تغییر مفاهیم سلامتی

2. تغییر مفاهیم سلامتی • مفهوم زیست پزشکی(Biomedical concept) • مفهوم بوم شناختی(Ecological concept) • مفهوم روان شناختی • مفهوم کلی نگری(Holistic concept)

3. مفهوم سلامتی • ابن سینا:سرشت یا حالتی است که در آن اعمال بدن به درستی سر میزند و نقطه مقابل آن بیماری است • جرجانی:تندرستی مطلق آن است که مزاج هر اندامی از اندام ها یکسان معتدل باشد .اعتدال خاصی که هر یک را هست و ترکیب اندام های مرکب همه درست باشد و اندام بدان عدد و آن اندازه و آن شکل باشد که باید

4. وبستر:شرایطی که بدن،ذهن و روان در امنیت قرار داشته و خصوصا اینکه از هر گونه بیماری یا درد جسمی رها باشد • آکسفورد:امنیت بدن و ذهن ،یعنی شرایطی که تحت آن عملکرد های این دو قسمت به موقع بوده و موثر باشند • شرایط یا کیفیتی از بدن انسان که بیان کننده عملکرد کافی در شرایط ژنیتکی و محیطی باشد • :WHOسلامتی عبارتست از رفاه کامل جسمی ،روانی،اجتماعی و نه تنها بیماری یا معلول نبودن و در سالهای اخیر با گنجاندن توانائی داشتن یک زندگی از نظر اقتصادی و اجتماعی مثمراین تعریف تقویت شده است

5. تعریف عملی سلامتی • گروه تحقیقاتی سازمان بهداشت جهانی: • سلامتی شرایط یا کیفیتی از بدن انسان است که بیان کننده عملکرد مناسب بدن در شرایط ژنتیکی یا محیطی معین است

6. فلسفه جدید سلامتی • سلامتی از حقوق اساسی انسان است • سلامتی اساس زندگی پویا است • سلامتی موضوعی بین بخشی است • سلامتی بخش تلفیق یافته توسعه است • سلامتی در مرکز مفهوم کیفیت زندگی قرار دارد • سلامتی جزو مسئولیت های فردی،دولتی و بین المللی است • سلامتی و حفظ آن سرمایه گذاری عمده اجتماعی است • سلامتی هدفی جهانی است

7. ابعاد سلامتی: • بعد جسمی: • سلامت جسم دال بر عمل کردن کامل بدن است که سلامت زیست شناختی را به عنوان حالت بهینه عملکرد هر یاخته و یا اندام بدن و با هماهنگی کامل بقیه اعضاء در نظر گرفت • علائم سلامت فیزیکی:

8. ارزشیابی سلامت جسمی • سنجش وضعیت کلی سلامت توسط خود شخص • پرسش در باره عوامل خطر و سلامت نبودن • پرسش در باره مصرف دارو • پرسش در باره سطح فعالیت • پرسش در باره استفاده از خدمات بهداشتی • پر کردن پرسشنامه ای استاندارد شده در باره بیماری های قلبی –عروقی • پر کردن پرسشنامه استاندارد شده در باره بیماری های تنفسی

9. معاینه بیماری • سنجش وضعیت تغذیه و رژیم غذائی • کاووش های زیست شیمیائی و آزمایشگاهی • حالت سلامتی در سطح جامعه را به وسیله نشانگر هائی مانند میزان مرگ ،میزان میرائی شیر خواران و امید به زندگی می توان سنجید .مطلوب آنست که هر بخش اطلاعات به تنهائی و یا بصورت مرکب قابل استفاده باشد و ترکیب آن امکان تهیه نمای کامل تر وضع سلامت افراد و جوامع را فراهم آورد

10. بعد روانی • سلامت روانی تنها شامل نداشتن بیماری روانی نیست ،بلکه توان واکنش در برابر انواع گوناگون زندگی به صورت قابل انعطاف و معنی داری است.تعریف اخیر بهداشت روانی چنین است «حالت توازن شخصی و دنیای اطراف او،و سازگاری با خود و دیگران و همزیستی بین واقعیت های خود و واقعیت های مردم و واقعیت های محیط زیست »

11. ویژگیهای مربوط به سلامت روان • عاری بودن از تعارض و کشمکش داخلی،شخص از نظر روانی سالم با خودش در «جنگ نیست» • تطبیق کامل ،یعنی بتواند با دیگران به خوبی زندگی بکند ،انتقاد ها را بپذیرد و زود بر آشفته نشود • در جستجوی شخصیت و هویت باشد • عزت نفس بالائی دارد • خود را بشناسد و نیاز ها ،مشکلات و اهداف خود را تشخیص دهد

