EVACUATIE UIT EEN AUTOBUS

1. EVACUATIEUIT EEN AUTOBUS WOENSDAG 30 JANUARI 2013 Jos Peetermans preventieadviseur gemeente Westerlo

2. Evacuatie uit een bus • Per schooljaar gebruiken meer dan 10 miljoen leerlingen een autobus of autocar  Is dit een risico?

3. Evacuatie uit een bus • Wettelijke bepalingen • Risico-inventarisatie en risico-evaluatie • Organisatie  Voorbereiding  Vertrek  Traject • Noodprocedure en evacuatierichtlijnen • Evacuatieoefeningen in de praktijk

4. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen • Leerlingenvervoer is geregeld door aparte bepalingen (Nationale dienst voor leerlingenvervoer)  Geregeld vervoer  A-VERVOER De Lijn: regelmatige diensten  B-VERVOER De Lijn: leerlingenvervoer = extra dienst  Ongeregeld vervoer  C-VERVOER • Autocarondernemingen • Transfers, schoolvervoer, uitstappen…

5. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen • WEGCODE (www.wegcode.be)  EUROPA Op Europees niveau is men bewust van het belang van veilig leerlingenvervoer. Een studiegroep buigt zich over deze problematiek en formuleert voorstellen en besluiten. Besluiten worden omgezet in een Europese richtlijn, de lidstaten binnen de unie moeten deze richtlijn omzetten in nationale wetten.

6. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen  MET HOEVEEL IN DE AUTOCAR  Eén kind per zitplaats  Snelheidsbeperkingen • Bebouwde kom: 50 km/u • Buiten bebouwde kom: 75 km/u • Autosnelwegen: 90 km/u

7. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen  RIJBEWIJS EN MINIMUM LEEFTIJD  Rijbewijs D (+E indien aanhangwagen)  Bewijs van medische schifting  Minstens 21 jaar oud • VEILIGHEIDSAFSTAND  Art.18.2 van de Belgische wegcode bepaalt dat: “buiten de bebouwde kom de bestuurders van voertuigen en slepen met een maximale toegelaten massa van meer dan 7,5 ton of langer dan 7 meter, onderling een afstand moeten houden van tenminste 50 meter.”

8. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen • INHAALVERBOD  Art.17.2. van de Belgische wegcode bepaalt dat: “het links inhalen van een gespan of van een voertuig met meer dan twee wielen is verboden: ... 6° bij regen, op de autosnelwegen, autowegen en wegen met ten minste 4 rijstroken met of zonder middenberm, voor bestuurders van voertuigen en slepen met een maximum toegelaten massa van meer dan 7,5 ton”

9. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen • RIJTIJDEN EN RUSTTIJDEN  Elke chauffeur van een bus moet zich houden aan de wetgeving van de rij- en rusttijden • BOORDDOCUMENTEN  Volgende documenten moeten verplicht aanwezig zijn: inschrijvingsbewijs, gelijkvormigheidsattest, schouwingsbewijs A & B, verzekeringsattesten, rittenschema, aanwezigheidslijsten, tachograafschijven,…  Bij twijfel moet je om deze documenten vragen

10. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen • TECHNISCHE VEREISTEN  Veiligheidsgordels • verplicht in alle autocars • verplicht te dragen • meldingsplicht met pictogram

11. Evacuatie uit een bus1. Enkele wettelijke bepalingen  Nooduitgangen • verplicht aangeduid met pictogram • • Noodhamers • Brandblusapparaten • EHBO - koffer

12. Evacuatie uit een bus2. Risico – inventarisatie en evaluatie • Niet geregeld door de welzijnswet • Algemene voorzichtigheidsplicht • Toch een taak voor het schoolbestuur • Algemeen preventiebeginsel • Steeds trachten de risico’s te vermijden • Indien er toch risico’s blijven, dan moeten er beschermende maatregelen genomen worden • Risicoanalyse opstellen is complex geheel  Veel mensen die het risico mee bepalen: autocarbestuurder – begeleiders - leerlingen – andere verkeersdeelnemers – het voertuig – de omgeving – de omstandigheden - …

13. Evacuatie uit een bus3. Organisatie • Reizen en veiligheid is afhankelijk van een groot aantal factoren:  De reis  Het voertuig  Het gedrag van de verkeersdeelnemers • Leerlingen of passagiers • Leerkrachten of begeleiders • Chauffeur  Infrastructuur

