AZƏRBAYCAN Moldova, Ukrayna, Qazaxıstan, Şərqi Avropa ölkələri, Gürcüstan , İran, Türkiyə

2. AZƏRBAYCAN • Moldova, Ukrayna, Qazaxıstan, Şərqi Avropa ölkələri, Gürcüstan, İran, Türkiyə • Pas xəstəliyinin inkişafına yüksək rütubət 70-80% • Havanın temperaturunun yüksək olması 24-28ºCstimuləedici təsir göstərir • Xəstəliyin zərəri yarpaqlarda assimilyasiya proseslərinin pisləşməsi, transpirasiyanın yüksəlməsi, əlverişsiz mühit amillərinə qarşı davamlılığın azalması • 1%-li bordo məhlulu, Delan 3 kq/ha, Melpreks 5 kq/haəvəzedicilərindən biri ilə təkrarlanır, Melpreks+topaz (4 kq/ha+ 0,5 l/ha) kombinə edilmiş qarışığı

3. Gavalının «cib-cibə»si – TaphrinapruniTul. Təsnifatdayeri: MycotavəyaFungialəmi, Ascomycotaşöbəsi, Aschaeascomycetes (Taphrinomycetes) sinfi, Taphrinalessırası, Taphrinaceaefəsiləsi, Taphrinacinsi Biolojiqrupu: Obliqatparazit

5. 10.05.2011

6. 10.05.2011

7. Ukraynanın Qərb vilayətləri, Rusiya Federasiyasının şimali-qərb vilayəti, İran, Türkiyə, Şərqi Avropa ölkələri, Gəncə-Qazax, Şəki- Zaqatala, Dağlıq- Şirvan, Yuxarı Qarabağ və Quba- Xaçmaz • Çiçəkləmə dövrü mülayim isti 17-19ºCvə yağmurlu hava, bu şəraitdə sporlar kütləvi surətdə cücərir və bitkiləri yoluxdurur

8. Xəstəliyin zərəri məhsulun azalması və keyfiyyətinin pisləşməsi ilə nəticələnir, • yoluxmuş meyvələr istifadə üçün tam yararsızdırlar, hətta konserv sənayesində belə istifadə edilmir • 1%-li bordo məhlulu, • Delan 3 kq/ha, Melpreks 5 kq/haəvəzedicilərindən biri ilə təkrarlanır, Melpreks+topaz (4 kq/ha+ 0,5 l/ha) kombinə edilmiş qarışığı

9. Şaftalınınyarpaqqıvrılması – TaphrinadeformansTul. Təsnifatdayeri: MycotavəyaFungialəmi, Ascomycotaşöbəsi, Aschaeascomycetes (Taphrinomycetes) sinfi, Taphrinalessırası, Taphrinaceaefəsiləsi, Taphrinacinsi Biolojiqrupu: Obliqatparazit

10. 08.05.2011

12. 08.05.2011

14. 08.05.2011

16. Ukrayna, Moldova, Şimali Qafqaz, Zaqafqaziya, Orta Asiya Respublikaları, Qazaxıstan, İran, Türkiyə • Azərbaycanın bütün bölgələrində xəstəlik geniş yayılmışdır • Xəstəliyin kütləvi surətdə əmələ gəlməsinə yazda soyuq yağışlı hava əlverişli şərait yaradır. Quru isti havada xəstəlik zəif inkişaf edir • Yarpaqların çox tez itirilməsi, zoğların ölüşgəməsi yoluxmuş bitkiləri güclü surətdə zəiflədir, məhsuldarlıq azalır, kitrəaxını başlayır • Qırmızı tumurcuq fazasında ağacların 3%-li bordo məhlulu ilə çilənməsi, Delan preparatının 0,2 %-li işçi məhlulu ilə aparılan çiləmələr yüksək bioloji səmərəliliyi təmin etmişdir: 1) tumurcuqların şişməsi dövrü • 2) 5 gün ondan sonra • 3) çəhrayı konus fazası

17. Şaftalının unlu şehi – Sphaerotheca pannosa Lev. var. persicae Woronich. Təsnifatda yeri: Mycota və ya Fungi aləmi, Ascomycota şöbəsi, Euascomycetes sinfi, Erysiphales sırası, Erysiphaceae fəsiləsi, Sphaerotheca cinsi Bioloji qrupu: Obliqat parazit