12. بر خود کاملا مسلط باشد • هوشیارانه با مشکلات روبرو شود و بکوشد تا آنها را حل نماید ،یعنی توان مقابله با تنش و اضطراب را داشته باشد

13. 3-بعد اجتماعی • رفاه اجتماعی به معنای سازگاری و تلفیق درون شخص و بین هر شخص با دیگر اعضاءجامعه و بین جامعه و دنیائی است که در آن زندگی می نماید • این بعد به عنوان ”کمیت روابط بین فردی افراد و میزان ارتباط آن ها با جامعه ” تعریف شده است • بعد اجتماعی سلامتی شامل سطوح مهارتی های اجتماعی ،عملکرد اجتماعی و توانائی شناخت هر شخص از خود به عنوان عضوی از جامعه بزرگتر به حساب می آید .بطور کلی از دید سلامت اجتماعی هر کسی عضوی از خانواده و عضو یک جامعه بزرگتری است • سلامت اجتماعی ریشه در دو ”محیط مادی مثبت“ و ”محیط انسانی مثبت“ دارد که به بررسی شبکه اجتماعی افراد می پردازد

14. بعد روحی • آن قسمتی از فرد که بدنبال معنی و هدف زندگی است که شامل استحکام شخصیت ،اصول و اخلاقیات ،هدف در زندگی ،تعهد نسبت به وجودی بالاتر و عقیده به مفاهیمی است که موضوع تعریف ”حد اعلای پیشرفت“ نیستند

15. بعد شغلی • قسمتی از موجودیت انسان را تشکیل می دهد .هنگامی که کاری کاملا با اهداف،ظرفیت ها ،و محدودیت های انسان سازگار باشد اغلب نقش عمده ای در ارتقاء سلامت فیزیکی و ذهنی ایفا می کند

16. دیگر جنبه ها • بعد فلسفی • بعد فرهنگی • بعد اجتماعی اقتصادی • بعد محیطی • بعد تحصیلی • بعد تغذیه • بعد درمانی • بعد پیشگیری

17. عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت و عدالت در سلامت

19. پس از مطالعه اين مبحث، فراگيرنده، قادر خواهد بود :   عوامل موثر بر سلامتي را فهرست نمايد •   شاخص‌هاي عمده سلامتي را توضيح دهد •   نقش و اهميت شاخص‌هاي سلامتي را در ارزيابي و مقايسه وضعيت سلامت توضيح دهد كيفيت زندگي و نحوه ارزيابي آنرا توضيح دهد

20. عوامل موثر بر سلامتي (تعيين كننده هاي سلامتي ـ Determinants of health • ـ عوامل ژنتيكي و فردي • عوامل ژنتیکی • عوامل فردي:سن،جنس،شغل و طبقه اجتماعی

21. 2ـ عوامل محيطي • محيط اجتماعي ـ اقتصادي

22. 3 ـ شيوه هاي زندگي مردم • نظير عادات غذايي، تحرّك و عدم تحرّك، نوع تفريحات و سرگرمي‌ها، نحوه ارتباط با ساير افراد جامعه مي‌تواند در سلامت افراد موثر باشد گرچه برخي از شيوه هاي زندگي در ارتباط با محيط زندگي انسان شكل مي‌گيرد

23. 4 ـ وسعت و كيفيت ارائه خدمات • سياست‌هاي بهداشتي جامعه و نحوه ارائه خدمات نيز در سلامت افراد جامعه نقش اساسي دارد. اقدامات پيشگيري از طريق افزايش پوشش واكسيناسيون، بهسازي محيط، تامين آب آشاميدني سالم، مراقبت گروه هاي آسيب پذير جامعه مثل مادران و كودكان و نظاير آن و نيز توزيع عادلانه خدمات، نقش عمده اي در سلامت كلّي جامعه خواهد داشت. توانمند ساختن مردم براي ارتقاي سلامت خويش يكي از وظايف عمده مسئولين بهداشتي كشور است.

24. 5 ـ عوامل ديگر • عوامل متعدد ديگري در سلامت افراد جامعه نقش دارند نظير سطح سواد، وضعيت كشاورزي و تغذيه، سيستم ارتباطات و وسائل ارتباط جمعي، وضعيت جاده ها و شرايط اقتصادي اجتماعي.

