynuować je przez co najmniej 15 minut. Działanie to w niektórych przypadkach radykalnie zmniejsza rozmiary oparzenia. Jeśli obmywamy duże powierzchnie, czas tego postępowania trzeba skrócić, aby nie doprowadzić do wychłodzenia organizmu i powstania dreszczy. NIE WOLNO smarować ran oparzeniowych masłem ani żadnym innym tłuszczem lub mazidłem. Powoduje to dodatkowe uszkodzenia oraz zamazuje prawdziwy obraz tkanek. Uwaga! Po oparzeniu wapnem niegaszonym, nie wolno stosować obmywania wodą, jeśli nie usunie się wszystkich resztek substancji żrącej ze skóry. Wapno poddane działaniu wody jeszcze bardziej rozgrzewa się i może ponownie wywołać oparzenie. Pozostałe resztki substancji żrącej można zobojętniać:- oparzenie ługiem: 3% kwasem borowym albo 1% kwasem octowym lub cytrynowym- oparzenia kwasem: 3% roztworem wodorowęglanu sodowego (sodą oczyszczoną)- oparzenie fosforem: 5% roztworem siarczanu miedziowego- oparzenie iperytem: wapnem chlorowanym lub 2% roztworem chloraminy. Przy oparzeniach iperytem oka, można przemywać worek spojówkowy 0,2% roztworem chloraminy. Każde oparzenie chemiczne, w szczególności dotyczące oka musi być skonsultowane przez lekarza
Pielęgnacja ran Naczelną zasadą jest utrzymywanie ran oparzeniowych w czystości. Będą się one szybciej goiły, jeśli nie zostaną zainfekowane. Dlatego należy je przemywać delikatnymi (wodnymi) roztworami środków dezynfekujących (np. Betadyna, Octenisept, jałowa sól fizjologiczna), a następnie zakładać opatrunki z substancjami bakteriobójczymi (np. maść z solą srebrową sulfadiazyny). Opatrunek taki trzeba zmieniać co 24 godziny.
Zatrucia pokarmowe Pod tym pojęciem rozumie się różnorodne stany zapalne jelit, które wywołane są przez spożycie pokarmów zawierających szkodliwe dla człowieka produkty przemian metabolicznych bakterii (czyli toksyny bakteryjne). Potocznie używa się także tego określenia w celu opisania innych chorób przewodu pokarmowego, np. czerwonki lub zakażeń wirusowych. Toksyny bakteryjne lub drobnoustroje chorobotwórcze najczęściej znajdują się w nieodpowiednio przygotowanych i przechowywanych produktach żywnościowych (nabiał, produkty mleczne), są także przenoszone przez ludzi, szczególnie o niskim poziomie higieny. Wielu zatruć można więc uniknąć przez prawidłowe postępowanie z żywnością i częste mycie rąk !!!
Wspólnymi objawami zatruć pokarmowych o różnym podłożu są biegunki (zwykle powyżej 6 luźnych stolców na dobę, niektóre bywają z domieszką krwi). Najczęściej towarzyszą im nudności, wymioty, rozlane bóle brzucha, niekiedy gorączka do 38 st. Trzeba przy tym pamiętać, że oddawanie w ciągu dnia 2 lub 3 luźnych stolców i brak innych objawów chorobowych, jest raczej wyrazem tzw. niestrawności, wywołanej błędem dietetycznym, a nie świadczy o zatruciu pokarmowym.
