การเลี้ยงปลานิล

การเลี้ยงปลานิล ของ สหกรณ์ประมงพาน จำกัด จังหวัดเชียงราย

ความรู้เกี่ยวกับปลานิลความรู้เกี่ยวกับปลานิล ปลานิลมีถิ่นกำเนิดเดิมอยู่ในทวีปแอฟริกา พบอยู่ตามหนอง บึงและทะเลสาบในประเทศซูดาน อูกันดา ชุกชุมมากแถบลุ่มแม่น้ำไนล์ ในประเทศอียิปต์ ปลานิลเจริญเติบโตเร็วและเลี้ยงง่าย เพาะเลี้ยงในบ่อได้เป็นอย่างดี ปลานิลได้ถูกนำเข้ามาในประเทศไทยครั้งแรกโดยเจ้าฟ้าอากิฮิโต มกุฎราชกุมารแห่งประเทศญี่ปุ่น จำนวน 50 ตัว ความยาวเฉลี่ยตัวละประมาณ 9 เซนติเมตร ทูลเกล้าฯ ถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2509 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อปลาชนิดนี้ว่า “ปลานิล” และได้พระราชทานปลานิลขนาดยาว 3-5 เซนติเมตร จำนวน 1,000 ตัว ให้แก่กรมประมง นำไปเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์ที่กรมประมง และสถานีประมงต่าง ๆ ทั่วราชอาณาจักรรวม 15 แห่ง เพื่อดำเนินการเพาะเลี้ยงและขยายพันธ์พร้อมกัน

รูปร่างลักษณะและนิสัยรูปร่างลักษณะและนิสัย ปลานิลเป็นปลาน้ำจืด รูปร่างลักษณะคล้ายกับปลาหมอเทศ มีลักษณะพิเศษคือ ริมปากบนและล่างแสมอกัน มีเกล็ด 4 แถว ตรงบริเวณแก้ม ตามลำตัวมีลายพาดขวาง จำนวน 9-10 แถบ มีครีบหลังเพียง 1 ครีบ ประกอบด้วยก้านครีบแข็ง และก้านครีบอ่อนเป็นจำนวนมาก ลำตัวมีสีเขียวปนน้ำตาล ตรงกลางเกล็ดมีสีเข้ม ที่กระดูกแก้มมีจุดสีเข้มอยู่จุดหนึ่ง และครีบหางนั้นจะมีจุดสีขาวและสีดำตัดขวาง ในประเทศไทยปัจจุบันพบปลานิล สีเหลือง ขาว ส้ม ซึ่งเป็นการกลายพันธุ์ จากปลานิลสีปกติ หรือเป็นการผสมข้ามพันธุ์ ระหว่างปลานิลกับปลาหมอเทศ

ความเป็นอยู่และนิสัย ปลานิลมีนิสัยชอบอยู่รวมกันเป็นฝูง ตามแม่น้ำ ลำคลอง หนอง บึง และทะเลสาบ เป็นปลาที่อยู่ได้ทั้งน้ำจืดและน้ำกร่อย มีความอดทนและปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี สามารถแพร่พันธุ์วางไข่ได้เองตามธรรมชาติโดยไม่จำเป็นต้องอาศัยรูปแบบการใช้ฮอร์โมนกระตุ้น การเพาะปลานิลจึงทำได้ง่าย แต่การจะได้ลูกปลาจำนวนมากและสม่ำเสมอนั้นจำเป็นต้องอาศัยการจัดการที่เหมาะสม ปลาชนิดนี้เป็นปลาจำพวกกินพืช เลี้ยงง่าย มีรสดี ลูกดก เจริญเติบโตได้รวดเร็ว ในเวลา 1 ปี จะมีน้ำหนักประมาณครึ่งกิโลกรัม และมีความยาวประมาณ 1 ฟุต