25. سهمعوامل تاثیر گذار بر وضعیت سلامت Source :Evidence and Information for Policy-WHO

26. سلامتی مثبت • وضعیت سلامت مثبت بیان کننده ایده“عملکرد کامل“ جسم و مغز است • مفهوم سلامت مثبت هر گز واقعیت نمی یابد زیرا انسان هر گز با محیط بطور کامل سازگار نمی شود (دوبوس)

27. سلامتی –مفهومی نسبی • استاندارد های سلامتی بین فرهنگ ها ،طبقات اجتماعی و گروههای سنی متفاوت است

28. مفهوم بهزیستیwellbeing • بهزیستی فرد یا گروه از افراد دارای اجزاء تشکیل دهنده واقعی ذهنی است • اجزاء تشکیل دهنده واقعی ،به مفاهیمی که بطور کلی ”استاندارد زندگی“ یا سطح زندگی“ نامیده می شود ،مربوط است • اجزاء تشکیل دهنده ذهنی بهزیستی ”به همان شکل که هر فرد آن را بیان می کند به عنوان ”کیفیت زندگی“ شناخته می شود

29. استاندارد زندگی • هزینه های معمولی،اجناسی که می خریم و خدماتی را که در اختیار داریم • WHO:درآمد ،شغل و اسکان در حد استاندارد ،بهداشت ،تغذیه ،سطح پیش بینی شده سلامت ،خدمات تحصیلی ،تفریحی و غیره را در کنار هم می توان به عنوان فهرست یک زندگی استاندارد معرفی کرد

30. سطح زندگی • بهداشت ،مصزف غذا ،تحصیل،وضعیت اشتغال ،اسکان،امنیت اجتماعی،پوشاک ،تفریح ،سرگرمی و حقوق بشر

31. کیفیت زندگی • کیفیت زندگی جزء ”ذهنی“ بهزیستی است . • سازمان جهانی بهداشت:شرایطی از زندگی که از ترکیب تاثیرات طیف کاملی از عوامل متعددی از جمله تعیین کننده های سلامت ی،شادی(شامل آسایش در محیط فیزیکی و شغلی رضایت بخش)تحصیل،دستاورد های روشنفکرانه و اجتماعی ،آزادی عمل ،عدالت و آزادی بیان حاصل می شود • مجموعه ای مرکب از رفاه جسمی ،روانی،و اجتماعی که توسط فرد یا گروهی قابل درک است

32. عوامل تعیین کننده سلامتی • تعیین کننده های بیولوژیک • شرایط اجتماعی-فرهنگی و رفتاری • محیط • شرایط اجتماعی-اقتصادی • خدمات بهداشتی • پیر شدن جمعیت • جنسیت • دیگر عوامل

33. بوم شناسی سلامتی((Ecology of Health • اکولوژی :رابطه متقابل بین موجود زنده و محیط اطراف است • انسان بخشی از اکو سیستم است.اکو سیستم انسانی علاوه بر محیط طبیعی ،شامل تمام ابعاد محیط ساخته شده به دست انسان ،مثل محیط فیزیکی،شیمیائی،بیولوژیکی و روانی و بطور خلاصه فرهنگ و همه تولیدات فرهنگی می شود • بیماری ربشه در اکو سیستم انسان دارد و سلامتی بر اساس مفهوم بوم شناختی به عنوان شرایطی که در آن توازن پویا بین انسان و محیطش برقرار باشد در نظر گرفته می شود

34. مسئولیت در برابر سلامتی • مسئولیت فردی • مسئولیت جامعه • مسئولیت دولت • مسئولیت بین المللی

35. تعریف بیماری • تعریف بیماری به اندازه سلامت مشکل نیست .بیماری دلالت بر شرایطی دارد که جسم انسان را مریض کرد و عملکرد طبیعی بدن را که شامل مغز نیز می باشد بهم می زند .در بیماری یک حالت یا آمادگی یا اخطار وجود دارد که ممکن است از طرف فرد به آنها توجه نشود .این حالت ممکن است تا بیماری آشکار و و حتی معلولیت ادامه داشته باشد و در مواردی به مرگ منتهی می شود

36. طیف تندرستی-بیماری • همیشه به سادگی نمی توان مردم را به دو دسته کلی بیمار و تندرست تقسیم کرد ..عدهای از افراد جامعه وجود دارد که کار های معمول روزانه خود را انجام می دهند و هیچگونه ناراحتی ندارند .ممکن است در آزمایشات یا رادیو گرافی معلوم شود که بیمار هستند • گروه مبتلایان به بیماریهای مختلف هم از نظر شدت بیماری ه وضع یکسانی ندارند و موارد ابتلا ممکن است به اشکال خفیف،متوسط،شدید گروه بندی شود

37. طیف تندرستی-بیماری

38. پدیده کوه یخ • مفهوم کوه یخ به طیف بیماری ،کوه یخ بیماری است بنا بر فرضیه وجود بیماری در جامعه را می توان با کوه یخ مقایسه نمود.بخش بالائی و شناور کوه یخ آن چیزی است که پزشک در جامعه می بیند ولی اعظم کوه یخ که در زیر آب پنهان شده است ،نشانه های انبوه بیماری های پنهانی (خفیف،بدون نشانه،پیش از از مرحله بالینی و موارد تشخیص داده نشده و افراد حامل بیماری ) در جامعه است .

