KARIŞIMLARIN AYRIŞTIRILMASI

1. KARIŞIMLARIN AYRIŞTIRILMASI • Elektriklenme ile Ayrıştırma: Sürtünen bir kısım maddelerin elektriklenme özelliği vardır. Meselâ, yün kazağı çıkarırken saç ve kazak arasında kıvılcım sesleri duyulur. Bu, yün kazağın elektriklendiğini belirtir. Kırmızı pul biber ve yemek tuzu karışımına elektrik yüklü ebonit çubuk yaklaştırıldığında çubuğun pul biberleri çektiği gözlenir. Pul biber yemek tuzundan bu metotla ayrıştırılmış olur.

2. Mıknatıslanma İle Ayrıştırma: • Mıknatıs, ferromagnetik dediğimiz demir (Fe), kobalt (Co) ve nikeli (Ni ) çeker • Çivi, toplu iğne, makas, pense gibi maddelerin mıknatıs tarafından çekilir. Bu maddelerin yapısında demir vardır • Demir tozu-–kükürt karışımı, demirin mıknatıstan etkilenme özelliğinden yararlanılarak ayrıştırılır.

3. Özkütle Farkı İle Ayrıştırma: Kum ve naftalin karışımının ayrılması: Karışım suya atılır. Kumun yoğunluğu sudan fazla olduğundan dibe çöker, naftalinin yoğunluğu sudan az olduğundan suyun üst kısmında kalır. Üstteki naftalin alınır. Geriye su–kum karışımı kalır, su süzülür. Böylece kum naftalinden ayrıştırılmış olur.

4. Öz kütleleri farklı ve birbiri içerisinde çözünmeyen iki sıvı: Karışım ayırma hunisi yardımıyla ayrıştırılabilir. Öz kütlesi büyük olan altta, küçük olan üstte bulunur.

5. Çözünürlük Farkı İle Ayırma: Her maddenin sudaki çözünürlükleri farklıdır. Kükürt-–bakır sülfat karışımı suya atıldığında bakır sülfat çözünür, kükürt çözünmeden su üzerinde kalır. Çözelti süzgeç kâğıdından süzülürse kükürt ayrılır. Süzgeç kâğıdından geçen bakır sülfat çözeltisi ısıtılarak suyu buharlaştırılır ve bakır sülfat elde edilir. Böylece kükürt ve bakır sülfat ayrıştırılmış olur.

6. Ayrımsal Kristallendirme: Karışımdaki maddelerin her ikisi de aynı sıvıda çözündüğü veya birinin çözünüp, diğerinin çözünmediği sıvı bulunmadığı durumda karışımdaki maddelerin çözünürlüklerinin sıcaklıkla değişiminden yararlanılır. (Çözeltinin sıcaklığı değiştirilerek, ayrımsal kristallenme ile çözeltideki maddeler ayrı ayrı elde edilir) Potasyum nitrat ve sezyum sülfattan oluşan karışımın ayrılması: Sıcaklığın artırılmasıyla potasyum nitratın (KNO3) çözünürlüğü artarken, sezyum sülfatınki (Cs2SO48H2O) azalır. Karışım suya atılarak hepsinin çözünmesi sağlanır. Sıcaklık artırılırsa sezyum sülfat, azaltılırsa potasyum nitrat çöker. Daha sonra çökelti süzgeç kağıdından süzülerek ayrılır. Kalan çözeltinin suyu buharlaştırılır.

7. Hâl Değiştirme Sıcaklıkları Farkı ile Ayrıştırma: Hâl değiştirme sıcaklığından yararlanarak erime noktası farklı olan katı–katı karışımları, kaynama noktası farklı sıvı–-sıvı karışımları ve yoğunlaşma noktaları farklı gaz-–gaz karışımları birbirinden ayrılabilir. • Demirin erime noktası 1540°C ve kurşunun erime noktası 327,5°C’dir. Karışım bir potada ısıtıldığında erime noktası düşük olan kurşun önce erir. Sıvı hâle geçen kurşun süzülerek demirden ayrılır.

8. Ayrımsal Damıtma: • ü İyi karışan sıvıların karışımları (çözelti) kaynama noktaları farkından yararlanılarak ayrıştırılır. • Karışım ısıtılır ve kaynama noktası düşük olan sıvı karışımdan ayrılır ve erlenmayer da yoğunlaştırılır. • Su–-alkol karışımının ayrılması: • Suyun kaynama noktasının 100°C ve alkolün kaynama noktasının 78°C dir Karışım bir behere konarak ayrımsal damıtma düzeneğinde ısıtılır.Kaynama noktası düşük olan alkol 78°C’de kaynayarak karışımdan uzaklaşır. Buharlaşan alkol erlenmayerde yoğunlaştırılır.