Öğrenci Davranışları

1. Öğrenci Davranışları

2. Okul ve sınıf ortamında öğrencilerin bir kısmının düzenli, sessiz, uyumlu, çalışkan, başarılı; bazılarının ise hareketli, dağınık, kavgacı, asi tembel vb. özelliklere sahip oldukları hemen fark edilebilir.

3. Öğrenciler arasındaki bu bireysel farklılıklar kalıtım, çevre ve öğrenmenin etkileşimi sonucu meydana gelir. • Öğrenciler kişilik özellikleriyle geçmiş yaşantılarının etkileşimi sonucu geliştirdikleri davranış örüntüleriyle okula gelirler.

4. Bu sebeple öğrencilerin sorunlu davranışlarının anlaşılması ve değiştirilebilmesi için davranışın nedenini bilmek gerekmektedir. • Öğretmenlerin kendi sınıflarında sorun olup olmadığını belirleyebilmeleri için öncelikle beklenen ve istenmeyen ya da olumsuz davranışların neler olduğunu bilmeleri gerekir.

5. Öğrencilerden Beklenen Davranışlar • Öğrencilerin sınıfta, okulda ve okul dışında gösterdikleri eğitim ve öğretimle ilgili tüm davranışlar, öğrenci davranışı olarak kabul edilebilir.

6. Öğrencilerin okuldaki rolleri gereği aşağıdaki davranışları göstermeleri beklenir. 1. Okula düzenli ve zamanında gelmek. 2. Okul araç-gereç ve materyallerini zamanında ve eksiksiz sınıfa getirmek. 3. Sınıf ve ev ödevleri düzenli olarak yapmak. 4. Sınıftaki etkinliklere katılmak. 5. Dersi dinlemek. 6. Okul ve sınıf kurallarına uymak.

7. Bu davranışları gösteren öğrenciler sorunsuz olarak nitelendirilir ve büyük ölçüde başarılı olurlar. • Her sınıfta bu davranışları göstermeyen öğrenciler de bulunmaktadır. • Öğretmenlerin beklentileri dışında, yanlış ya da disiplinsiz olarak nitelendirilen davranışlar, diğer bir ifadeyle olumsuz öğrenci davranışları olarak adlandırılmaktadır.

8. Olumsuz Öğrenci Davranışları • Olumsuz öğrenci davranışları genellikle öğretimi engeller ya da kesintiye uğratır. • Değerli olan öğretim süresi öğretim dışı etkinlilere harcanır. • Bu nedenle sınıf yönetiminin temel amacı, sınıfta olumsuz öğrenci davranışlarının ortaya çıkmasını engellemek ve ortaya çıkan davranışları anında durdurup olumlu yönde değiştirmektedir.

9. Olumsuz öğrenci davranışlarını eğitimciler değişik biçimlerde tanımlamış ve sınıflandırmıştır. • Yarattığı sonuca ve öğrencinin kendini denetleme biçimine göre yapılan sınıflama aşağıdadır.

10. Davranışın sonucunda, a. Sınıf düzeninin bozulması (ders geç ve hazırlıksız gelmek) b. Öğrencinin kendi öğrenimini engellemesi (Hayal kurmak, dersle ilgilenmemek) c. Öğrencinin diğer öğrencilerin öğrenimini engellemesi(Yanındaki öğrenciyle konuşmak, gürültü yapmak)

11. d. Öğrencinin diğer öğrencilerde fiziksel, duygusal, toplumsal ve zihinsel huzursuzluk yaratması (Söz istemeden konuşmak, arkadaşına hakaret etmek) e. Öğrencinin öğretmende ileri derecede gerginlik yaratması (Öğretmenin söylediği bir şeyi yapmamak, öğretmene karşı gelmek) f. Öğretmenin ya da öğrencilerin malının zarar görmesi (öğretmenin kişisel eşyalarını karıştırmak, arkadaşının eşyalarına zarar vermek)

12. g. Öğretmenin, öğrencilerin ya da davranışı gösterenin kendisinin zarar görmesi (Arkadaşını itmek, ona vurmak, kavga etmek) • Yukarıda sıralanan davranışların sonuçları sınıfta ciddi problemleri ortaya çıkarır. Bu sebeple bu davranışların baştan durdurulması gerekir.