21. Gəncə-Qazax, Dağlıq Şirvan, Yuxarı Qarabağ Quba-Xaçmaz, Naxçıvan MR • Konidilərin cücərməsi üçün minimum temperatur 5ºC • Optimal 27ºC və maksimum 35ºC • 22-24ºC temperaturda inkubasiya dövrü 3-8 gün • Yarpaqların unlu şehlə yoluxması 50-90% • Meyvələrin yoluxması 30-40% • Topaz (1 l/ha), Topsin M-(1,5-1,7 kq/ha), Kumulus (8 kq/ha), Kolloid kükürd (8-10 kq/ha), Skor (0,4 l/ha) kimi sistem və kontakt təsirli fungisidləri növbələşdirməklə 3 çiləmədə yüksək bioloji səmərəliliyi təmin edir

22. Çəyirdəklilərin vertisilliyozu və ya bitkilərin infeksion • soluxması- Verticillium dahliae Keeb.,Verticillium • albo-atrum Reinke et Berth. Təsnifatda yeri: Fungi və ya Mycata aləmi, Anamorphic fungi şöbəsi, Hyphomycetes sinfi,, Hyphomycetales sırası, Dematiaceae fəsiləsi, Verticillium cinsi Biolojiqrupu: Fakültətiv parazit

25. Mikrosklerosiyalar xəstəlik törədicinin istirahət forması olub, 8-10 il torpaqda saxlana bilirlər, 60-75% nisbi rütubət və 23-26ºC temperaturda mikrosklerosiyalar cücərirlər, mikrosklerosiyalar 55ºC temperaturaya dözümlüdür • Qısa müddətdə bitkilərin kütləvi yoluxmasına səbəb olur, məhsuldarlıq aşağı düşür, bəziləri isə hətta ölürlər, hər il ümumi diffuz yoluxmuş bitkilərin 2-5%-i xroniki xəstəlik nəticəsində məhv olurlar • Bağlarda suvarma normalarına ciddi əməl edilməli, əlavə yemləmələr zamanı fosfor-kalium gübrələrinə üstünlük verilməlidir, yeni bağlar salınana 1,5-2 ay qalana qədər dezinfeksiya işləri davam etdirilir

26. Çəyirdəklilərin sitosporozu və ya tüfeyli quruması - Cytospora rubensum Fr., Cytospora leucostoma Fr. Təsnifatda yeri: Fungi və ya Mycota aləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetes sinfi, Sphaeropsidales sırası, Sphaeropsidaceae fəsiləsi, Cytospora cinsi Bioloji qripu: Fakültətiv parazit

31. 10.05.2011

33. Azərbaycanın Abşeron yarmadası, Naxçıvan MR, Düzən Qarabağ, Şirvan, Şəki-Zaqatala, Quba-Xaçmaz bölgələrinin meyvə bağları üçün yüksək təhlükə mənbəyidir • Pikniddən sporların atılması və bitkilərin yeni yoluxmaları rütubətli havada, əsas etibarilə payızda və ya yazda ağacların nisbi sükunət dövrü baş verir • Xəstəliklə yoluxmuş bitkilərdə maddələr mübadiləsi pozulur, budaqların yoluxması nəticəsində ağaclar qışlamaya pis gedir, hətta zəif şaxtalardan sonra bütöv ağaclarda quruma müşahidə edilir • Sortların düzgün seçilməsi, bitkilərə düzgün aqrotexniki qulluq, bitkiləri günəş və şaxta yanıqlarından qorumaq, monilioz, klasterosporiozla yoluxmanın qarşısını almaq, budama zamanı yara yerlərinin yağlanması, rənglənməsi

34. 13.4 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin bakteriya xəstəlikləri • Çəyirdəklilərin bakterial ləkəliyi - Xanthomonas campestris pv. pruni Dye. Təsnifatda yeri: Qrammənfi aerob çubuqlar və kokklar bölməsi, Pseudomonaceae fəsiləsi, Xanthomonas cinsi Bioloji qrupu: Fakültətiv parazit

36. 13.5 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin virus və fitoplazma mənşəli xəstəlikləri • Çəyirdəklilərin nekrozlu həlqəvi ləkəliyi – Prunus • necrotic ringspot virus Həşəratla zədələnmə zamanı qəhvəyi nekrozlar, parlaq-yaşıl həlqə və xətlər olmur, klasterosporioz zamanı isə qırmızı-qonurhaşiyəli ləkələr əmələ gəlir. Vizual olaraq virus və fitoplazma xəstəliklərini aşkar etmək üçün baxış keçirilir. Xəstəlik yenicə açılmağa başlayan yaz yarpaqlarında qeyri-düzgün formalı qəhvəyi nekrozlu ləkələr formasında əmələ gəlir. Yarpaq ayası böyüdükcə ləkə yerlərində olan toxuma düşür, bu isə deşik formalaşmasına səbəb olur.

39. Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları 1. Alma və armudda dəmgilin yayılması necədir? • məhdud yayılma arealına malikdir • b) bitkilərin arealı ilə üst-üstə düşür, bütün dünyada • yayılmışdır • c) yalnız Amerika qitəsində yayılmışdır • d) yalnız Avropanı əhatə edir • e) yalnız MDB məkanı üçün xarakterikdir

40. 2.Dəmgil xəstəliyi ilə alma və armud bitkilərinin əsasən hansı orqanları yoluxur? a) yeraltı orqanları b) bütün orqanları c) yarpaqlar, zoğlar, meyvələr d) yalnız yerüstü orqanlar e) yalnız vegetativ orqanlar

41. 3. Alma vəarmuddadəmgilxəstəliyinintörədicilərinecəqışlayır? • a) psevdotesilərləyoluxubqışlayanyarpaqlardavəmitselləyoluxmuşzoğlarınqabıqtoxumalarında • b) yalnızpsevdotesiyoluxmuşyarpaqlarda • c) yoluxanorqanlardamitsel • d) bitkininbütünsəthindəkonidilər • e) mitselvəkoniditökülənyarpaqlarda

42. 4. Almada dəmgil xəstəliyinin törədicisinin • konidi mərhələsi necə adlanır? • a) Phyllastictamali • b) Fusicladium dendriticum • c) Fusicladiumpirinum • d) Phomabetae • e) Septoriapirinum

43. 5. Tumlumeyvəbitkilərindəbaşverən • xəstəlikləridüzgünsıralayın? • a)monilioz, dəmgil, septorioz və yarpaqlarda ağ ləkəlik, almada unlu şeh, fillostiktoz, qara xərçəng, sitosporoz, bakterial kök xərçəngi • b) hind sürməsi, klasterosporioz, qonur pas, qonur ləkəlik, taclı pas • c) mildyu, antraknoz, bozçürümə, mozaika, yarpaqqıvrılması • d) sklerotiniozvəyaağçürümə, malsekko, bərkvəyaiylənənsürmə, məxməriləkəlik • e) damarlıbakterioz, şaftalıdaunluşeh, gavalıdapolistiqmozvəyaqonurləkəlik

44. 6. Dəmgil zamanı ləkələrin ölçülərini müəyyən edən amillər? a) ən vacib sortun xəstəliyə qarşı həssaslığı b) yarpaqların yaşı və güclü yağışlar c) yarpaqların yaşı, sortun həssaslığı, hava şəraiti d) hava şəraiti və ağacların yaşı e) yarpaqların və ağacların yaşı, hava şəraiti, sort həssaslığı

45. 7. Almada dəmgil ləkələri yarpaq ayasının hansı yerində formalaşır? a) üst və alt səthində b) alt səthində c) üst səthində d) boruların səthində e) yarpaq ayasının kənarında

46. 8. Dəmgil xəstəliyi nəticəsində yarpaqların vəziyyəti? a) yarpaqlar xəstəlik baş verən kimi quruyur b) əsaslı fizioloji və morfoloji dəyişiklik baş vermir c) yarpaqlar saralır, lakin ağacdan asılı vəziyyətdə qalır d) saralır, quruyur, tökülür e) yalnız cavan yarpaqlar saralır və tökülür

47. 9. Təxminən yarpaqlar neçə günlük olduqda dəmgillə sirayətlənir? a) 25 gündən böyük olduqda b) yarpaqların sirayətlənməsi yaşdan asılı olmur c) istənilən yaşda d) 10 gündən böyük olduqda e) 45-50 gündən böyük olduqda

48. 10. Dəmgilin törədicilərinin psevdotesilərində kisə və kisəsporlar nə vaxt formalaşmağa başlayır? a) vegetasiyanın sonunda b) erkən yazda c) vegetasiya dövrü d) xəstəliyin ilkin simptomları göründükdən sonra e) formalaşma ağacların fizioloji durumundan asılı olaraq baş verir