Infrastruktura procesów logistycznych

1. Infrastruktura procesów logistycznych dr Wojciech M. BANASIEWICZ

2. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji Środki techniczne stosowane (wykorzystywane) w procesach fizycznego przepływu produktów a także w procesach informacyjnych logistyki oraz sposoby ich użycia a także systemy ich wykorzystania tworzą swego rodzaju infrastrukturę procesów logistycznych. Na podstawie: Cz. Skowronek, Zdz. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, 1999, s.63

3. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji W procesach logistycznych jest zaangażowany znaczny majątek trwały, a także za-soby osobowe. Występują zjawiska substytucji tych czynników. Wyższy poziom me-chanizacji i automatyzacji procesów transportowych manipulacyjnych itp. (co wiąże się z dużymi nakładami kapitałowymi) umożliwia wzrost wydajności pracy i redukcję zatrudnienia. Z tego choćby wynika konieczność rozpatrywania infrastruktury procesów logistycznych jako systemu techniczno-organizacyjnego, którego podstawowym kryterium optymalizacji powinna być minimalizacja kosztów logistyki przy zapewnieniu sprawności i niezawodności procesów logistycznych.

4. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji Pojęcie procesu nie jest jednoznaczne. Inne znaczenia ma dla przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych Cechą wspólną różnych interpretacji jest następstwo pewnych zdarzeń i do niego się odwołujemy przy formułowaniu definicji procesu – procesu biznesowego • PROCES • to sekwencja lub częściowo • uporządkowany zbiór powiązanych • ze sobą działań zintegrowanych przez: • czas, • koszty, • łączną ocenę wykonania • i realizowanych, aby osiągnąć • określony cel organizacji.

5. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji Prawidłowe określenie procesu wymaga: • wskazanie kto zarządza procesem; • określenie, co jest niezbędne do jego zapoczątkowania; • określenie pożądanych lub oczekiwanych wyników końcowych; • wskazanie jednostek, które mają być odbiorcami wyników (adresatami efektów); • identyfikacja czynników mogących stymulować względnie utrudniać realizację; • przyporządkowanie niezbędnych wykonawców i środków do realizacji; • przyporządkowanie uprawnień do kontrolowania i sterowania przebiegiem procesu; • przemyślenia ewentualnych działań umożliwiających odpowiednią reakcję na nieplanowane odchylenia. S. Krawczyk, Logistyka w zarządzaniu marketingiem, AE, Wrocław, 1998.

6. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji • Podział procesu na segmenty odpowiedzialności X B A C Y A - menedżer ma możliwość planowania i sterowania tym elementem procesu, B i C – odpowiadają fragmentom procesu, które są realizowane u bezpośrednich partnerów A. X i Y – obejmują fragmenty całego procesu, które nie mają bezpośredniego kontaktu z A, ale powinny dysponować informacjami o procesach we wszystkich segmentach

7. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji • ŚRODOWISKO PROCESU tworzy zbiorowość biernych i aktywnych, stymulujących lub utrudniających, podmio-tów, których istnienie i specyficzne własności musimy uwzględniać w planowaniu i realizacji procesu. • INFRASTRUKTURĘ PROCESU określają wyróżnione w środowisku podmioty zaangażowane w ten proces, wy-korzystywane obiekty oraz relacje między podmiotami a obiektami.

8. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji Ze względu na zakres odpowiedzialności za proces będziemy wyróżniać: infrastrukturę wewnętrzną infrastrukturę zewnętrzną procesu zrealizowanego w segmencie Tworzą wszystkie obiekty wraz z rela- cjami między nimi, podlegające mene- dżerowi zarządzającemu procesem. Tworzą obiekty uczestniczące w wyróżnionym procesie ogólnym, lecz nie podlegające menedżerowi zarządzającemu procesem

9. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji KOORDYNACJA PROCESÓW to aktywności prowadzące do ustalenia pożądanych relacji czasowych uzyskania jak najwyższej zgodności celów określenia zasad korzystania ze wspólnych zasobów w trakcie wykonywania działań objętych procesami.

10. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji Logistyka obejmuje planowanie koordynację i sterowanie, zarówno w aspekcie czasu jak i przestrzeni, przebiegiem procesów realnych, których organizacja jest uczestnikiem, w celu efektywnego osiągania celów tej organizacji. Wymienione aktywności dotyczą w szczególności przestrzennego i czasowego  rozmieszczenia,  stanu,  przepływu dóbr będących składowymi tych procesów, a więc ludzi, dóbr materialnych, informacji i środków finansowych.

11. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji W przypadku gdy organizacją jest przedsiębiorstwo produkcyjne, logistyka obejmuje planowanie, koordynację i ste-rowanie przepływami materiałów (surowców, części) i produk-tów (półproduktów i produktów finalnych) oraz przepływami informacji od dostawców do przedsiębiorstwa, wewnątrz prze-dsiębiorstwa i od przedsiębiorstwa do klientów w celu zaspoko-jenia oczekiwań klientów i uzyskania pożądanych efektów dla przedsiębiorstwa.

12. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji Planowanie, koordynację i sterowanie należy rozpatrywać w powiązaniu ze wszystkimi innymi procesami w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu, które mają wpływ na czas, miejsce i efektywność wyróżnionych przepływów.

13. Infrastruktura procesów logistycznychprzegląd definicji • Proces będziemy nazywać LOGISTYCZNYM • wówczas gdy: • rozmieszczenie, • stan, • przepływy jego składowych, a więc ludzi, dóbr materialnych informacji i środków finansowych, wymagają koordynacji z innymi procesami ze względu na kryteria lokalizacji, czasu, kosztów i efektywności spełnienia pożądanych celów organizacji Przyjęta definicja logistyki pozwala zawęzić nasze zainteresowania do procesów logistycznych

14. magazynową: budynki i budowle, place składowe, urządzenia magazynowe; manipulacyjną: transport wewnętrzny, urządzenia pomocnicze; transportową: środki transportu lotniczego, środki transportu, środki transportu, środki transportu, rurociągi; opakowań: znakowanych kodem, nie znakowanych kodem, transportowych; informatyczną: - sprzęt (hardware), - oprogramowanie (software), - środki orgatechniczne, - środki komunikacji. Infrastruktura procesów logistycznychzarządzanie logistyczne infrastrukturą procesów.W literaturze przyjmuje się, że infrastrukturę procesów logistycznych tworzą „środki techniczne, sposoby ich użycia, a także systemy ich wykorzystania” [1]. W konsekwencji wyróżnia się strukturę [2]: [1] Cz. Skowronek, Zdz. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, 1999, s.63 [2] S. Abt, zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1998

15. Infrastruktura procesów logistycznychusługi logistyczne Źródło: „Kompendium wiedzy o logistyce” pod red. E. Gołembskiej PWN Warszawa-Poznań 2002

16. Infrastruktura procesów logistycznychusługi logistyczne W obrębie tych czterech głównych elementów możliwy jest swoisty mix, który tworzy w ten sposób pakiet usług logistycznych tzw. PUL (ciągnij). Jest on tworzony z co najmniej dwóch elementów. W ten sposób możemy uzyskać takie rozwiązania jak: połączenie sfer: AB; AC; AD; ABD; BCD; ACD. • A - to magazynowanie i obsługa zapasów; • B - transportowanie i obsługa ładunku; • C - badanie rynku i tworzenie marketingowego systemu informacji; • D - finansowanie transakcji, obsługa bankowa i ubezpieczeniowa kontraktów.

17. Infrastruktura procesów logistycznychusługi logistyczne Istotnym zagadnieniem o którym chciałbym wspomnieć jest cykl życia usługi logistycznej, na którego długość mają wpływ takie czynniki jak: • cechy oferty usługowej i charakter potrzeb jakie zaspokaja, • cechy popytu na tego rodzaju usługę, • zakres nowości oferty usługowej, • stopień konkurencyjności • poziom substytucyjności i komplementarności.

