KATI

1. SIVI MADDELERİN TANECİKLİ YAPILARI KATI GAZ

2. 3. ÜNİTE • Maddeyi Oluşturan tanecikler • Element ve Bileşikler • Fiziksel ve Kimyasal Değişim • Maddenin Hallerinin Tanecikli Yapısı Konular

3. 1.Maddeyi Oluşturan Tanecikler Neler Öğreneceğiz • Maddelerin taneciklerden oluştuğunu • Maddelerin boşluklu yapıda olduğunu • Atom tarihsel gelişimini öğreneceğiz Anahtar Kavramlar • Atom

4. Bu nedir? Yenir veya yenmez, Görünür veya görünmez, değiştirilebilir, dönüştürülebilir, kırmızıdan mora her rengi bulunabilir. Cevabını buldunuz mu? Size bir ipucu; kütlesi vardır boşlukta yer kaplar. MADDE

5. KÜTLESİ OLAN VE BOŞLUKTA YER KAPLAYAN YANİ BİR HACMİ OLAN HERŞEYE MADDE DENİR. • El feneri birmaddedir, • El fenerinden yayılan ışık bir madde değildir.

6. Yanmakta olan kömür birmaddedir, • Kömürden yayılan ısı birmadde değildir. • Metalden yapılan telmaddedir. • Telden geçen elektrik akımı madde değildir. • Cep telefonu bir maddedir, • Yaydığı ve aldığı elektro manyetik dalgalar madde değildir.

7. SORU : 1 Aşağıda verilenlerden kaç tanesi maddedir? Tebeşir Gölge DVD Tabak Kalem Renk Elektrik Ses X ışını Taş Işık Defter B) 8 C) 6 D) 4 A) 10

8. TİTREŞİM ÖTELEME KATI SIVI GAZ MADDE FİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİM KARIŞIM SAF MADDE BİLEŞİK ELEMENT

9. Maddelerin taneciklerden oluştuğunu basit bir deneyle ispatlayabiliriz. İyot Alkol İçinde alkol bulunan bir beherglasa bir miktar iyot ilave edildiğinde, iyot beherglasın dibinde birikir.

10. Bir süre sonra iyodu oluşturan tanecikler alkol içinde dağılmaya başlar. İyodun alkol içinde dağılmasıyla renksiz olan alkol renklenir. İyodun taneciklerini gözle göremeyiz ancak alkolün renklenmesinden iyodun taneciklerden oluştuğu ve bu taneciklerin dağılarak alkolün her tarafına yayıldığı sonucuna ulaşabiliriz.

11. Maddeleri oluşturan taneciklerin arasında boşluk olduğunu basit bir deneyle ispatlayabiliriz. Çözünme olayından önce İçinde sıcak su bulunan bir bardağa küp şeker attığımızda, küp şeker suda şeklini kaybederek bardağın dibinde birikir.

12. Çözünme olayından sonra Şeker suda çözündüğünde, bardaktaki suyun seviyesinde değişiklik olmaz. Bunun sebebi şekeri oluşturan taneciklerin suyu oluşturan taneciklerin arasındaki boşluklara girmesidir. Maddenin boşluklu yapıda olması, maddelere sıkışabilme özelliği kazandırır.

14. Gaz Katı Sıvı Maddenin türüne göre tanecikli yapısı farklılık gösterir. Katı, sıvı ve gazlarda maddenin tanecikleri arasında boşluklar farklılıklar göstermektedir.

15. Katı Katılarda tanecikler arasındaki boşluklar yok denecek kadar az olduğu için… Katı maddeler sıkıştırılamaz.

16. Sıvı Sıvı maddeler sıkıştırılamaz. İçersinde su varken ne kadar uğraşsak da suyu sıkıştıramayız.

17. Gaz halindeki maddeleri oluşturan tanecikler arasındaki boşluklar oldukça fazladır. Gaz Gaz maddeler sıkıştırılır.

18. GAZLAR SIKIŞTIRILABİLİR,KATILAR VE SIVILAR SIKIŞTIRILAMAZLAR. • Maddelerin sıkışabilme özellikleri birbirinden farklıdır. Örneğin, hava ile dolu olan şırınganın ucunu kapatıp pistonu ittiğimizde, şırınganın içindeki havayı kolaylıkla sıkıştırabiliriz. • Ancak aynı deneyi şırıngayı su ile doldurarak ya da şırıngaya demir parçası yerleştirerek tekrarladığımızda suyun ve demir parçasının sıkıştırılamadığını görürüz.

19. GAZLAR SIKIŞTIRILABİLİR,KATILAR VE SIVILAR SIKIŞTIRILAMAZLAR. • Katı maddeler arasındaki boşluklar çok azdır ve katılar sıkıştırılamazlar, • Sıvılar arasındaki boşluklar biraz daha fazladır ve sıkıştırılamazlar. • Gaz maddeler arasındaki boşluklar ise çok fazladır ve gazlar çok fazla sıkıştırılabilirler.

20. Gaz halindeki maddeler sıkıştırıldığında tanecikler arasındaki boşluk azalır ve madde daha az yerkaplar. • Gazların sıkıştırılabilme özelliğinden günlük yaşamda bir çok alanda yararlanılır. Yangın söndürücülerde, mutfak tüplerinde, deodorantlarda sıkıştırılmış gaz bulunur.