SUPPLY CHAIN การเลี้ยงปลานิลของ สหกรณ์ประมงพาน จำกัด การจัดเตรียม บ่อปลา การจัดหา พันธุ์ปลา กระบวน การ เลี้ยงปลา การจับปลา ขาย การจำหน่าย ปลา 5 2 4 3 1 ลักษณะบ่อปลา สหกรณ์จัดซื้อลูกปลาที่ได้มาตรฐาน การให้อาหารปลาตามขนาดอายุปลา การเตรียมการจับปลาของสมาชิก จำนวนพ่อค้าขายส่งปลานิล 5.1 4.1 2.1 1.1 3.1 กำจัดศัตรูปลา สมาชิกปล่อยลูกปลา สหกรณ์ทำหน้าที่ในการจับปลา ราคาตามราคาตลาด การให้เวชภัณฑ์ปลา 4.2 2.2 3.2 5.2 1.2 ทำความสะอาดบ่อปลา เตรียมการจัดหาเครื่องตีน้ำ การใช้เครื่องตีน้ำ สหกรณ์ได้ค่าบริการจากพ่อค้า กิโลกรัมละ 1 บาท การจัดระบบบำบัดน้ำทิ้ง 1.3 3.3 2.3 4.3 5.3 เติมน้ำดีในบ่อ จัดระบบน้ำเข้า 3.4 1.4 การกำจัดวัชพืชริมบ่อ 3.5

สรุปกิจกรรมปลานิล ส่วนของสมาชิก ส่วนของสหกรณ์ ส่วนของผู้ค้าและผู้บริโภค ผลผลิตปลานิล การบริหารจัดการปลา การทำการตลาด การแปรรูป พ่อค้า การให้ความรู้ การเลี้ยงปลา ผลลัพธ์ทางการเงิน จัดเรียงลำดับการปล่อยปลา/จับปลาของสมาชิก ผู้บริโภค การกำหนดวันปล่อยปลา จับปลาของสมาชิก พื้นที่ดินจัดทำบ่อปลา การเจรจาการขาย การขายส่ง-ปลีก ดูแลรักษาและการจับปลา การประชาสัมพันธ์ การรวบรวมปลา น้ำ ทุน การให้เงินกู้ธุรกิจปลา การจับปลาให้พ่อค้า พันธุ์ปลา เตรียมการจับปลา การรับค่าบริการ การจำหน่ายอาหารปลา ทุน ผลลัพธ์ทางการเงิน การจำหน่ายปลา การจำหน่ายเวชภัณฑ์

1. การจัดเตรียมบ่อปลา สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ ใช้ระยะเวลาประมาณ 15 วัน หลักวิชาการ ใช้ระยะเวลาประมาณ 15 วัน

1.1 ลักษณะบ่อปลา หลักวิชาการ • บ่อขุดใหม่ : ก่อนใช้บ่อใหม่จะต้องปรับสภาพดิน ควรแช่น้ำขังไว้หลาย ๆ วันก่อนและระบายน้ำทิ้งหรือล้างความเป็นกรดออก จากนั้นโรยปูนขาวตาม pH ของดิน • บ่อเก่า : ปัญหาที่พบบ่อย ๆ คือปลาเป็นโรค และยากต่อการแก้ไข หากไม่มีปัญหาดังกล่าวแล้ว บ่อเก่าควรจับสัตว์น้ำออกให้หมด ระบายน้ำให้เหลือน้อย กำจัดศัตรูปลาไม่ให้เหลืออยู่ภายในบ่อ ขจัดวัชพืชทั้งหมด ลอกเลนล้างบ่อ สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ • บ่อขุดใหม่ • เกิดปัญหาเรื่องดินเป็นกรด • ก่อนใช้บ่อใหม่ควรต้องปรับสภาพดิน โดยวิธีแช่น้ำขังไว้หลาย ๆ วัน เพื่อล้างความเป็นกรด • ใช้ปูนขาวตาม pHของดินแล้วจึงเข้าสู่การกำจัดศัตรูปลา • บ่อเก่า • ปัญหาก้นบ่อเก่า • เน้นการทำความสะอาด • -การลอกเลนออก

