Η ΛΥΣΣΑ ΣΤΑ ΖΩΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ

1. Η ΛΥΣΣΑ ΣΤΑ ΖΩΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ Ζ. Σ. Πολυζοπούλου Αναπλ. καθηγήτρια Κτηνιατρική Σχολή ΑΠΘ Ε. Παπαϊωάννου Μεταπτυχιακή κτηνίατρος Κτηνιατρική Σχολή ΑΠΘ

2. ΛΥΣΣΑ (Rabies, Rage, Tollwut) Θανατηφόρα ιογενής ζωοανθρωπονόσος που προκαλεί οξεία εγκεφαλίτιδα στα θερμόαιμα θηλαστικά. Αναφορά από την αρχαιότητα Δημόκριτος (5ο αιώνας πΧ) Αριστοτέλης (3ο αιώνας πΧ)

3. Αιτιολογία Ο ιός της λύσσας (rabies virus) ανήκει στο γένος Lyssavirus της οικογένειας Rhabdoviridae. Έχουν αναγνωριστεί ακόμη 6 γενότυποι ιών Lyssavirus (οι περισσότεροι σε νυχτερίδες) Mονόκλωνος RNA ιός Μέγεθος 180 x 75 nm Σχήμα σφαίρας Λιποπρωτεινική κάψα Ασταθής στο περιβάλλον

5. Μετάδοση του ιού ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ: βαθειά τραύματα από δαγκώματα Λύση συνεχείας του δέρματος έκθεση του βλεννογόνου και των μυών στο σάλιο. Άλλες οδοί μόλυνσης : • Ενδορρινική εισπνοή • Από το στόμα μολυσμένοι ιστοί/εκκρίσεις • Μέσω του κερατοειδούς

6. Παθογένεια Ο ιός ΔΕΝ εισέρχεται στην αιματική κυκλοφορία εγκέφαλος Νωτιαίος μυελός Η παρουσία του ιού στο σάλιο υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος έχει ΗΔΗ μολυνθεί Μολυσμένο σάλιο Σιελογόνος αδένας Θάνατος μπορεί να επέλθει και ΠΡΙΝ την μόλυνση των σιελογόνων αδένων Πολ/σμος του ιού Κινητικοί νευρώνες Πολλαπλασιασμός του ιού μύες

7. ΧΡΟΝΟΣ ΕΠΩΑΣΗΣ ΑΠΕΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΙΟΥ ΣΚΥΛΟΣ: 3-24 εβδομάδες (Μ.Ο. 3 - 8 εβδομάδες) ΓΑΤΑ: 2 – 24 εβδομάδες (Μ.Ο. 4 – 6 εβδομάδες) Αρχίζει λίγο πριν την εμφάνιση νευρολογικών συμπτωμάτων (1-5 μέρες) και συνεχίζεται μέχρι τον θάνατο του ζώου.

8. Κλινική Εικόνα • Παραλυτικό στάδιο • (2–4 ημέρες): • Αλλαγή της φωνής • Παράλυση κάτω γνάθου • Σιελόρροια–αφρός από το στόμα • Αναπνευστική ανεπάρκεια • Κώμα • ΘΑΝΑΤΟΣ • Μανιώδες στάδιο • (1-7 ημέρες): • ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ • επίμονο γαύγισμα – γρύλισμα • Φωτοφοβία • Υπεραισθησία-Διέγερση • Αλλοτριοφαγία • Άσκοπη περιπλάνηση • Αποπροσανατολισμός • Μυδρίαση • Αταξία • Επιληπτικές κρίσεις • Πρόδρομο στάδιο • (2-6 ημέρες?): • Αλλαγή συμπεριφοράς • Πυρετός • Ανορεξία–Κατάπτωση • Κνησμός-λείξη του σημείου μόλυνσης Μη ειδικά συμπτώματα ΠΡΟΣΟΧΗ!