14. Evacuatie uit een bus3. Organisatie3.1. De voorbereiding van de reis • Aandachtspunten voor de begeleider  Aanvraag en melding  Voorbereidende vergadering en taakverdeling  Communicatie • Aandachtspunten voor de ouders  Comfort (drankje, boek, spelletjes, reisdeken,…)  Bagage en documenten  Telefoonketting, wit – groen lijn, …

15. Evacuatie uit een bus3. Organisatie3.2. Het vertrek: een sleutelmoment • Aandachtspunten voor de begeleider  Veilige parkeerplaats  Instappen, plaatsing handbagage, kledij  Documenten en technische elementen  Herhaling praktische afspraken en evacuatierichtlijnen  Aantal personen in de bus • Aandachtspunten voor de leerlingen en hun ouders • Tijdig aanwezig zijn • Aandachtspunten voor de chauffeur • Voorstelling en afspraken maken

16. Evacuatie uit een bus3. Organisatie3.3. Het traject • Aandachtspunten voor de begeleider  Ten opzichte van de leerlingen • Veiligheidsgordels dragen verplicht • Afspraken herhalen • Gangpad vrij houden • Autocar verlaten via gekende procedure • Na elke stop, plaatsen controleren  Ten opzichte van de chauffeur • Wettelijke rusttijden respecteren en extra pauzes • Waarschuw chauffeur bij tekenen van vermoeidheid, …

17. Evacuatie uit een bus3. Organisatie3.4. Ter plaatse • Laat het thuisfront weten dat je goed aangekomen bent • Telefoon, mail, wit – groen lijn doorgeven

18. Evacuatie uit een bus3. Organisatie3.5. De terugreis • Laat het thuisfront weten wanneer je vertrekt en het vermoedelijke uur van de thuiskomst • Verwittig vertragingen van meer dan een half uur • Volledige controle bij het verlaten van de bus

19. Evacuatie uit een bus4. Noodprocedure en evacuatierichtlijnen • Meest voorkomende ongevallen  Omgeving rond voertuig niet afgesloten, kinderen bewegen zich vrij  Iedereen wil als eerste op de bus. Ze staan aan de deur voor de bus stilstaat. De bus moet verder rijden en een kind zou onder het voorwiel terecht komen.  Bus moet manoeuvreren om stopplaats te verlaten, beperkt door de spiegels (dode hoek)

20. Evacuatie uit een bus4. Noodprocedure en evacuatierichtlijnen  Een kindje ziet zijn vriendje aan de overkant en hij wil oversteken • Impulsief denkt hij niet aan het verkeer en steekt de baan over, voor of achter de bus • Het kind noch de bestuurder van de wagen zien elkaar. • Het kind loopt aan een snelheid van 8 km/u • De wagen rijdt aan een snelheid van 40 km/u, hij heeft dan 16 meter nodig om te stoppen. Doch hij ziet het kind pas op een afstand van amper 8 à 12 meter. • Als het voertuig aan een snelheid zou rijden van 50 km/u dan is zijn stopafstand zelfs 25 meter. • Maar bij een snelheid van 30 km/u is dit slechts 9 meter. • Risico op overlijden bij 30 km/u is 5% - bij 50km/u is het 45 %

21. Evacuatie uit een bus4. Noodprocedure en evacuatierichtlijnen • Meest voorkomende ongevallen • Beschrijving van een klein ongeval met een bus met 48 doden in Frankrijk in 1984  Een 2 PK’tje botst op een voorligger  De achteropliggende autocar rijdt in op het 2 PK’tje  er komt benzine in de autocar en dat zet het voertuig in vuur.  Bijna niemand kan ontsnappen, onderzoek wees uit dat er zakken in de gang lagen en de achterdeur versperd was door sporttassen • 22 cl. Benzine is opgebrand op 30 seconden en gebruikt hiervoor 50 m³ zuurstof, exact de hoeveelheid zuurstof die dan aanwezig is in de bus • gedurende die 30 seconden wordt de temperatuur in de bus 60°C • Gevolg iedereen stikt • DOEL EVACUATIE BINNEN DE 30 SECONDEN