Postępowanie leczniczeNajwiększym zagrożeniem dla chorego na zatrucie pokarmowe jest odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe. Z tego powodu podstawowym elementem leczenia jest przyjmowanie dużej ilości płynów. Zwykle jest to możliwe drogą doustną. Jeśli jednym z objawów choroby są silne wymioty, należy pić ciepły płyn (niesłodką słabą herbatę, wodę, miętę) bardzo małymi porcjami - łyżeczką. Takie powolne, systematyczne popijanie nie powinno prowokować dalszych wymiotów. Do doustnego nawadniania służą też specjalnie przygotowane i dostępne w aptekach roztwory zawierające odpowiednie dawki elektrolitów. Objętość wypitego na dobę płynu nie powinna być mniejsza niż 3 litry. Jeśli nie ma możliwości nawodnienia doustnego, konieczne jest podanie kroplówek dożylnych. Kolejnym elementem leczenia nie powstrzymanie się od jedzenia, co czasami musi przebiegać bardzo radykalnie - w ostrej fazie choroby można spożywać jedynie kleiki mleczne, ryżowe lub marchwiane. W miarę ustępowania objawów, dietę rozszerza się o delikatne pieczywo, przecierane warzywa, chude wędliny. W leczeniu zatrucia pokarmowego niekiedy trzeba zastosować również środki farmakologiczne. Bardzo skuteczny jest w tych przypadkach węgiel leczniczy, który ma duże właściwości pochłaniania toksyn ze światła jelit. Warunkiem powodzenia leczenia węglem jest zażycie odpowiednio dużej jego dawki, która dla dorosłych wynosi minimum 10 tabletek. Trzeba je rozgnieść z odrobiną wody i zażyć tak przygotowaną papkę. Czynność tę można powtórzyć po kilku lub kilkunastu godzinach. Jeśli mamy podejrzenie, że choroba została wywołana przez spożycie pokarmów zawierających bakterie chorobotwórcze, to skuteczne będą w tym przypadku środki przeciwbakteryjne - nitrofurantoina, a także inne chemioterapeutyki lub antybiotyki. Niekiedy stosuje się także leki zapierające.
Innym rodzajem zatruć, do których dochodzi drogą pokarmową są zatrucia grzybami. Mają one różny obraz chorobowy ze względu na mnogość gatunków trujących działających odmiennie. Część z nich daje zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego - wymioty, bóle brzucha, biegunkę, a dodatkowo - halucynacje (muchomor czerwony i plamisty). Druga grupa powoduje, oprócz zaburzeń żołądkowo-jelitowych, powstanie obfitych potów, silnego zwężenia źrenic, zwolnienia akcji serca, zaburzeń oddychania (borowik szatański, strzępiaki, lejkówki, wieruszka ciemna). Po spożyciu grzybów z ostatniej, najgroźniejszej grupy (muchomor sromotnikowy, piestrzenica kasztanowata), można spodziewać się silnych uszkodzeń wątroby i nerek, które mogą doprowadzić do śmierci już w 2-3 dni po spożyciu. W zależności od rodzaju zjedzonych grzybów, postępowanie lecznicze jest różne, lecz zawsze należy przeprowadzić płukanie żołądka, nawet w 4 dni po spożyciu trucizny.
Zatrucia truciznami Są to stany wynikające z nagłego wchłonięcia substancji, powodujące ciężkie zaburzenia czynności organizmu i mogące doprowadzić nawet do śmierci. Objawy zatrucia mogą być krańcowo różne, czasami nakładają się one na objawy innych chorób. Często w wyniku działania trucizny chory traci przytomność, może mieć drgawki, zaburzenia mowy lub wzroku, halucynacje, silne bóle głowy, klatki piersiowej albo brzucha. Ze względu na to, że niektóre zatrucia bardzo szybko prowadzą do nieodwracalnych zniszczeń narządów lub tkanek, należy przede wszystkim pamiętać o zapobieganiu im - nie pozostawiać leków lub innych substancji chemicznych w zasięgi dzieci lub osób mogących chcieć odebrać sobie życie, ściśle przestrzegać dawkowania leków, nie spożywać substancji i pokarmów niewiadomego pochodzenia ("niepewne" alkohole, nieznane grzyby i rośliny).
Postępowanie leczniczeWPostępowanie z chorym poddanym działaniu trucizny polega przede wszystkim na: przerwaniu jej wchłaniania, przyspieszeniu eliminacji z organizmu części wchłoniętej oraz ewentualnym podaniu odtrutki. Ze względu na to, że duża część trucizn dostaje się do organizmu drogą pokarmową, częstym sposobem doraźnej pomocy jest płukanie żołądka, a także sprowokowanie wymiotów (najlepiej przez mechaniczne drażnienie tylnej ściany gardła po podaniu płynu do wypicia).
Wśród zatruć drogą pokarmową dominują zatrucia: lekami nasennymi i uspokajającymi, lekami przeciwbólowymi, grzybami. Drogą pozajelitową do organizmu najczęściej dostają się narkotyki.Zatrucie lekami nasennymi i uspokajającymi przebiega zwykle z zaburzeniami świadomości różnego stopnia: senność, uczucie wyczerpania, bóle i zawroty głowy. Zdarza się też pobudzenie ruchowe. Przy podejrzeniu zatrucia tymi środkami należy jak najszybciej przewieźć chorego do szpitala, gdzie zostanie przeprowadzone płukanie żołądka, a także leczenie zwiększające wydalanie trucizny. W niektórych przypadkach podaje się swoiste odtrutki lub wykonuje hemodializę.