9. Κλινική Εικόνα Ορισμένες γάτες τρέχουν ακατάπαυστα και τελικά πεθαίνουν από εξάντληση! ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΓΑΤΕΣ Η πρόδρομη φάση διαρκεί 1-2 μέρες και εκδηλώνεταιμε πυρετό και διαταραχή συμπεριφοράς. Η μανιώδης φάση περιλαμβάνει επίσης: άγριο - απλανές βλέμμα, μυϊκό τρόμο, αδυναμία, αταξία Συνήθως πεθαίνουν μέσα σε 2 – 4 μέρες Σπάνια υπάρχει παράλυση της γνάθου και του λάρυγγα Αλλαγή χροιάς φωνής Ενδέχεται να εμφανίσουν απευθείας παράλυση με λίγα ή καθόλου πρόδρομα συμπτώματα

10. Ανοσοϊστοχημική εξέταση + σήμανση του αντιγόνου του ιού με τη μέθοδο του άμεσουανοσοφθορισμού σε ιστοτεμάχια εγκεφάλου ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΑΚΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΑΠO ΑΥΤΑ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΜΟΛΥΝΣΗΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ορολογικός έλεγχος ανοσολογική ανταπόκριση στο εμβόλιο Η αύξηση του τίτλου αντισωμάτων στο ΕΝΥ μπορεί να εμφανιστεί και 2-3 εβδομάδες μετά την έναρξη των νευρικών συμπτωμάτων

11. Θεραπεία ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ!!!! ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ Συμπτωματική θεραπεία και εντατική νοσηλεία δεν συστήνεται για λόγους προφύλαξης της δημόσιας υγείας

12. Πρόληψη Υποχρεωτικός εμβολιασμός με αδρανοποιημένα εμβόλια. Ένας εμβολιασμός σε σκύλους και γάτες άνω των 3 μηνών και επανάληψη κάθε χρόνο συμφώνα με την Ελληνική νομοθεσία. Θεωρητικά για τον έλεγχο της λύσσας στο σκύλο πρέπει να είναι εμβολιασμένο τουλάχιστον το 70% του πληθυσμού.

13. Πρόληψη Η ανοσία του εμβολίου διαρκεί άπό 1 μέχρι και 3 χρόνια Προστατευτική ανοσία στη λύσσα Θετικός ορολογικό αποτέλεσμα με τίτλο αντισωμάτων>0,5 ΙU/ml

14. Μετεμβολιακές Επιπλοκές Mετεμβολιακά σαρκώματα στη γάτα • Άλγος τοπικά • Χωλότητα • Περιφερική λεμφαδενοπάθεια • Πυρετός • Συμπτώματα αναφυλαξίας • Εστιακή αγγειίτιδα και τοπικός σχηματισμός κοκκιώματος 3-6 μήνες μετά την έγχυση

15. ΓΙΑΤΙ Ο ΑΝΤΙΛΥΣΣΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΟΣ Μέχρι σήμερα η Ελλάδα θεωρούνταν απαλλαγμένη από τη λύσσα (Seimenis et al. 2006) • Γειτονικές χώρες εμφανίζουν κρούσματα σε ανθρώπους, σκύλους, γάτες, παραγωγικά και άγρια ζώα • Αρκετοί άνθρωποι στις παραμεσόγειες χώρες υποβάλλονται σε προληπτική αντιλυσσική θεραπεία επειδή δαγκώθηκαν από λυσσύποπτα ζώα. • ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΔΕΣΠΟΤΩΝ ΖΩΩΝ

16. QUIZ: What is your diagnosis? Σκύλος, μιγάς Γκέκας, ♀, 8 χρ. Κιλκίς, ελεύθερη σε κτήμα με άλλους 3 σκύλους Ανεμβολίαστη Απότομη (1-3 ημέρες) εκδήλωση νευρικών συμπτωμάτων Σκύλος, ακαθόριστης φυλής, ♂, αδέσποτο νεαρό ενήλικο Προσκομίστηκε από τη δημοτική υπηρεσία επειδή εμφάνισε νευρικά συμπτώματα

17. QUIZ: What is your diagnosis? Poodle cross, ♂, 2 χρ. Ζει σε αυλή αγροικίας «Περίεργη» συμπεριφορά, επιθετικότητα προς ανύπαρκτα πράγματα Διάρκεια 3 εβδομάδες Boxer, ♂, 5 χρ. Ζει σε αυλή μονοκατοικίας Παροξυστικό σύνδρομο, έντονη σιελόρροια, αλλαγή συμπεριφοράς (επιθετικότητα) Διάρκεια 7-10 ημέρες

18. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η γνώση, η σωστή ενημέρωση και η πρόληψη μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος Η επανεμφάνιση της λύσσας στην Ελλάδα έφερε στην επιφάνεια μια σοβαρή αλλά και ξεχασμένη μέχρι τώρα ζωοανθρωπονόσο. Επαγρύπνηση αλλά ΟΧΙ ΠΑΝΙΚΟΣ