LÒCH SÖÛ TEÁ BAØO HOÏC

1. LÒCH SÖÛ TEÁ BAØO HOÏC

2. Teá baøo hoïc laø moät nhaùnh nghieân cöùu cuûa sinh hoïc. Muïc tieâu cuûa teá baøo hoïc laø nghieân cöùu veà caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa teá baøo. Vì teá baøo coù kích thöôùc nhoû beù khoâng theå quan saùt baèng maét thöôøng vì vaäy vieäc nghieân cöùu teá baøo chæ thöïc söï phaùt trieån khi coù nhöõng phaùt minh ra kính hieån vi.

3. 1665 – Robert Hook laàn ñaààu tieân quan saùt teá baøo • Quan saùt laùt caét nuùt baàn (moâ thöïc vaät khoâng soáng) • Ñaët teân laø “teá baøo”. Thuaät ngöõ teá baøo (cell) ñöôïc söû duïng töø ñoù 1668 - Redi laøm thí nghieäm baùc boû thuyeát töï sinh. 1674 - Leeuwenhoek khaùm phaù ra nguyeân sinh ñoäng vaät • Sau ñoù oâng coøn moâ taû raát nhieàu cô theå ña baøo • 1683 – OÂng quan saùt ñöôïc vi khuaån

4. 1833 - Robert Brown (1773-1858) khaùm phaù ra nhaân teá baøo 1831, quan saùt thaáy moät ñoám khoâng roõ ôû teá baøo thöïc vaät, ñaët teân “nhaân”

5. Hoïc thuyeát teá baøo Schleiden(1838): “Teá baøo laø ñôn vò soáng caên baûn cuûa moïi caáu truùc thöïc vaät”. Schwan (1939): “ Teá baøo laø ñôn vò caáu truùc caên baûn cuûa moïi sinh vaät” Virchow (1955): “Moïi teá baøo ñeàu sinh ra töø teá baøo” “Teá baøo laø ñôn vò caáu truùc vaø chöùc naêng caên baûn cuûa moïi sinh vaät soáng” Matthias Schleiden (1810-1882) Theùodore Schwann (1804-1881)

6. 1857 – Kolliker moâ taû ti theå Rudolf Virchow 1869 – Friedich Miescher laàn ñaàu tieân chieát taùch ñöôïc DNA Albert Kolliker • Phaân laäp töø tinh dòch caù hoài • Goïi teân laø”nuclein”

7. 1879 • Flemming moâ taû ñaëc tính Chromosome • (theå nhieãm maøu) • trong quaù trình nguyeân phaân (Mitosis) • Nhuộm tế baøo: • - Coù nhöõng phaàn baét maøu • - vaø nhöõng phaàn khaùc thì khoâng baét maøu. • Nhôø thuoác nhuoäm maøu ngöôøi ta quan saùt ñöôïc nhöõng chi tieát tröôùc ñaây khoâng thaáy ñöôïc.

8. Nhaø teá baøo hoïc Oante Flemming (1843 - 1905) ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu xuaát saéc nhaát Phaùt hieän theå nhieãm maøu trong nhaân. Söï bieán ñoåi vaø ñoäng hoïc cuûa chaát nhieãm maøu trong nhöõng giai ñoaïn phaân chia cuûa teá baøo.

9. 1898 Camillo Golgi phaùt trieãn kyõ thuaät Nhuoäm baèng Baïc Nitrate (AgNO3) xaùc ñònh “Theå Golgi” Camillo Golgi(1843-1926)

10. Naêm 1973 , Golgi ñaõ duøng chaát nhuoäm coù muoái baïc ñeå nhuoäm teá baøo Phaùt hieän ra caáu truùc beân trong teá baøo (Boä maùy Golgi) • Camillo Golgi duøng phöông phaùp nhuoäm cuûa mình ñeå nghieân cöùu moâ thaàn kinh. Phaùt hieän ra nhöõng nhaùnh tinh vi cuûa teá baøo thaàn kinh vaø thaáy xinap moät caùch roõ raøng.