1.2 กำจัดศัตรูปลา สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ วิธีการกำจัด • จับออก • ไฟช็อต • ใส่ไซยาไนต์ หลักวิชาการ การกำจัดศัตรูปลาขนาดเล็ก - ในการเติมน้ำควรจะกรองโดยเนื้ออวนตาถี่เพื่อป้องกันไข่ปลาอื่น ๆ - พวกศัตรูปลาขนาดเล็กที่ติดมากับน้ำ ควรกำจัดออก - บ่อที่เตรียมไว้ล่วงหน้านาน ๆ ควรกำจัดแมลงในน้ำ ด้วยการใช้น้ำมันพืช หรือน้ำมันระเหยเร็ว เช่นน้ำมันโซล่า เทใส่เล็กน้อยให้กระจายคลุมผิวหน้าน้ำ เป็นวิธีกำจัดแมลงในน้ำ และตัวอ่อนหลายชนิด ที่จะทำอันตรายต่อสัตว์น้ำวัยอ่อน จัดเป็นวัตถุอันตรายชนิดที่ 3 ตามพระราชบัญญัติวัตถุอันตราย พ.ศ. 2535 ผู้ใดผลิต นำเข้า ส่งออกหรือมีไว้ในครอบครองซึ่งวัตถุอันตรายชนิดที่ 3 โดยมิได้รับอนุญาต ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสองปี หรือปรับไม่เกินสองแสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

1.3 ทำความสะอาดบ่อปลา หลักวิชาการ ใส่ปูนขาวโดยโปรยให้ทั่วพื้นก้นบ่อและขอบบ่อ ควรใส่เมื่อดินหมาด ๆ การปรับสภาพความเป็นกรดด่างในดินให้เหมาะสมด้วย ตากทิ้งไว้ 3 – 5 วัน แล้วเติมน้ำบ่อ เช่น ค่าความเป็นกรดด่าง(pH 5.5-6.0) ดินเหนียวปนทราย ใส่ปูนขาว 80 กิโลกรัมต่อไร่ ปริมาณปูนขาวที่ต้องการ คลิกที่นี่ สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ ใส่ปูนขาวประมาณ 10 กระสอบ (ประมาณ 100 กิโลกรัม) เพื่อปรับสภาพน้ำให้ได้ pH 7 – 8.5

1.4 จัดระบบน้ำเข้า หลักวิชาการ การวางท่อน้ำเข้าและท่อระบายน้ำออก กำหนดบริเวณที่จะวางท่อน้ำเข้า และท่อระบายน้ำออกสำหรับทางระบายน้ำออกนั้นจะมีหรือไม่มีก็ได้ ในกรณีที่เป็นที่สูง สามารถระบายน้ำได้ดีควรมีท่อระบายน้ำ แต่บางครั้งที่ระดับน้ำต่ำมาก การระบายน้ำออกต้องใช้เครื่องสูบน้ำ ท่อระบายน้ำออก ก็ไม่ต้องมี สำหรับบ่อขุดใหม่ ควรจะต้องเตรียมการไว้ตั้งแต่มีการขุดบ่อเลย สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ น้ำเข้า : จากระบบชลประทาน น้ำออก : สูบออกใส่พื้นที่นา

2. การจัดหาพันธุ์ปลา หลักวิชาการ ระยะเวลาประมาณ 7 วัน สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ ระยะเวลาประมาณ 7 วัน

2.1 สหกรณ์จัดซื้อลูกปลาที่ได้มาตรฐาน หลักวิชาการ พันธุ์ปลานิลสามารถหามาได้ 3 ทาง คือ 1. การรวบรวมพันธุ์จากธรรมชาติ 2. การเพาะพันธุ์ 3. การซื้อลูกพันธุ์ปลาจากโรงเพาะฟักมาเลี้ยง สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ 1. สหกรณ์จะต้องหาแหล่งผลิตและทดสอบมาตรฐานการรอดของลูกปลาใช้เกณฑ์ 80 % 2. ลูกปลา 1 ถุง บรรจุถุงละ 1,000 ตัว ใช้ลูกปลาบ่อละ 10 ถุง 3. ราคาทุน 0.35 บาท/ตัว ราคาจำหน่ายสมาชิก 0.37 บาท/ตัว