22. Evacuatie uit een bus5. Basisprincipe tot een vlotte evacuatie • Tassen mogen nooit in de gang achter blijven • Schoeisel altijd aanhouden en veters gesloten • Bus meet twee deuren: eerste gedeelte evacueert langs voor • Leerlingen die moeilijk kunnen lopen of die in het gips liggen, zitten moeten vooraan plaats nemen • Leerlingen mogen niet duwen bij het verlaten van de bus en moet het voertuig altijd verlaten volgens het volgend schema:

23. Evacuatie uit een bus5. Basisprincipe tot een vlotte evacuatie  Melding van de evacuatie via microfoon, claxon, …  Chauffeur opent de deuren (of deuren openen via noodknop boven de deur)  Jassen en bagage blijven achter !!!  De leerlingen aan de gangzijde staan op en beginnen van voor naar achter toe te ritsen  Ondertussen schuiven de kinderen van de kant van het raam op naar de middengang toe en wachten  De laatste die de bus verlaten, zijn deze aan de kant van het raam, die vooraan in de bus zaten  Bij het verlaten van de bus, niet springen, en afwisselend links en rechts invoegen  Zo ver mogelijk van de bus verzamelen, zonder de rijweg over te steken.

24. Evacuatie uit een bus5. Basisprincipe tot een vlotte evacuatie • Evacuatie autocar met 1 deur

25. Evacuatie uit een bus5. Basisprincipe tot een vlotte evacuatie • Evacuatie autocar met 2 deuren

26. Evacuatie uit een bus5. Basisprincipe tot een vlotte evacuatie • Vaststellingen • Een voertuig brandt volledig op in 14 minuten • Meestal vat de motor (achteraan) of de achterremmen vuur, dus des te moeilijker op te sporen door de chauffeur • Wanneer het voertuig al rijdend vuur vat zal het vuur in hevigheid toenemen als de bus stil komt te staan. • De brandweer komt gemiddeld 12 minuten na de oproep toe • De brandblusser zou gedurende 12 à 14 seconden kunnen gebruikt worden • Indien de bus gekanteld is moet er langs het dakraam geëvacueerd worden • Indien de deur geblokkeerd is: het raam breken door met hamertje in de hoek van het raam te tikken

27. Evacuatie uit een bus6. Evacuatieoefeningen in de praktijk • Evacuatieoefeningen houden en regelmatig herhalen • Mogelijk scenario: • De leerlingen komen in de bus met de jassen aan en hun schooltas - zwemgerief • Leerkracht legt uit wat er gaat gebeuren en wat het doel is van de oefening (bus valt stil op een spoorweg – brand aan de motor van de bus) • Afhankelijk van het aantal leerlingen gebruiken we één (20 lln) of twee deuren (40 lln)

28. Evacuatie uit een bus6. Evacuatieoefeningen in de praktijk • Eerste evacuatie: • Enkel instructie geven dat de leerlingen zo snel mogelijk de bus moeten verlaten en dat ze niet mogen springen. Tijdsopname niet vergeten!! • Evaluatie:  Waren de schoenveters vast, haperden ze niet met hun jassen, struikelden ze niet over jassen in de gang, …?  Hebben leerlingen tassen – zakken meegenomen?  Hebben ze elkaar niet gehinderd bij het verlaten?

29. Evacuatie uit een bus6. Evacuatieoefeningen in de praktijk • Tweede evacuatie: • Nogmaals herhalen wat de vereisten van een goede evacuatie zijn. • Vertraagd uitvoeren zoals het moet, in “slow motion”. Geen tijdsopname opmeten. • Evaluatie:  Rits-systeem benadrukken  Bij het verlaten: • links / rechts • verzamelen op een afstand van de bus

30. Evacuatie uit een bus6. Evacuatieoefeningen in de praktijk • Derde evacuatie: • Zo snel mogelijk de bus verlaten, met toepassing van de evacuatierichtlijnen. Tijdsopname niet vergeten!! • Doel is een evacuatie binnen de 30 seconden. • Evaluatie: • Eventueel een vierde evacuatie: • Variaties op hetzelfde thema:  Midden in de babbel “BRAND” roepen  Chauffeur buiten bewustzijn – hoe deuren openen?  Eén deur geblokkeerd, …

31. HOU HET VEILIG !!!