13. Humpreys (1999) olumsuz öğrenci davranışlarını, kontrolsüzlükten ya da aşırı kontrolden kaynaklanan davranışlar olmak üzere iki gruba ayırmıştır.

14. Kontrolsüzlükten kaynaklanan davranışlar, öğrencinin kendisiyle birlikte çevresindekilere de zarar verir. Bu nedenle öğretmenler daha çok bu davranışları olumsuz davranış olarak kabul ederler ve bu davranışları kontrol etmeye çalışırlar. • Aşırı kontrolden kaynaklanan davranışlar genellikle sınıftaki diğer öğrencileri rahatsız etmez. Ancak bu davranışlar öğrencinin kendini rahatsız hissetmesine ya da derslerle ilgilenmemesine neden olur. Bu öğrencilerin bir kısmı ise hayatta başarısız olur.

15. Kontrolsüzlükten Kaynaklanan Olumsuz Davranışlar -hiperaktiflik -düşünmeden hareket etmek -başkalarına zarar vermek -ödevlerde özensizlik -aşırı uyarılabilirlik -tartışmacılık

16. -kontrolsüz gülmek ya da kıkırdamak -ilginin kolayca başka yöne kayması -aşırı hızlı konuşmak -kendi ya da diğerlerinin malına zarar vermek -kaba ya da müstehcen dil kullanmak -dinlememek

17. -okuldan nefret etmek -yanlışlar ya da başarısızlıklardan dolayı başkalarını suçlamak -başkalarını kıyasıya eleştirmek -kibirlilik -gösteriş yapmak -ilgi görme merakı

18. -haşin tavırlar -makul eleştiriye düşmanca tepkiler vermek -huysuzluk nöbetleri -makul ricalara saldırganca cevap vermek -arkadaşlarıyla sık sık kavga etmek -arkadaşlarına hükmetmek ve onları kontrolü altına almak

19. Aşırı Kontrolden Kaynaklanan Olumsuz Davranışlar -uç noktada utangaçlık -özgüven zayıflığı ya da eksikliği -güçlü bir yalnız kalma eğilimi -okul “fobisi” -ürkeklik -mücadeleden korkmak

20. -konuşmamak -oyunlardan uzak durmak -diğer çocukların arasına karışmama eğilimi -aşırı çalışkanlık -Sıklıkla hayallere dalmak -yersiz kaygılanmak

21. -öğrenmeye karşı zayıf güdü -başarısızlıklar ve yanlışlar nedeniyle yersiz üzülmek -mükemmeliyetçilik -aşırı duyarlılık -çok az ya da hiç yardım istememek -her zaman beğenilmeyi istemek -onay ve sevgiye zayıf tepki vermek

22. Uzman Yardımı Gerektiren Olumsuz Öğrenci Davranışları • Yukarıda bahsi geçen olumsuz davranışların çoğu, ortam uygun olduğu zaman tüm öğrenciler tarafından gösterilebilir. • Diğer bir ifadeyle, bunlar normal çocuk ya da ergenin gösterebileceği türden davranışlardır.

23. Diğer yandan, öğrencinin kişilik özelliğinden, kalıtsal etmenlerden ya da çevreden kaynaklanan ve sorun olarak nitelendirilebilecek davranış bozukluklarıyla karşılaşmak ta mümkündür. • Bu tür sorunlar rehberlik birimi ve ailenin işbirliği ile çözülebilir. Bazı durumlarda psikolog ya da psikiyatr gibi uzman kişilerin yardımı da gerekebilir. • Bu davranış bozukları aşağıda sıralanmıştır;

24. 1. Başarısızlık sendromu: Bu öğrencilerde başarısız olma korkusu vardır. Başarılı oldukları konularda bile başarısızlık beklerler. İşaretleri; kolaylıkla hüsrana uğramak, pes etmek, bir şeyi istediği zaman “bunu yapamam” demektir. 2. Mükemmeliyetçilik: Bu öğrenciler hata yapmaktan korkarlar. Kendileri için belirledikleri standartlar geçekçi olmayacak kadar yüksektir. Bu nedenle yaptıkları işten hiç tatmin olmazlar. İşaretleri; çoğunlukla kaygılı ve endişeli olmak, yaptıkları işi beğenmemek.

