Mahkemelerde gecikmiş iş yükü

1. Mahkemelerde gecikmiş iş yükü Çözüm için muhtemel yollar

2. Bert Maan • Zwolle-Lelystad İlk Derece Mahkemesi Başkanı 1992-2006 • Amsterdam İstinaf Mahkemesi Hakimi • Türkiye’de Mahkeme Yönetimi Sisteminin Desteklenmesi Projesi Danışmanı, 2008, 2009

3. Mahkemede gecikmiş iş yükü • Özellikleri • Gecikmiş iş yükü nedir

4. Gecikmiş iş yükünü çözme ihtiyacı • Gecikmiş iş yükünü çözme yaklaşımı • Proje organizasyonu ve yönetimi

5. Genel özellikler • Gecikmiş iş yükü, mümkün olan en erken dönemde önlenmesi gereken bir durumdur • Bkz: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi • 28-2-2011 itibarı ile 145000 derdest dava • 1-1-2010 itibarı ile 119300 derdest dava • Gecikmiş iş yükünde yıllık 20.000 artış

6. Hollanda deneyimi • Bazı ilk derece mahkemelerinde gecikmiş iş yükü • Hareketli ekip (2000-2007); • Davaların seçimi (duruşma gerektirmeyenler) • 6 hakim • Geçici personelin atanması – 30 kişilik adli yardımcı ekibi • Proje organizasyonu • Kendi yeri

7. Sebep • Mahkemeler esnek organizasyonlar olamaz • Hakimlerin bağımsız konumu • Kapasite boyutu: itfaiye ekibi • Karmaşık siyasi pozisyon

8. Resmi yetkiler problemi • Hakimler kararlarından sorumludur; • Kim neticeye ilişkin söz verebilir? • Adalet ve Maliye Bakanlıklarının Rolü • Siyasi konum: “popülerlik?”

9. Özetle: • Esnek olmayan teşkilat yapısı • Sorumlu merciin belirlenmesi zor • Kapasite problemi

10. Gecikmiş iş yükü nedir • Gecikmiş iş yükü: • makul zamanda görülebilecek • olan davaların sayısını aşan • dava ve dosyaların sayısıdır

11. 5. Örnek • Bir mahkemede 5000 derdest dosya vardır; • Davanın neticelendirilmesi için ortalama / makul süre 6 ay • Kapasite, 6 ayda 2000 davadır

12. Öyle ise: • Bu 5000 derdest dava arasında • 2000’i olağan iş yükü • Gecikmiş iş yükü: 3000 dava

13. Sonuç 1. Davanın neticelendirilmesi için kabul edilebilir süre dikkate alınarak olağan yük belirlenmelidir 2. Artan kısım gecikmiş iş yüküdür

14. Çözüm yolu • Birinci: olağan yükle olağan şekilde başedilmesini sağlayın • Gecikmiş iş yükünde artış olmasın • İkinci: Bir plan yapın ve mahkemedeki tüm hakimleri ve personeli dahil edin;

15. Sonraki adım • Gecikmiş iş yükünü belirleyin • İhtiyaç duyulan insan kaynağını belirleyin • Gecikmiş iş yükünün çözüme kavuşturulması gereken zamanı belirleyin • Proje benzeri bir yaklaşım izleyin

16. Proje Planlanmış • ve birbiriyle ilişkili görevlerin • belirli bir zaman diliminde ve • maliyet ve bazı diğer kısıtlar dikkate alınarak • yerine getirilmesi.

17. Ya da: • Proje, belirli bir komisyoner için belirli bir şeyin gerçekleştirilmesi amacı ile günlük çalışmaların dışında ve net bir çerçeve (zaman ve yer) dahilinde, profesyoneller ve personelden oluşan bir takımın yürüttüğü bir dizi faaliyettir.