11. 1926 Svedberg phaùt trieån maùy sieâu ly taâm Nhaø hoaù hoïc Thuïy ñieån Theodo Svetbeg ñaõ tieán haønh phöông phaùp môùi xaùc ñònh kích thöôùc caùc phaân töû protit – Phöông phaùp ly taâm. Theodo Svetbeg (1884-1971)

12. 1931 – Max Knoll and Ernst Ruska xaây döïng kính hieån vi ñieän töû truyeàn suoát ñaàu tieân • Khaû naêng phaân giaûi ñeán 0,1 nm. • Ñoä phaân giaûi lôùn hôn kính hieån vi quang hoïc 400 laàn • Chuøm ñieän töû ñi xuyeân qua moät laùt caét moûng ñöôïc nhuoäm cuûa moät moâ ñaõ coá ñònh trong chaát deûo. • Thuoác nhuoäm (chì hoaëc uranium) ñöôïc haáp thu khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo caáu truùc noäi baøo. • Chuøm ñieän töû ñi ngang qua maãu vaät seõ ñaäp vaøo moät taám phim ñeå taïo ra hình aûnh. • Ñoä daøy toái ña cuûa maãu vaät khoaûng 1mm.

13. 1938 – Behrens söû duïng pheùp ly taâm phaân tích ñeå phaân taùch nhaân ra khoûi teá baøo chaát töø teá baøo gan Löïc ly taâm ñöôïc duøng ñeå phaân taùch caùc baøo quan döïa treân heä soá laéng

14. Naêm 1941. Coons duøng khaùng theå gaén keát huyønh quang ñeå doø tìm khaùng nguyeân Albert Hewett Coons, giaùo sö ngaønh mieãn dòch hoïc vaø vi khuaån hoïc cuûa tröôøng Y Harward, ñaõ khôûi ñaàu moät cuoäc caùch maïng quan troïng trong sinh hoïc teá baøo vaø mieãn dòch hoïc ñoù laø phaùt trieån kyõ thuaät huyønh quang mieãn dòch (immunoflourescent) ñeå ñaùnh daáu khaùng theå chuyeân bieät vôùi chaát nhuoäm phaùt huyønh quang, cho pheùp doø tìm khaùng nguyeân, khaùng theå, vaø gaàn nhö baát cöù protein khaùng nguyeân naøo trong teá baøo vaø moâ.

15. Kyõ thuaät khaùng theå phaùt huyønh quang cho pheùp: • Xaùc ñònh vò trí vaø hoaït ñoäng cuûa protein trong moâ. • Vò trí vaø hoaït ñoäng cuûa teá baøo, moâ…

16. Naêm 1952. Gey vaø ñoàng söï thieát laäp doøng teá baøo ung thö • Naêm 1951, Henrietta Lacks, moät ngöôøi Myõ goác Phi, ñöôïc chuaån ñoaùn laø maéc beänh ung thö aùc tính ôû vuøng coå töû cung taïi tröôøng Y Johns Hopkins. • Nhöõng teá baøo ñöôïc laáy töø khoái ung thö cuûa coâ ñaõ ñöôïc tieán só George Gey, ñöùng ñaàu nghieân cöùu nuoâi caáy moâ ôû Hopkins, nuoâi caáy thaønh coâng taïo ra doøng teá baøo cho caùc nghieân cöùu y hoïc, ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi doøng teá baøo Hela. • Doøng teá baøo Hela ñöôïc xem laø baát dieät, coù theå phaân chia voâ taän. Noù ñöôïc söû duïng raát roäng trong caùc thí nghieäm y hoïc, vaø ñaõ ñoùng goùp raát lôùn ñeán söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi veà quaù trình beänh.

17. 1953.Crick, Wilkins vaø Watson ñeà nghò caáu truùc xoaén keùp cuûa DNA • Cuoái nhöõng naêm 40 nhieàu nhaø khoa hoïc ñaõ bieát ñöôïc raèng DNA laø phaân töû cuûa söï soáng. Hoï cuõng bieát raèng DNA bao goàm 4 loaïi base khaùc nhau adenine, thymine, guanine vaø cytoine, nhöng khoâng ai hình dung ra ñöôïc caáu truùc cuûa phaân töû naøy

18. Watson vaø Crick ñaõ söû duïng nhöõng moâ hình que vaø caàu ñeå thöïc hieän caáu truùc DNA coù theå coù cuûa hoï, trong khi nhöõng nhaø khoa hoïc khaùc thì duøng phöông phaùp thöïc nghieäm. • Trong soá ñoù, Rosalind Franklin vaø Maurice Wilkin duøng nhieãu xaï tia X ñeå hieåu caáu truùc vaät lyù cuûa phaân töû DNA.