2.2 สมาชิกปล่อยลูกปลา หลักวิชาการ • อัตราการปล่อยปลานิลแปลงเพศ ขนาด 2-3 เซนติเมตร ควรปล่อยลงเลี้ยงในอัตราความหนาแน่น 2.5 ตัวต่อตารางเมตร (8,000 ตัว ต่อ 2 ไร่) • ปลานิลขนาด 7-10 เซนติเมตร อัตราการปล่อย 2 ตัว ต่อตารางเมตร (6,400 ตัวต่อ 2 ไร่) สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ ลูกปลาที่ใช้ขนาด 3 – 5 เซนติเมตร10,000 ตัว ต่อ 2 ไร่

2.3 เตรียมการจัดหาเครื่องตีน้ำ หลักวิชาการ เครื่องตีน้ำ 1 เครื่องต่อไร่ สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ 1. ราคาประมาณ 20,000 บาท/เครื่อง (1 เครื่องต่อ 2 ไร่) 2. ค่าไฟฟ้า 250 บาท/เดือน ค่าน้ำมัน 450 บาท/เดือน

3. กระบวนการเลี้ยงปลา หลักวิชาการ แนวทางในการเลี้ยงปลานิลในบ่อดิน : ได้มีการกำหนดรูปแบบการเลี้ยงปลานิล 3 ลักษณะ 1. แบบยังชีพ เป็นการเลี้ยงเพื่อบริโภคในครัวเรือน 2. แบบพื้นบ้าน เป็นการเลี้ยงเพื่อบริโภค และส่วนที่เหลือนำไปจำหน่าย 3. แบบเชิงพาณิชย์ เป็นการเลี้ยงที่มีวัตถุประสงค์ในการจำหน่ายผลผลิตเป็นหลัก ระยะเวลาเลี้ยงประมาณ 5-6 เดือน สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ กระบวนการเลี้ยงปลาใช้ระยะเวลา 7 เดือน

3.1 การให้อาหารปลาตามขนาดอายุปลา หลักวิชาการ การให้อาหาร 1. ปลานิลสามารถกินอาหารตามธรรมชาติ เช่นแพลงก์ตอนพืชและสัตว์ รวมทั้งซากอินทรีย์ การเพิ่มอาหารเหล่านี้สามารถทำได้ง่าย ๆ โดยการเพิ่มปุ๋ยลงในบ่อ 2. ปลานิลยังกินอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรต เช่น รำ ปลายข้าว กากมะพร้าว และเศษเหลือของอาหารที่มีโปรตีนสูง เช่น กากถั่วเหลือง กากถั่วลิสง 3. ใช้อาหารเม็ดสำเร็จรูป เสียค่าใช้จ่ายสูงมาก สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ 1. สมาชิกจะอนุบาลปลาตัวเล็กจนครบอายุ 3เดือน. 2. ให้อาหารปลาตามสูตรอายุของปลา อายุ 1 เดือน จำนวน 1 กระสอบ อายุ 2 เดือน จำนวน 3 กระสอบ อายุ 3 เดือน จำนวน 10 กระสอบ การให้อาหารปลา 4 เดือนหลังใช้อาหารชนิดเดียวกัน อายุ 4 เดือน จำนวน 60 กระสอบ อายุ 5 เดือน จำนวน 90 กระสอบ อายุ 6 เดือน จำนวน 90 กระสอบ อายุ 7 เดือน จำนวน 120 กระสอบ

3.2 การใช้เวชภัณฑ์ปลา หลักวิชาการ ปลานิลจะเป็นโรคได้อันเนื่องมาจากเชื้อโรคที่เกิดขึ้นในน้ำ อันเกิดจาก สภาพของน้ำที่มีออกซิเจนต่ำ และสภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไปในทางไม่ดี ทำให้ปลาเกิดความเครียด อ่อนแอ ซึ่งต้องใช้เวชภัณฑ์ตามชนิดโรคของปลา เช่น โรคจุดขาว ใช้ ฟอร์มาลิน มาลาไคต์กรีนและเมทิลินบลู สามารถศึกษาโรคปลาเพิ่มเติมได้ คลิกที่นี่ สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ การใช้เวชภัณฑ์ -วิตามินซีผสมในอาหารปลา -ใช้เกลือสมุทรปรับสภาพน้ำ