18. Proje yönetimi • Mahkemedeki olağan faaliyetlerden ayrı • Projede yer alanlar sadece buna odaklanır; • Belirli zaman dilimi • Sonuçların düzenli olarak kontrolü

19. Proje analizi ile başlayın • Faaliyetler, etkinlikler, süreler ve maliyetler arasındaki ilişkinin incelenmesi amacı ile önerilen bir projenin tüm yönleri ile incelendiği bir süreç. • Muğlak veya ihtilaflı alanlar belirlenir ve tatminkar bir dengeyi sağlayacak muhtemel alternatifler bulunur veya karşılıklı mutabakata varılır.

20. Ön şart • Olmazsa olmaz: liderliğin şartsız ve sürekli desteği • Organizasyon üzerinde kontrol • Beklenen çıktı için gerekli olan kapasiteyi oluşturabilecek • Bu kapasitenin varlığı • (aksi halde problem sadece daha kötüye gider)

21. Proje yöneticisi • Projenin doğal unsuru proje yöneticisidir: • Organizasyondan ve projenin sonucundan sorumludur • Mutlaka bir hakim olmalıdır • Ancak: bir yönetici kendisine destek vermelidir

22. İnsan Kaynakları • İhtiyaç duyulan insan kaynaklarını belirleyin: • Hakimler • Yardımcı personel

23. Esnek(olmama) problemi • Ne kadar zaman alacağını belirleyin, • Diyelim ki üç sene • Bu dönemde kaç hakimin mahkemeden ayrılacağını belirleyin • Bu sayının yaklaşık 1,5 katı kadar fazladan hakim görevlendirin; • Bu kadar hakimi projede görevlendirin

24. Eski ve yeni • Kürsüdeki hakimlei projeye katılmaya davet edin • Yeni atanan hakimleri mevcut iş yükü ile ilgilenmek üzere görevlendirin.

25. Örnek • Mahkemede 200 hakim olsun • Önümüzdeki 3 senede 15’i emekli olacak • Öyle ise: en az 15 yeni üye

26. Farz edelim • 1,5 yıllık gecikmiş iş yükü • Teorik olarak, 1,5 * 200 hakim: 300 hakim; 3 yıllık proje süresince 100 hakim. • Bu yapılabilir değildir: • Proje tanımının bir kısmı; • Daha az sayıda hakim ve daha çok yardımcı personel seçeneğini düşünün

27. Örnek olarak • 40 hakim ve 120 yardımcı personel; • Davaların kategorilere ayrılması • Duruşmaların düzene konulması • Düzenleyici usuller (“procesreglement”) • Standartlaştırma • Bilgisayar şablonları • Diktafon kullanımı

28. Mahkemenin yapısı • 2012 – 5 (em.) + 20 yeni (proje) (+15) • 2013 – 5 (em.) + 30 yeni (proje) (+ 25) • 2014 – 5 (em.) (+5) • 2015 – 5 (em.) (proje’den 20 ) (-15) • 2016 – 5 (em.)(proje’den 20) (- 15)

29. Teoride • Kapasite yaklaşık 30 fazla • Çözüm • Gerçekte daha yüksek iş yükü olduğu görülecek • Diğer mahkemelere veya hükümet kurumlarına görevlendirme

30. Avantaj • İhtiyaç olgusunun oluşturulması • Yeni çalışma usullerinin geliştirilmesi • Hakimlere görevlerinde yardımcı olmak için yeni sistemler • Mevcut duruma göre neyin mümkün olduğuna bakmak, daha az direnç

31. Öneri • Benim deneyimimden: • İyi geçmişi olan tecrübeli bir hakimin liderliğinde, • projeyi organize etmek ve yürütmek üzere dışarıdan bir yönetici istihdam edin.

32. Türkiye özelinde • İstinaf mahkemelerinin kurulması • İş yükünü azaltacaktır • Bir çok dava yeni mahkemelerce görülecektir • Sonrası için Yargıtay’da daha az kapasiteye ihtiyaç olacaktır

33. Sonuç • Yetki ve sorumluluğu üstlenerek ve neyin mümkün olduğuna bakarak • Mahkemenin liderliği sonuçlar elde edebilir • Gerekli araçlara ihtiyaç duyar • Problem? Veya Engel?

34. Sorular Gözlemler? Teşekkür ederim!