25. 3. Düşük beklentili olmak: 4. Düşük başarılı olmak: 5. Düşmanca saldırganlık: 6. Pasif saldırganlık: 7. Meydan okuma:

26. 8. Hiperaktiflik: 9. Dikkat dağınıklığı 10. Olgunlaşmamak. 11. Arkadaşlar tarafından reddedilmek 12. Kenara çekilmek

27. Yukarıda sıralanan özellikleri gösteren öğrencilerin sorunlarının tanısı bir uzman tarafından konulabilir. • Öğretmenlerin iyi niyetle yaptıkları girişimler bu çocuklara yarar sağlamaktan çok zarar verebilir. • Bu tip davranış bozuklukları için aileyle işbirliği yapılarak rehber danışman, psikolog ya da psikiyatr gibi uzman kişilerden yardım almak ve bu kişilerin önerileri doğrultusunda davranmak gerekir. • Psikolojik rahatsızlıklar sonucu ortaya çıkan olumsuz davranışlar sınıf yönetimi kapsamına girmemektedir.

28. Bir Grup Tarafından Gösterilen Olumsuz Öğrenci Davranışları • Yukarıda incelenen davranışlar bireyseldir. • Fakat sınıf küçük bir grup olduğu için, öğrenciler arasındaki etkileşim sonucu bir grup öğrenci birleşerek olumsuz bir durum yaratabilir. • Grup olarak yaratılan sorunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir.

29. 1. Çalışma ve davranış standartlarına uymamak. 2. sınıftaki bir öğrenciye topluca bir tepkide bulunmak 3. Gösterilen olumsuz bir davranışı sınıfça onaylamak 4. Çevredeki değişikliklere uyum sağlamamak 5. Sınıf bütünlüğünü bozmak

30. Olumsuz davranışların grupça gösterilmeye başlanması sınıfta daha büyük boyutlarda sorun çıkmasına yol açar. • Bu nedenle olumsuz davranışların yayılmasına engel olunması ve sınıfta olumlu bir sınıf dinamiği yaratılması önemlidir.

31. Öğretmelere göre kabul edilebilir ve edilemez davranışlar • Ders sırasında öğrenciler beklenmedik pek çok olumsuz davranış sergileyebilir. • Diğer yandan öğretmenlerin bu davranışlara gösterdikleri tepkiler farklılık gösterebilir. • Gordon (1997) öğretmenler arasındaki bu farklılığı “kabul çizgisi” kavramıyla açıklamaktadır.

32. Kabul çizgisi öğrencilerin kabul edilebilir davranışları ile kabul edilemez davranışlarını ayıran sanal bir çizgidir.

33. Öğrencilerin davranışlarının çoğunun kabul edilemez olduğunu söyleyen öğretmenler eleştirmeye eğilimlidir. • Öğrenciler için “yüksek standartlar” koyarlar ve sınıfta alışılmamış davranış ve durumlarla karşılaşmak istemezler.

34. Öğrencilerin davranışlarının çoğunu kabul edilebilir gören öğretmenler ise hoşgörülüdürler. Kendi doğru ve yanlış tanımlarını başkalarına dayatmaya gerek duymazlar. Bu gruba giren öğretmenlerin sınıf yönetiminde daha etkili olması beklenir.

35. Kabul çizgisi öğretmenden öğretme değişiklik gösterebilir. Hatta bazı durumlarda aynı öğretmenin benzer bir davranış için kabul çizgisi değişiklik gösterebilir. • Gordon (1997) kabul çizgisinin değişmesini etkileyen üç faktörden söz etmektedir. Bunlar

36. 1.Öğretmendeki değişiklikler. Öğretmen daha dinç ve neşeliyken, özel yaşantısında sorun olmadığı zaman kabul çizgisini yükseltebilir. Yorgunluk sinirlik durumunda ise kabul çizgisi daralabilir.

37. 2. Öğrencideki değişiklikler. Öğretmenin kabul çizgisi öğrenciden öğrenciye farklılık gösterebilir. Öğrencinin kabul çizgisi öğrenci hakkındaki duygu ve düşüncelerinden etkilenebilir.