3.3 การใช้เครื่องตีน้ำ หลักวิชาการ ก่อนการใช้เครื่องตีน้ำ จะต้องตรวจสอบคุณสมบัติของน้ำก่อน และควรหมั่นตรวจสอบน้ำอย่างสม่ำเสมอ ว่าอย่าให้ออกซิเจนที่ละลายในน้ำต่ำกว่า 1 ppm ซึ่งจะแก้ไขโดยการใช้เครื่องตีน้ำในการช่วยเพิ่มออกซิเจน วิธีการใช้ 1 ตัวต่อ 1 ไร่ การใช้เครื่องตีน้ำ : เพื่อให้ปลาสมบูรณ์และผลผลิตเพิ่มขึ้น โดย - ในช่วงบ่ายจะทำให้อุณหภูมิและออกซิเจนผสมกันทุกระดับ - ปลาสามารถใช้ออกซิเจนในเวลากลางคืน - ควรให้ออกซิเจนอีกครั้งตอนเช้ามืด สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ ใช้เครื่องตีน้ำเมื่อต้องการเพิ่มออกซิเจน 1 เครื่อง ต่อ บ่อ (2 ไร่)

3.4 เติมน้ำดีในบ่อ หลักวิชาการ การเปลี่ยนน้ำหรือถ่ายเทน้ำ ในช่วงระหว่างการเลี้ยง ในการเลี้ยงปลานิลช่วงเดือนแรกจะไม่เปลี่ยนถ่ายน้ำ จะเปลี่ยนถ่ายน้ำนับจากเดือนที่ 2 ถึงเดือนที่ 6 การเปลี่ยนถ่ายน้ำจะเพิ่มขึ้นตามขนาดของปลา และสภาพดินฟ้าอากาศด้วย สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ เติมน้ำดีลงในบ่อเมื่อน้ำลดลงจาก ระดับปกติ

3.5 การกำจัดวัชพืชริมบ่อ หลักวิชาการ มีการกำจัดวัชพืชบริเวณขอบบ่อ เพื่อป้องกันศัตรูปลา สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ การกำจัดวัชพืช โดยการ ตัดหญ้าขอบบ่อ ค่าไฟฟ้า 50 บาท/เดือน ค่าน้ำมัน 50 บาท/เดือน

4. การจับปลาขาย หลักวิชาการ การจับปลานิลทำได้ 2 วิธี คือ 1. จับปลาแบบไม่วิดบ่อแห้ง จะใช้อวนตาห่างจับปลา เพราะจะได้ปลาที่มีขนาดตามต้องการ ส่วนปลาตัวเล็กก็คงปล่อยเลี้ยงในบ่อต่อไป 2. จับปลาแบบวิดบ่อแห้ง ต้องสูบน้ำออกจากบ่อให้เหลือน้อย แล้วตีอวนเช่นกัน แล้วสูบน้ำออกจากบ่ออีก เมื่อน้ำแห้งปลาจะมารวมกันที่ร่องบ่อแล้วทำการจับปลา สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ 1. น้ำหนักปลาต่อบ่อ 5,500 กิโลกรัม 2. ใช้เวลาจับ 2 วัน

4.1 การเตรียมการจับปลาของสมาชิก หลักวิชาการ ก่อนการจับปลาเพื่อการจำหน่ายปลานิลควรทราบข้อมูลการจับปลานิลล่วงหน้าก่อน ดังนี้ 1. ทราบกำหนดเวลาจับล่วงหน้า ปริมาณและขนาดของปลาที่ต้องการ 2. ควรงดให้อาหารปลา ก่อนจับปลาอย่างน้อย 24 ชั่วโมง 3. ควรเตรียมอุปกรณ์จับปลาและภาชนะบรรจุปลาให้เพียงพอโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ควรจับปลาให้มีชีวิตมากที่สุด สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ สมาชิกเตรียมการ -ปล่อยน้ำออกจากบ่อ 50 % (1 วัน) -เตรียมอาหารน้ำดื่ม -เตรียมน้ำจืดใส่ถังปลา -อำนวยความสะดวกในการจับปลา -ทราบการจับปลา 2 วันจากสหกรณ์ • วันแรก 3,000 กก • วันที่ 2 2,500 กก