18. UWAGA ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW

19. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW odmienne spojrzenie na zagadnienie zarządzania, pozwala oprócz infrastruktury materialno-technicznej,wyróżnić także inne składowe infrastruktury procesów w logistyce: • personalno-organizacyjne, • komunikacyjno-informacyjne, • finansowo-bankowe.

20. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW infrastruktura personalno-organizacyjna. >> infrastrukturę personalno-organizacyjną tworzą osoby zatrudnione, traktowane jako samodzielne podmioty, ich grupy oraz jednostki organizacyjne wraz ze wszystkimi powiązaniami formalnymi między nimi, z uwzględnieniem podmiotowości prawnej, przyporządkowanymi kompetencjami i odpowiedzialnością. >> w wielu przypadkach na poziomie wykonawczym wygodniej jest rozpatrywać grupy pracowników, którym są przyporządkowane określone zadania.

21. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW infrastruktura personalno-organizacyjna. GRUPA GRUPA FORMALNA GRUPA NIEFORMALNA • STYLE KIEROWANIA: • autorytatywny • patriarchalny • doradczy • konsultacyjny • partycypacyjny • delegacyjny • - stawianie problemów • - koodyowanie GRUPA FUNKCJONALNA GRUPA ZADANIOWA

22. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW infrastruktura komunikacyjno-informacyjna Środki pozwalające gromadzić, przetwarzać i przesyłać informacje. Należy jednak pamiętać że fundamentalnym celem komunikacji jest umożliwienie kontaktu między zainteresowanymi stronami, co wymaga wprowadzenia określonych struktur organizacyjnych, odpowiedniego przygotowania osób i dostępu do środków technicznych, które ten kontakt umożliwią. Urządzenia techniczne stanowią jedynie część tego rodzaju infrastruktury.

23. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW infrastruktura komunikacyjno-informacyjna Komunikacja między ludźmi spełnia funkcje: • informacyjną, • motywacyjną, • kontrolną, • emocjonalną.

24. Oczywiście, ze względu na to, że najczęściej mówimy o informacjach z pozycji użytkowników, za najbardziej interesujący uważamy aspekt pragmatyczny. Skoro jednak w procesach logistycznych mają współdziałać urządzenia i ludzie, natychmiast dostrzega się konieczność równorzędnego traktowania wszystkich trzech aspektów informacji. Uwidacznia się to w poszukiwaniu specjalnych sposobów zapisywania informacji, tak aby była ona przejmowana zarówno przez ludzi jak i urządzenia. Powszechni znanym przykładem są systemy kodów kreskowych wykorzystywane do oznaczania produktów.

25. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW infrastruktura komunikacyjno-informacyjna !!! Ponieważ komunikacja jest newralgiczną składową procesów logistycznych, należy znać jej podstawowe cechy: • Komunikacja powinna mieć swój określony cel. • W systemach komunikacji wyróżnia się co najmniej nadawcę i odbiorcę. • Komunikacja wymaga kanału przenoszenia. • Kanały komunikacji mają zawsze ograniczoną pojemność i można nimi przesłać jedynie określoną porcję informacji w danej jednostce czasu. • Komunikacja wymaga czasu. • Komunikacja podlega zakłóceniom.

26. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW infrastruktura finansowo-bankowa W analizie procesów logistycznych, bardzo rzadko albo wcale nie wspomina się o infrastrukturze finansowo-bankowej. Jak twierdzą praktycy - jest ona tym elementem, bez którego nie można realizować żadnego procesu logistycznego. Firmy liczące się na rynku dążą do powstania oddziałów banków na własnym terytorium, a nawet tworzą własne banki, aby tylko zapewnić sprawną i niezawodną obsługę finansową.

27. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW infrastruktura komunikacyjno-informacyjna ♣ W ramach logistyki należy rozszerzyć ujęcie informacji, aby uwzględnić postać znaków i innych sygnałów które są ich nośnikami. Wyróżnia się trzy poziomy (aspekty) informacji: • synktatyczny, w którym na plan pierwszy wysuwa się relacje znaków (ich ciągów) do innych znaków (ich ciągów) i ich strukturalne własności, ze szczególnym uwzględnieniem możliwie niezawodnego kodowania; • semantyczny, który dodatkowo obejmuje również znaczenie znaków, przez co kombinacje znaków określonego rodzaju stają się wiadomościami oraz • pragmatyczny, biorący pod uwagę rodzaj i sposób wykorzystania znaków przez nabywcę względnie odbiocę oraz osiągane dzięki temu cele, a więc uwzględniający ich wartość dla zainteresowanych osób.

28. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW W ramach logistyki uwzględnia się dwie podstawowe kategorie zadań związanych z infrastrukturą: • tworzenie nowej infrastruktury, • efektywne wykorzystanie istniejącej infrastruktury.

29. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓW ♣ Prawidłowa identyfikacja infrastruktury, jej możliwości i ograniczeń ma podstawowe znaczenie w planowaniu aktywności logistycznych. Gdy np. znana jest dotychczasowa infrastruktura o jej tworzeniu będziemy mówić rozpatrując: • fizyczne tworzenie nowych jednostek i włączanie ich do infrastruktury; • włączanie do infrastruktury nowych jednostek z istniejącego środowiska i ustalanie relacji z nimi; • usunięcie pewnych jednostek z infrastruktury, a więc i relacji z nimi; • określenie i akceptację nowych relacji między określonymi jednostkami;

30. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. Wykorzystując powszechnie używane pojęcie transportu, należy pamiętać, że w istocie powinniśmy się posługiwać dwoma dopełniającymi się terminami: - spedycji - przewozu SPEDYCJA obejmuje zorganizowanie przemieszczenia ładunków przy zastosowaniu odpowiednio dobranych środków transportu i sposobu przewozu, w wyniku czego następuje przesłanie ładunków od dostawcy do odbiorcy Transport to zespół czynności związanych z przemieszczaniem osób i dóbr materialnych przy użyciu odpowiednich środków, przy czym transport obejmuje zarówno samo przemieszczanie z miejsca na miejsce, jak i wszelkie czynności, jakie do tego celu mogą być konieczne, tj. czynności ładunkowe (za- i wyładunek oraz przeładunek) oraz czynności manipulacyjne.

31. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. Do szerokiego zakresu zadań spedycyjnych zalicza się m.in.: • Poradnictwo spedycyjne; • Zawieranie umów o przewóz z firmami transportowymi oraz innymi przedsiębiorstwami świadczącymi usługi techniczno-wykonawcze związane z ładunkiem; • Sporządzanie oraz kompletowanie dokumentów dotyczących transportu i jego obsługi; • Przygotowanie ładunku do przewozu; • Konsolidowanie lub rozdzielanie ładunku; • Dostarczanie ładunku do miejsca załadunku na główny środek transportu; • Załadunek i wyładunek towarów w różnych relacjach przeładunkowych; • Opiekę nad ładunkiem w czasie przewozu; • Informowanie zleceniodawcy i innych upoważnionych jednostek uczestniczących w transporcie o bieżącym stanie i miejscu pobytu ładunku na trasie; • Przyjmowanie oraz przekazywanie ładunków i związane z tym czynności zdawczo-odbiorcze; • Składowanie towarów w czasie przewozu; • Ubezpieczenie ładunków; • Zgłaszanie ładunków do kontroli celnej i załatwianie spraw związanch z obsługą dokumentacji przewozu; • Zabezpieczenie prawidłowego ilościowego i jakościowego stanu przesyłanego ładunku oraz zabezpieczenie interesu zleceniodawcy w przypadku uszkodzeń lub ubytku ładunku; • Pośrednictwo w regulowaniu należności z tytułu kosztów przewozu oraz innych czynności i usług związanych z ładunkiem.

32. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. Fundamentalne pytanie z zakresu zarządzania logistycznego dotyczy problemu, czy warto utrzymywać własną bazę transportową (magazynową)? Odpowiadając na to pytanie, należy najpierw rozważyć: • za który segment przemieszczania dóbr ponosimy odpowiedzialność lub który powinniśmy kontrolować; • jakimi środkami transportu dostarcza się dobra do punktów kontaktowych ze sferą naszej odpowiedzialności; • do jakich systemów transportowych chcemy przekazać nasze produkty i jakie są wobec nas wymagania;

33. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. Po rozstrzygnięciu spraw ogólnych trzeba rozważyć pytania o charakterze operatywnym • Czy ze względu na rodzaj produktu i wymagania transportowe można korzystać z usług obcego przewoźnika? • Czy istnieją inne możliwości transportu? • Czy inny przewoźnik dysponuje transportem spełniającym wymagania przewozowe naszych produktów? • Czy usługi przewozowe będą wykonywane zgodnie z naszymi wymaganiami zarówno technicznymi jak i czasowymi? • Czy nie pojawi się konflikt celów, kiedy przewoźnik będzie świadczył usługi różnym usługobiorcom? Jeśli z naszej analizy będzie wynikało że istnieje rozwiązanie alternatywne to o rezygnacji z własnej bazy transportowej powinien przesądzić rachunek ekonomiczny

34. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. Alternatywy: własna baza transportowa i obce usługi przewozowe należy traktować jako dwa bieguny w systemie zarządzania dystrybucją W praktyce występują również formy mieszane, np.: • brak bazy transportowej; • brak bazy transportowej ale rozbudowana obsługa magazynowa; • samowystarczalna baza transportowa; • rozbudowana baza transportowa;

35. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. • MAGAZYN jest jednostką organizacyjno – funkcjonalną przeznaczoną do składowania i przechowywania dóbr materialnych • SKŁADOWANIE to zatrzymanie dóbr materialnych w ruchu, czyli umiejscowienie ich w sposób usystematyzowany w przeznaczonej do tego celu przestrzeni, przy zachowaniu odpowiednich warunków i metod przechowywania w zależności od cech fizykochemicznych dóbr. Zwiększając dostępność towarów w czasie, podwyższa się ich użyteczność.

36. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. MAGAZYNOWANIE - jest działalnością polegającą na gromadzeniu, przechowywaniu i obsłudze zapasów. Dotyczy takich czynności jak: • przyjmowanie, • przemieszczanie, • składowanie, • konfekcjonowanie, • wydawanie dóbr materialnych. Magazynowanie wiąże się z przygotowaniem odpowiedniego miejsca, co wymaga zaangażowania kapitału, środków technicznych oraz odpowiedniej obsługi (wkład ludzki).

37. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. PRZECHOWYWANIE składowanie magazynowanie • Zarówno składowanie jak i magazynowanie są elementami PRZECHOWYWANIA dóbr materialnych. Przechowywanie rozpoczyna się w momencie przyjęcia towaru od dostawcy, a kończy – gdy towar jest wydawany odbiorcy. Przechowywanie ma na celu zachowanie wartości użytkowych dóbr materialnych przyjmowanych i wydawanych z magazynu w określonych warunkach i w określonym przedziale czasowym

38. ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE INFRASTRUKTURĄ PROCESÓWbaza transportowa i magazyny w infrastrukturze procesów. Z pojęciem magazynu są związane następujące elementy: • wyodrębniona przestrzeń; • wyposażenie:  urządzenia do składowania w sposób usystematyzowany i racjonalny dóbr materialnych w przestrzeni magazynowej oraz zabezpieczenia ich jakości,  środki przewozowe i przeładunkowe w przestrzeni magazynowej,  urządzenia pomocnicze do transportu,  pomocnicze urządzenia magazynowe zapewniające sprawność działań; • organizacja:  technologia ruchu zapasów,  organizacja obsługi zapasów (organizacyjno-techniczne); • system komunikacji:  systemy kodowania i identyfikacji,  dokumentacja przepływu,  sys. Kodowania dokumentów,  sys. Obiegu dokumentów oraz instrukcje ich wypełniania,  przetwarzanie informacji (grupowanie, gromadzenie, upowszechnianie), techniczne środki emisji, przetwarzania, gromadzenia i upowszechniania dokumentacji.