21. GAZLARIN SIKIŞTIRILMASI ÖZELLİĞİNDEN YARARLANILAN ARAÇLAR

22. Hangisi Sıkışır? Yapısında boşluk olmadığı için sıkışmaz Yapısında boşluk olmadığı için sıkışmaz Yapısında boşluk olduğu için sıkışır Gaz haldeki maddelerin yapısında boşluklar vardır. O halde bu maddeler tanecikli olabilir mi?

23. Ekrandaki ekmek oldukça lezzetli görünüyor. Onu bütün halde yiyebiliyor muyuz? Önce onu dilimleyip küçük parçalara ayırıyoruz. Dilimleri de parçalarsak, ekmeğin en küçük parçasına ulaşabilir miyiz?

24. Ekmek undan yapılır. Yani un ekmeğin çok daha küçük haldeki bir yapı taşıdır diyebiliriz. Ekmek gibi yaşamda bir çok madde küçük parçaların bir araya gelmesinden oluşur.

25. Madde hakkında bildiğimiz bu bilgilere bazı ilaveler yaparak maddeyi daha yakından tanıyalım.

26. Maddelertıpkı ekmeği oluşturan un tanecikleri gibi gözle görülmeyen taneciklerin bir araya gelmesinden oluşur. BUĞDAY UN EKMEK ŞEKER PANCARI KESME ŞEKER TOZ ŞEKER

27. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI MADDE ATOM

28. TÜM MADDELER TANECİKLERDEN OLUŞUR • Nasıl ki canlılar hücrelerden meydana gelmiştir,benzer şekilde maddeler de taneciklerden meydana gelmiştir. • Ancak bu tanecikleri göremeyiz. Hücreyi büyütüp görmemizi sağlayan mikroskopla bile bu tanecikleri göremeyiz.

29. ORGANİZMAYI OLUŞTURMAK İÇİN HÜCRELER BİRARAYA GELİR ORGAN HÜCRE ATOMU OLUŞTURAN DAHA KÜÇÜK PARÇACIK VARMI????? HÜCREYİ OLUŞTURAN KARBONHİDRAT,PROTEİN VE YAĞ ATOMLAR

30. Gelin günümüz teknolojisinin en güçlü nano mikroskobu ile çekilen fotoğrafları izleyelim… Bir yaprağın atomuna yolculuk…

31. MADDEYİ OLUŞTURAN TANECİKLERATOM VE MOLEKÜL • Bir maddeyi oluşturan taneciklerin hepsi birbirine benzer. Ancak başka bir maddenin taneciklerine benzemez. • Maddeyi oluşturan tanecikler tek bir parçadan oluşan küre şeklindedirler. Bunlara “ATOM” denir.

32. Bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur. Bu tanecikler atom veya molekül olabilir.

33. Democritus ATOMUN TARİHÇESİ • “Maddenin küçük, bölünemez parçacıklardan oluştuğu düşüncesini ilk olarak Yunanlı filozof Demokritus (MÖ yaklaşık 460-370) ortaya atarak bu parçacıklara eski Yunanca “bölünemez” karşılığı olan “Atom” adını verdi. Her madde aynı özdeş atomlardan oluşmuştur. Maddelerin birbirinden farklı olması atomların düzeninden ve hareketlerinden ileri gelir.

34. John Dalton Atom hakkında ilk bilimsel çalışma 19. yüzyılın başlarında John Dalton (con dalton) tarafından yapılmıştır. Atomlar içleri dolu ve bölünmez kürelere benzemektedir. Farklı maddeleri oluşturan atomlar birbirinden farklıdır. Altını oluşturan atomlar ile gümüşü oluşturan atomlar birbirinden farklıdır.

35. ATOMUN TARİHÇESİ • Atomdan daha küçük parçacıkların bulunduğu ise 50 yıl sonra dolaylı yoldan kanıtlandı. Atomların bölünebildiğini Fransız bilim insanları Henri Becquerel ve MadamCurie’nin çalışmaları daha net olarak göstermiştir Henri Becquerel Madam Curie

36. ATOMUN TARİHÇESİ • Danimarka’lı bilim insanı Niels Bohr da 1913 de kendinden önceki araştırmacıların fikirlerini geliştirerek atomun daha da küçük parçacıklardan oluştuğunu gösteren bir model tasarladı.” Niels Bohr Bohr Atom Modeli

37. ATOMUN TARİHÇESİ • Yeni Zelanda’lı fizikçi Ernest Rutherford (1871-1937) da atomu parçalayarak bölünebilir olduğunu ispatlayan ilk bilim insanlarından biriydi. Ernest Rutherford Rutherford-Bohr Atom Modeli

38. SORU 1 Bazı bilim insanlarının maddenin tanecikli yapısı hakkındaki görüşleri belirtilmiştir.Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılmaz? Her elementin ayrı tip atomu vardır. Atom bölünebilir. Atomdan daha küçük parçacıklar vardır. John Dalton Marie Curie Bütün maddeler hep aynı özdeş atomlardan oluşur. Democritus A)Atomun varlığı deneylerle kanıtlanamaz. B)Atom hakkında düşünceler zamanla değişmiştir. C)Maddeler görünmez küçük parçacıklardan oluşmuştur. D)Bölünmez anlamındaki atom terimi hala kullanımdadır.

39. SORU 2 • Maddeler küreye benzer taneciklerden oluşmuştur. • Her maddenin atomları birbirinden farklıdır. • Atomlar bölünemez. John Dalton David Bohr Marie Curie Rutherfort Yukarda atom hakkında görüşünü belirten bilim adamı aşağıdakilerden hangisi olabilir?