Zatrucie lekami przeciwbólowymi (aspiryna i jej pochodne) charakteryzuje się wystąpieniem szumu i dzwonienia w uszach, zawrotami głowy i wymiotami, przyspieszonym oddechem, śpiączką i zaburzeniami oddychania. Mogą wystąpić też drobne siniaki na skórze. Pojawienie się objawów zależy od stężenia leku we krwi. Dawka śmiertelna wynosi 0,5 g/kg masy ciała. Podstawowym działaniem leczniczym jest płukanie żołądka i wymuszenie szybkiego wydalania leku z moczem.Zatrucie narkotykami może wyglądać różnie dla odmiennych środków odurzających, zwykle jednak stwierdza się duże zaburzenia świadomości, do głębokiej śpiączki włącznie, szpilkowate zwężenie źrenic i brak ich reakcji na światło, silne nudności i wymioty, płytkie i wolne oddechy, niekiedy drgawki. Chorzy zatruci narkotykami wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.
Odmrożenie jest skutkiem działania na tkanki niskiej temperatury. Najczęściej dotyczy nie osłoniętych, gorzej ukrwionych obszarów ciała, jak palce rąk i stóp, ręce, stopy, uszy, twarz, nos. Odmrożeniu sprzyja także duża wilgotność powietrza oraz mokra odzież, bezruch, wiatr i zmęczenie. Trzeba pamiętać, że alkohol, uznawany czasami za "środek rozgrzewający", tylko początkowo daje uczucie ciepła i działa bardzo niekorzystnie, prowadząc do szybkiego wychłodzenia organizmu. Głębokość odmrożenia określa się w czterostopniowej skali: 1. stopień to odmrożenie najbardziej powierzchowne, 4. stopień dotyczy głębokich struktur, łącznie z mięśniami i kośćmi.
Postępowanie doraźneNależy jak najszybciej ogrzać odmrożone miejsce za pomocą kąpieli lub okładami. Ogrzewanie rozpoczyna się od temperatury około 25°C i szybko zwiększa się ją do 37-40°C. W miarę możliwości należy ogrzewać całe ciało (kąpiel). Procesu tego jednak nie należy przedłużać. Równocześnie z ogrzewaniem zewnętrznym, trzeba także podawać choremu ciepłe napoje (bez alkoholu) i zapewnić odpowiednie ubranie. Jeśli odmrożenie doprowadziło do uszkodzenia skóry, konieczne jest założenie opatrunków (najlepiej sterylnych). Przy poważniejszych odmrożeniach (powyżej 1. stopnia), konieczna jest konsultacja lekarska.
Drgawki są stanem, podczas którego dochodzi do niezależnych od woli skurczów mięśni w obrębie całego ciała lub pewnej jego części (kończyny, twarz). Stan taki może być spowodowany różnymi chorobami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (np. padaczką), zaburzeniami metabolicznymi organizmu, a także zatruciem wieloma substancjami. W czasie napadu często występuje obfite ślinienie się, może dojść do wymiotów i bezwiednego oddania moczu.
REANIMACJA POSTĘPOWANIE Z NIEPRZYTOMNYM
Czynności reanimacyjne, jeśli zostaną zastosowane prawidłowo, mogą uratować życie bardzo wielu osobom. Zwykle są to ofiary wypadków, lecz także chorzy na ciężkie choroby, których przebieg spowodował załamanie się czynności układu krążenia lub oddechowego. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z utratą akcji serca, zatrzymaniem oddechu, czy też obydwoma tymi stanami na raz, stosuje się odpowiednie postępowanie. O obecności akcji serca świadczy tętno na tętnicy szyjnej, którą można znaleźć układając opuszki 2 palców na wystającej chrząstce krtani ("jabłko Adama") i przesuwając je 3-5 centymetrów do boku. W tym miejscu, w podłużnym zagłębieniu znajduje się tętnica szyjna. Tętno należy zbadać kolejno po obydwu stronach. Nie wolno badać pulsu jednocześnie na dwóch tętnicach!!!