38. 3. Durum ve çevredeki değişiklikler. Davranışın yapıldığı durum ve zaman da öğretmenin kabul çizgisi değiştirebilir. Öğretmen öğrencilerin tenefüste, bahçede koşmalarına karışmazken derste böyle bir harekete izin vermez.

39. Özetle öğrencilerin davranışları öğretmen üzerindeki etkisi zamana, öğrenciye ve duruma göre farklılık gösterebilir. • Ayrıca davranışın olumsuzluk derecesi de öğretmenden öğretmene değişebilir. • Ancak tüm öğretmenler sınıfta ciddi sorun yaratan, öğretimi engelleyen davranışları kabul edemezler ve etmemelidirler.

40. Olumsuz öğrenci davranışlarına neden olan sınıf içi etmenler • Sınıfta olumsuz öğrenci davranışları, öğrencinin kişilik özellikleri ve çevre gibi okul dışı nedenlerden ya da sınıfın iklimi, öğretimin niteliği, öğrencinin okulla ilgili geçmiş yaşantılarından kaynaklanabilir. • Seifert (1991) ve Kyriacou (1991) tarafından sınıfta gösterilen olumsuz davranış nedenleri aşağıda sıralanmıştır.

41. Sıkılma: • Öğrenciler genellikle kendi ihtiyaç ve amaçlarına uygun olmayan, uzun, öğrencinin öğrenme işine aktif katılımın sağlanmadığı derslerde sıkılırlar ve bu derslerde daha fazla olumsuz davranış gösterirler.

42. 2. Uzun süreli zihinsel çaba: • Akademik çalışmalar, öğrencinin zihinsel çaba sarf etmesini gerektirir. • Bu zaman uzarsa öğrenci yorulur, dikkati dağılır ve olumsuz davranışlar göstermeye başlar.

43. 3. Beklenen işi yapmamak: • Ders görevlerini yapmaları beklenen öğrencilerin bazıları bu işleri başarma konusunda yetersiz olabilir ya da kendilerinden beklenenleri anlamayabilir. • Bunun sonucunda ders görevini yerine getiremeyen öğrenci ders dışı uğraşlarla bularak olumsuz davranışlar gösterirler.

44. 4. Sosyal olmak: Okul hayatı öğrenciler için çok yönlü ve sosyal bir hayattır. • Öğrenciler arasındaki güçlü arkadaşlıklar kurulur, çatışmalar yaşanır ve ilgiler paylaşılır. • Ders aralarında yaşanması beklenen bu sosyal ilişkilerin derslere taşınması söz konusu olabilir.

45. 5. Düşük akademik özgüven: • Bazı öğrencilerin akademik olarak kendilerine güvenleri düşüktür. • Geçmiş okul yaşantılarındaki başarısızlıklar, kendilerine olan güveni yitirmelerine sebebiyet verir. • Bu öğrencilerin öğrenme motivasyonları düşüktür ve öğrenme etkinliklerine katılmada isteksizdirler.

46. 6. Duygusal güçlükler. • Bazı öğrenciler, kendisi ve ailesiyle ilgili duygusal problem yaşayabilmektedirler. • Bu problemler sebebiyle öğretmenin ve diğer öğrencilerin dikkatini çekme ihtiyacı hissedebilirler. • Bazı öğrencilerde yine bu sorunlarından dolayı otoriteye karşı gelme ihtiyacı duyar ve öğretmenin isteklerini reddedebilirler.

47. 7. Okulda derslere yönelik olumsuz tutum. • Bazı öğrenciler diğer öğrenciler ve öğretmenleriyle iletişim kurmada güçlük çekebilir ya da geçmiş okul yaşantılarındaki tecrübelerinden okula, derslere karşı olumsuz tutum geliştirebilirler. • Bu öğrenciler de sınıftaki etkinliklere katılmada isteksizdirler.

48. Öğrencilerin sınıfta sergiledikler olumsuz davranışlar öğrenci-öğretmen arasında etkili iletişim kurularak, öğrencilerin güdülenmesiyle ve olumlu öğrenme ortamı yaratılmasıyla engellenebilir.