4.2 สหกรณ์ทำหน้าที่ในการจับปลา หลักวิชาการ เป็นเงื่อนไขระหว่างสหกรณ์กับสมาชิก 1. กำหนดในระเบียบของสหกรณ์ 2. การทำข้อตกลงระหว่างสมาชิกกับสหกรณ์ สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ 1. แจ้งวันจับปลาให้สมาชิกทราบ 2. สหกรณ์หาคนงาน จำนวน 6 คน ค่าจ้าง 175 บาทต่อคนต่อวัน 3. สหกรณ์ทำหน้าที่รวบรวมปลา สมาชิกรับผิดชอบจ่ายค่าจ้าง

4.3 การจัดระบบบำบัดน้ำทิ้ง หลักวิชาการ มีระบบบำบัดน้ำทิ้ง เพื่อรักษาสภาวะแวดล้อมที่ดี สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ • เตรียมการบำบัดน้ำทิ้ง • เตรียมการจัดพื้นที่ • เตรียมเครื่องสูบน้ำ • สูบน้ำทิ้งออกจากบ่อ

5. การจำหน่ายปลา หลักวิชาการ การเลี้ยงปลานิลเชิงการค้า จะใช้ปลานิลแปลงเพศ มีวัตถุประสงค์เพื่อผลิตปลานิลให้ได้ผลผลิตสูง ขนาดสม่ำเสมอ น้ำหนักตัวละประมาณ 300-600 กรัม ซึ่งเป็นขนาดที่ตลาดต้องการมาก และได้ราคาสูง แต่มีปริมาณไม่เพียงพอกับความต้องการของตลาด สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ - สหกรณ์เป็นผู้กำหนดพ่อค้าซื้อปลาเอง - ใช้ระยะเวลา 2 วัน

5.1 จำนวนพ่อค้าขายส่งปลานิล สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ จำนวนพ่อค้าขายส่งปลานิล 18 ราย หลักวิชาการ กำหนดไว้ในระเบียบของสหกรณ์

5.2 ราคาตามราคาตลาด หลักวิชาการ ราคาและผลผลิตปลานิลแต่ละท้องถิ่นจะแตกต่างกัน ตลาดในชนบทต้องบริโภคตัวเล็ก ตรงข้ามกับตลาดในเมืองมีความต้องการบริโภคปลาตัวใหญ่ ราคาปลาจึงแตกต่างกัน ความเคลื่อนไหวของราคาที่เกษตรกรขายได้ และราคาขายส่งเป็นไปในทิศทางเดียวกันและขึ้นอยู่กับฤดูกาล การขายปลาโดยปกติราคาขายจะสูงในช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนกันยายน สำหรับราคาจำหน่ายที่ฟาร์มอยู่ที่ขนาดของปลา สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ - ราคาตามราคาตลาด - สหกรณ์เป็นผู้ร่วมเจรจาต่อรองราคา

5.3 สหกรณ์ได้ค่าบริการจากพ่อค้า กิโลกรัมละ 1 บาท หลักวิชาการ กำหนดไว้ในระเบียบของสหกรณ์ สมาชิก/สหกรณ์ปฏิบัติ สหกรณ์ได้ค่าบริการจากพ่อค้า กิโลกรัมละ 1 บาท

โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิลโรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล โรคที่สำคัญที่เกิดกับปลานิล ที่ควรต้องเอาใจใส่ และระมัดระวัง และควรป้องกันทันทีเมื่อเกิดโรคขึ้น ดังนี้ 1. โรคจุดขาว : เป็นโรคจุดสีขาวขุ่น ขนาดเท่าปลายเข็ม กระจายอยู่ทั่วลำตัวและครีบ เกิดในปลาน้ำจืด เรียกว่า Ichthyopthirius multifiliis ที่เรียกกันว่า อิ๊ก ถ้าเกิดในน้ำกร่อยเรียกว่า Cryptocaryon irithans ซึ่งสามารถเลือกสารเคมีใช้ดังต่อไปนี้ 1) ฟอร์มาลิน 150-200 ซีซี. ต่อน้ำ 1,000 ลิตร แช่ไว้นาน 1 ชั่วโมง สำหรับปลาขนาดใหญ่ หรือ 25-50 ซีซี. ต่อน้ำ 1,000 ลิตร นาน 24 ชั่วโมง 2) มาลาไคต์กรีน 1.0-1.25 กรัมต่อน้ำ 1,000 ลิตร แช่ไว้นาน 20 นาที สำหรับปลาขนาดใหญ่ หรือ 0.15 กรัมต่อน้ำ 1,000 ลิตร นาน 24 ชั่วโมง 3) เมทิลินบลู 1-2 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร แช่ติดต่อกัน 7 วัน /ปรสิตชนิดนี้...

โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ)โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ) ปรสิตชนิดนี้ขยายพันธุ์รวดเร็ว ดังนั้นควรป้องกันและวิธีที่ดีที่สุดเพื่อให้ปลาที่นำมาเลี้ยงปราศจากการปนเปื้อนปรสิต โดยดำเนินการดังนี้ 1) ก่อนที่จะนำปลามาเลี้ยงควรนำมาขังไว้ในที่กักกันก่อนประมาณ 7-0 วัน เพื่อตรวจดูว่ามีปรสิตติดมาหรือไม่ เมื่อแน่ใจว่าไม่เป็นโรคแล้วจึงนำไปเลี้ยงต่อ 2) การป้องกันการแพร่ระบาดของโรคนี้โดยวิธีง่าย ๆ คือ เมื่อปลาเป็นโรค ควรย้ายออก แล้วนำไปรักษาที่อื่น ใส่ฟอร์มาลิน 100-150 ซีซี. ต่อน้ำ 1,000 ลิตร ลงในน้ำเดิมทิ้งไว้ 10-12 ชั่วโมง เพื่อกำจัดปรสิตให้หมด แล้วจึงถ่านน้ำทิ้งไป ทำซ้ำ 2-3 ครั้ง /2. โรคเห็บระฆัง...

โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ)โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ) 2. โรคเห็บระฆัง : โรคนี้จะทำให้ปลาเกิดอาการระคายเคือง เนื่องจากพยาธิในกลุ่ม Trichodinids มีลักษณะรูปร่างกลม ๆ มีแผ่นขอหนามอยู่กลางเซลล์ เกาะอยู่กลางลำตัวและเหงือกปลา ทำให้ปลาเกิดเป็นแผล ขนาดเล็กตามผิวตัวและเหงือก มักพบในลูกปลา สามารถทำให้ปลาตายได้หมดบ่อ การป้องกันทำได้โดยการตรวจสอบปลาก่อน ที่จะนำมาเลี้ยงว่ามีปรสิตนี้ติดมาด้วยหรือไม่ ระวังการติดต่อระหว่างบ่อผ่านทางอุปกรณ์ที่ใช้ร่วมกัน ควรขังปลาไว้ประมาณ 2-3 วัน เมื่อตรวจจนแน่ใจว่าไม่มีโรค แล้วค่อยปล่อยปลาลงเลี้ยง ถ้ามีปรสิตเกิดขึ้นให้ใช้ยาและสารเคมีคือฟอร์มาลีน 25-30 ซีซี ต่อน้ำ 1,000 ลิตร นาน 24 ชั่วโมง /3. โรคเชื้อรา ...

โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ)โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ) 3. โรคเชื้อรา : เชื้อรามักจะเกิดร่วมกับโรคอื่น ๆ หลังจากที่ปลาเกิดเป็นแผลแบบเรื้อรังแล้ว ลักษณะเป็นปุยขาว ๆ ปนเทาคล้ายสำลีปกคลุมอยู่ การป้องกันและรักษา 1) ปลาป่วยในโรงเพาะฟัก ใช้มาลาไคต์กรีน จำนวน 0.1-0.15 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร แช่นาน 24 ชั่วโมง 2) ปลาที่เลี้ยงในบ่อดินป่วยเป็นโรคเชื้อรา มักจะพบสาเหตุมาจากคุณภาพของน้ำในบ่อไม่ดี ให้ปรับคุณภาพน้ำด้วยปูนขาวในอัตรา 60 กิโลกรัมต่อไร่ 4. โรคพยาธิปลิงใส : ปลาที่มีพยาธิปลิงใสเกาะจะมีอาการว่ายน้ำทุรนทุราย ลอยตัวตามผิวน้ำ ผอม กระพุ้งแก้มเปิดปิดเร็วกว่าปกติ หากเป็นในขั้นรุนแรงจะมองเห็นว่าปลามีขนสีขาว ๆ สั้น ๆ ตามลำตัว ซึ่งจะทำให้ปลาตายได้ จะเป็นได้กับลูกปลาที่เริ่มปล่อยลงเลี้ยงในบ่อขุดใหม่ ๆ สามารถรักษาในระยะแรก ๆ ให้หายได้ การป้องกันและการรักษา 1) ใช้ฟอร์มาลีน 25-40 ซีซี ต่อน้ำ 1,000 ลิตร แช่นาน 24 ชั่วโมง 2) ใช้ไตรคลอร์ฟอน 0.25-0.5 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร แช่นาน 24 ชั่วโมง /5. โรคเห็บปลา ...

โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ)โรคสำคัญที่เกิดกับปลานิล(ต่อ) 5. โรคเห็บปลา : เห็บปลาเป็นปรสิตภายนอก รูปร่างค่อนข้างกลม มีสีเขียวปนน้ำตาล ขนาดประมาณ 5-10 มิลลิเมตร สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เกาะอยู่ตามลำตัว หัวและครีบ ปลาที่เป็นโรคนี้จะว่ายน้ำทุรนทุรายและพยายามถูตัวเองกับข้างบ่อ เพื่อให้พยาธิหลุด ทำให้เกิดแผลเลือดออกตามลำตัว การป้องกันและรักษา 1) แช่ปลาที่มีพยาธินี้ในสารละลายยาไตรคลอร์ฟอน (Trichlorfon) ในอัตราส่วน 0.25-0.5 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร นาน 24 ชั่วโมง 2) แช่ปลาในสารสละลายด่างทับทิมในอัตราส่วน 1 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร นานประมาณ 15-30 นาที แล้วจึงย้ายปลาไปใส่ในน้ำสะอาด 3) กำจัดเห็บปลาออกโดยการจับออกด้วยปากคีบ หากพยาธิชนิดนี้เกาะแน่นเกินไป ให้หยดน้ำเกลือหรือด่างทับทิมเข้มข้น ประมาณ 1-2 หยด ลงบนตัวพยาธิ แล้วใช้ปากคีบดึงออก พยาธิหลุดออกได้ง่าย 4) กำจัดเห็บปลาที่เกิดขึ้นในบ่อ ทำได้โดยการตากบ่อให้แห้ง แล้วโรยปูนขาวในอัตราส่วน 30-50 กิโลกรัมต่อไร่ให้ทั่วบ่อ กลับ 3.2 เวชภัณฑ์ปลา

ความต้องการปูนขาวเพื่อปรับสภาพความเป็นกรดด่างในดินที่เหมาะสมความต้องการปูนขาวเพื่อปรับสภาพความเป็นกรดด่างในดินที่เหมาะสม กลับ 1.3 ทำความสะอาดบ่อปลา

การให้ความรู้กับสมาชิก เกี่ยวกับ 1. การเลี้ยงปลานิล 2. การรวบรวมปลานิล 3. ข้อบังคับของสหกรณ์ 4. ระเบียบว่าด้วย การรวบรวมผลผลิตการให้เงินกู้แก่สมาชิก และการจัดหาสินค้ามาจำหน่ายสมาชิก เป็นต้น กลับหน้าสรุปกิจกรรมปลานิล

ใช้ซอฟแวร์ในการบริหารจัดการใช้ซอฟแวร์ในการบริหารจัดการ กลับหน้าสรุปกิจกรรมปลานิล

สหกรณ์กำหนดระเบียบและวางเงื่อนไขกับสมาชิกสหกรณ์กำหนดระเบียบและวางเงื่อนไขกับสมาชิก กลับหน้าสรุปกิจกรรมปลานิล

การเลี้ยงปลานิล

การเลี้ยงปลานิล

Presentation Transcript