39. مراقبت های بهداشتی اولیه

40. سلامتیHealth Health For All سال 1977: ”دستیابی همه افراد جهان تا سال 2000، به سطحی از بهداشت که به آنها اجازه دهد از نظر اجتماعی و اقتصادی زندگی پویایی داشته باشند.“ (مجمع جهانی بهداشت) اصل ضروری بهداشت برای همه مفهوم ”برابری در بهداشت“ است.

41. Health For All • سال 1978: در کنفرانس بین المللی آلماآتا تاکید شد بهترین رویکرد برای رسیدن به هدف “بهداشت برای همه”؛ فراهم نمودن مراقبت های بهداشتی اولیه است. مراقبت های بهداشتی ضروری که بر اساس روش ها و فن آوری های مطمئن علمی،عملی و قابل قبول اجتماعی و از طریق مشارکت افراد و خانواده های جامعه در دسترس آنها قرار گیرد و هزینه ها بر اساس توان جوامع باشد

42. مراقبت هاي بهداشتي (Health Care) • خدماتی که به افراد، خانواده ها یا جوامع توسط سازمان های خدمات بهداشتی یا متخصصان بهداشت ارائه می گردد و هدف آن ارتقاء، حفظ، پایش یا بازگرداندن سلامت • مراقبت های بهداشتی شامل مراقبت پزشک نیز می شود. • ویژگی های مراقبت های بهداشتی: • مناسب بودن • جامع بودن • کفایت • فراهم بودن • در دسترس بودن • قابل پرداخت بودن • عملی بودن

43. نظام بهداشتي • این نظام به ارائه خدمات بهداشتی گرایش داشته و بخش مدیریت را تشکیل می دهد و به موضوعات تشکیلاتی می پردازد: • برنامه ریزی • تعیین الویت ها • بسیج وتخصیص منابع • تبدیل سیاست ها به خدمات • ارزشیابی • آموزش بهداشت

44. نظام بهداشتي • اجزاء نظام بهداشتی: • مفاهیم : سلامتی و بیماری • آرمان ها : عدالت، پوشش، موثر بودن، فایده، تاثیر نهایی خدمات • مقاصد : بیمارستان ها، مراکز بهداشتی، برنامه های بهداشتی • افراد :ارائه کنندگان و مصرف کنندگان خدمت • هدف نظام بهداشتی، توسعه سلامتی است.

45. سطوح مراقبت بهداشتي • مراقبت بهداشتی اولیه • مراقبت های بهداشتی ثانویه • مراقبت های بهداشتی سطح سوم

46. سطوح مراقبت بهداشتي • مراقبت بهداشتی اولیه • اولین سطح تماس بین فرد و نظام بهداشتی • محل ارائه مراقبت های بهداشتی فردی • اکثر شکایت ها و مشکلات رایج بهداشتی را می توان در این سطح بطور رضایت بخش حل نمود. • این مراقبت ها در خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی ارائه می شوند.

47. سطوح مراقبت بهداشتي • مراقبت های بهداشتی ثانویه • در این سطح با مشکلات پیچیده تر برخورد می شود. • شامل خدمات درمانی می باشد. • در بیمارستان های منطقه ارائه می شوند. • اولین سطح ارجاع در نظام بهداشتی می باشد. • مراقبت های بهداشتی سطح سوم • شامل مراقبت های فوق تخصصی می شود. • در بیمارستان ها ی مرکزی ارائه می شوند. • مهارت های برنامه ریزی و مدیریتی و آموزشی کارکنان تخصصی را نیز در بر می گیرد.

48. سطوح مراقبت بهداشتي

49. سطوح مراقبت بهداشتي

50. مراقبت هاي بهداشتي اوليه (Primary Health Care) • مراقبت های اصلی و ضروری در زمینه بهداشت • در دسترس همه افراد قرار گرفته و مورد قبول آنها بوده • مشارکت کامل آنها را در برگرفته • قیمت آن برای جامعه مناسب بوده و کشور قادر به پرداخت هزینه های آن باشد. • اولین سطح تماس با نظام بهداشتی • خدمات را تا حد ممکن به محل کار و زندگی مردم می برد • هدف حفظ، نگهداری و ارتقاء سطح سلامت افراد جامعه است. • طیف کامل خدمات را پوشش می دهد.