Sztuczne oddychanie metodą usta-ustaJeśli stwierdzamy, że osoba ranna lub chora nie oddycha lub jej oddech jest bardzo rzadki, płytki i nieregularny, należy przystąpić do sztucznego oddychania. Na początku najważniejsze jest sprawdzenie drożności dróg oddechowych. W tym celu z jamy ustnej ratowanego należy usunąć ewentualne ciała obce, źle umocowane protezy zębowe, a także spienioną ślinę lub wymiociny. Następnie trzeba mocno odchylić głowę chorego, podkładając własną dłoń pod kark, a drugą układając na jego czole. Po odchyleniu głowy usta ratowanego powinny być rozchylone, a język nie będzie się zapadał. Jedną rękę pozostawiamy z tyłu głowy, drugą zaś zatykamy nos (kciukiem i palcem wskazującym). Potem należy przyłożyć własne usta do ust chorego i rozpocząć wdmuchiwanie powietrza. Trzeba kątem oka obserwować, czy powoduje to lekkie unoszenie się klatki piersiowej. Jeśli tak nie jest, oznacza to, że drogi oddechowe mogą być niedrożne (zapadnięty język, zachłyśnięcie wymiocinami). Koniecznie trzeba próbować je udrożnić. Jeśli wdmuchiwanie powietrza przebiega prawidłowo, należy powtarzać je około 12 razy na minutę. Co kilka minut niezbędne jest kontrolowanie tętna (najlepiej na tętnicy szyjnej). Oddychanie metodą usta-usta należy kontynuować do chwili powrotu regularnego, efektywnego oddechu.
Masaż zewnętrzny sercaJeśli nie stwierdza się obecności tętna na tętnicy szyjnej, trzeba jak najszybciej przystąpić do masażu serca. Zwykle jest on połączony z oddychaniem usta-usta. Aby prawidłowo przeprowadzić te czynności, ratowanego należy ułożyć na płaskiej, twardej powierzchni, przyklęknąć przy jego ramionach. Następnie wyznaczyć miejsce przyłożenia dłoni: 2-3 palce od dolnego końca mostka. Tam ułożyć płasko jedna dłoń tak, aby naciskała na klatkę piersiową częścią od strony nadgarstka, drugą dłoń umieścić na niej, wyprostować ręce w łokciach i pochylić się. Naciskać na mostek na tyle mocno, by uginał się lekko w tempie 80-100 razy na minutę. Starać się nie złamać mostka ani żeber. Jeżeli jedna osoba wykonuje masaż serca i jednocześnie oddychanie metodą usta-usta - po 15 uciśnięciach klatki piersiowej należy wykonywać 2 wdmuchnięcia powietrza. Co kilka minut trzeba sprawdzać, czy nie powróciła akcja serca i nie pojawiło się tętno oraz własny oddech. Jeśli nie powróci tętno lub chory nie zacznie sam oddychać, AKCJĘ REANIMACYJNĄ NALEŻY PROWADZIĆ DO CHWILI PRZYBYCIA LEKARZA!!!
Pozycja boczna bezpiecznaOsoby nieprzytomne, ale z zachowanym oddechem i prawidłową akcją serca, a także po udanej reanimacji, należy ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej. Jest ona tak dobrana, aby zapobiegać zachłyśnięciu się, zapadaniu języka i zablokowaniu dróg oddechowych. Jeśli nieprzytomny leży na plecach, jego prawą rękę trzeba przełożyć przez klatkę piersiową na drugą stronę ciała. Prawą nogę zgiąć w kolanie do kąta prostego i przekręcić chorego na lewy bok. Następnie lewą, wyprostowaną rękę wyciągnąć spod ciała, aby leżała za plecami, a prawą rękę ułożyć dłonią przy twarzy. Zgięte kolano prawe powinno opierać się o podłoże. Głowa musi być odchylona ku tyłowi. Co chwilę trzeba sprawdzać czy chory prawidłowo oddycha i czy ma wyczuwalne tętno na tętnicy szyjnej. Jeśli zwymiotuje, należy natychmiast usunąć wymiociny z jego ust i przywrócić drożność dróg oddechowych.Osoba nieprzytomna musi mieć zapewniony komfort cieplny, gdyż wychłodzenie organizmu nasila zaburzenia, które doprowadziły do utraty przytomności. Konieczne jest więc okrycie jej kurtką lub kocem aż do chwili przybycia pomocy lekarskiej.