19. Moâ hình DNA ban ñaàu cuûa Watson vaø Crick

20. Nhieãu xaï tia X cuûa moät phaân töû DNA, caáu truùc  (“Böùc aûnh 51”). • “Böùc aûnh 51” noåi tieáng cuûa Franklin cuoái cuøng ñaõ heù môû caáu truùc xoaén cuûa DNA ñoái vôùi Watson vaø Crick vaøo naêm 1953. Böùc aûnh DNA ñaõ ñöôïc keát tinh döôùi ñieàu kieän aåm cho thaáy moät hình chöõ X môø ôû giöõa cuûa phaân töû.

21. Nhöõng thoâng tin töø Erwin Chargoff veà soá löôïng base (A = T, G = C) trong phaân töû DNA, Watson ñaõ coù nhöõng hieåu bieát quan troïng veà quy luaät baét caëp cuûa caùc base trong phaân töû DNA.

22. Caáu truùc xoaén keùp cuûa DNA

23. 1955 - Heä thoáng Eagle xaùc ñònh caùc chaát dinh döôõng caàn trong nuoâi caáy teá baøo ñoäng vaät • Harry Eagle nghieân cöùu vaø xaây döïng moâi tröôøng toång hôïp duøng trong nuoâi caáy teá baøo. • Ngoaøi muoái vaø glucose, nhöõng thaønh phaàn dinh döôõng bao goàm 13 loaïi aminoacid vaø nhieàu vitamin cuøng vôùi moät löôïng nhoû protein huyeát thanh. Protein huyeát thanh laø moät thaønh phaàn quan troïng bôûi vì noù cung caáp yeáu toá taêng tröôûng polypeptide – giuùp cho quaù trình taêng tröôûng vaø phaân chia teá baøo dieãn ra deã daøng hôn. • Vieäc nuoâi caáy teá baøo goùp phaàn quan trong trong vieäc nghieân cöùu teá baøo.

24. 1957 - Meselson, Stahl vaø Vinograd phaùt trieån pheùp ly taâm theo thang noàng ñoä trong dung dòch cesium chloride ñeå phaân taùch nucleic acids • Franklin Stahl

25. 1965 - Cambridge Instruments taïo ra kính hieån vi ñieän töû queùt ñaàu tieân • Kính hieån vi ñeän töû queùt cho pheùp quan saùt hình theå khoâng gian ba chieàu beà maët cuûa maãu vaät. • Maãu vaät ñöôïc bao phuû bôûi moät vaät lieäu giaøu electron vaø moät chuøm tia electron xuyeân qua beà maët. • Taïi moãi ñieåm, tia electron phoùng thích caùc electron töï do töø lôùp phuû kim loaïi beân ngoaøi cuûa maãu vaät. • Moät maùy doø seõ baét giöõ caùc electron töï do naøy vaø aùnh saùng cuûa moät ñeøn chaân khoâng ñaõ ñöôïc bieán ñoåi ñeå taïo ra moät hình aûnh khoâng gian ba chieàu coù nhöõng ñoám saùng vaø toái.

26. Hình aûnh khoâng gian cuûa moät loaïi moác phomai

27. 1976 – Sato vaø coäng söï nhaän ra raèng caùc doøng teá baøo khaùc nhau caàn caùc phöùc hôïp hormon vaø yeáu toá taêng tröôûng khaùc nhau trong moâi tröôøng khoâng coù huyeát thanh Gordon Hisashi Sato

28. 1981 – Taïo ra chuoät chuyeån gen Coâng trình ñaõ ñöôïc Gordon J.W., Ruddle F.H. coâng boá treân taïp chí Science, 1981 Vaät lieäu di truyeàn ñaõ ñöôïc chuyeån thaønh coâng vaøo boä gen cuûa chuoät môùi sinh baèng caùch tieâm vaät lieäu di truyeàn vaøo trong tieàn nhaân cuûa tröùng môùi thuï tinh. 1997 – Taïo doøng cöøu Dolly Cöøu Dolly (5/7/1996 – 14/2/2003) laø ñoäng vaät höõu nhuõ ñaàu tieân ñaõ ñöôïc taïo doøng thaønh coâng töø moät teá baøo tröôûng thaønh. Dolly ñöôïc taïo doøng taïi Vieän Roslin ôû Scotlan vaø soáng ñöôïc 6 naêm. Söï ra ñôøi cuûa Dolly ñöôïc thoâng baùo vaøo ngaøy 22 thaùng 2 naêm 1997.

29. Moät soá thaønh töïu theá kæ 21 • 14/12/2000, trình tự bộ gen cây hoa Arabidopsis thaliana được công bố trên tờ Nature. Kingdom:Plantae Division:Magnoliophyta Class: Family: Magnoliopsida Order:Brassicales Brassicaceae Subfamily:Brassicoideae Genus:Arabidopsis Species:A. thaliana

30. 2001 1> Công bố việc giải mã bộ gen người :

31. HGP: laäp baûn ñoà boä gen ngöôøi ñeán caáp nucleotid nhaèm xaùc ñònh taát caû gen hieän dieän trong cô theå. • Francis S. Collins tieán só Y khoa, tieán só Trieát hoïc, giaùm ñoác chöông trình National Human Genome Research Institute.

32. John Craig Venter (October 14, 1946, Salt Lake City) nhaø Sinh hoïc ngöôøi Myõ vaø laø thöông gia.

33. 2> Craig Venter và Mark Adams hoàn thành bản đồ gen của chuột bạch. Kingdom:Animalia Phylum:Chordata Class:Mammalia Order:Rodentia Family:Muridae Subfamily:Murinae Genus:Mus Species:M. musculus

34. 2003 • 14/04 Quỹ công cộng Human Genome Project hoàn thành 99% trình tự bộ gen người với độ chính xác đạt 99,99%. • 28/05 Dr. Cesare Galli và cộng sự tại Laboratory of Reproductive Technology, Cremona, Italy tạo ra con ngựa nhân bản vô tính Prometea từ ngựa mẹ – phôi thành công duy nhất từ 841 phôi.

35. 26/05 các nhà khoa học thuộc trường đại học Texas A&M tạo ra con nai nhân bản vô tính đầu tiên Dewey từ con nai đực. Kingdom:Animalia Phylum:Chordata Class:Mammalia Order:Artiodactyla Family:Cervidae Genus:Odocoileus Species:O. virginianus

36. Cừu Dolly chết 14/2. Dolly taïi baûo taøng hoaøng gia Scotland. Dolly vaø con, Bonnie.

37. 2005 • Sự kiện lớn nhất năm 2005 là công bố gần như toàn bộ bộ gen : chó Tasha, tinh tinh, ký sinh trùng người, loài gấu cổ đại sống trong hang và bản đồ SNPs (single nucleotide polymorphisms ) bộ gen người. • 5/10 việc tái cấu trúc virus cúm Spanish cho thấy nó có mối quan hệ gần gũi với virus cúm Avian. • 12/12 tạo ra chuột mang một số gen tế bào não người nhằm tạo mô hình thực sự rối loạn thần kinh (realistic models of neurological disorders ).

38. 31/08 công bố bản đồ sơ lược bộ gen tinh tinh. Kingdom:Animalia Phylum:Chordata Class:Mammalia Order:Primates Family:Hominidae Subfamily:Homininae Tribe:Hominini Subtribe:Paninina Genus:PanOken, 1816

39. 2006 • 12/1 Các nhà nghiên cứu thuộc Tổ chức sức khỏe Thế Giới (WHO) loan báo về chủng đột biến virus H5N1 thích ứng tốt ở mũi , họng hơn là phổi người. Virus cuùm A (cuùm Avian) H5N1

40. 2001: • Leland H. Hartwell, R. Timothy Hunt, Sir Paul M. Nurse : khaùm phaù ra cycline vaø kinase phuï thuoäc cycline, caùc phaân töû trung taâm trong ñieàu hoaø chu trình teá baøo. 2002: • Sydney Brenner,H. Robert Horvitz, John E. Sulston : söï taïo trình töï chính xaùc trong quaù trình phaân chia vaø cheát ôû C. elegans, vaø giaûi thích tieán trình apoptosis. Kingdom:Animalia Phylum:Nematoda Class:Secernentea Order:Rhabditida Family:Rhabditidae Genus:Caenorhabditis Species:C. elegans

41. 2004: • Linda B. Buck vaø Richard Axel : phaùt hieän odorant receptors vaø toå chöùc cuûa heä thoáng khöùu giaùc (olfactory system) 2005: • Barry J. Marshall vaø Robin Warren : phaùt hieän vi khuaån Helicobacter pylori vaø vai troø cuûa noù trong vieâm daï daøy vaø caùc beänh ung thö heä thoáng tieâu hoaù (peptic ulcer disease) Kingdom:Bacteria Phylum:Proteobacteria Class:Epsilon Proteobacteria Order:Campylobacterales Family:Helicobacteraceae Genus:Helicobacter Species:H. pylori