ORGANIZACJA I METODY SZKOLEŃ BHP

1. ORGANIZACJA I METODY SZKOLEŃ BHP Wymagania, ocena stanu faktycznego, odpowiedzialność. Misja OSPS BHP: Tworzenie prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych warunków dla bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Część ISzkolenia BHP w świetle wymagań prawnych §

3. Wymagania prawne USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Art. 2373. § 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. § 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę. § 21. Pracodawca jest obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo powtarzane. § 3. Szkolenia, o których mowa w § 2, odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Art. 2374. § 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac. § 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy. § 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

4. Kto podlega szkoleniom USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Art. 2373. § 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę. § 21. Pracodawca jest obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo powtarzane.

5. Kto podlega szkoleniom Art. 3041.  Obowiązki, o których mowa w art. 211, w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiotorganizujący pracę, ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, a także na osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę. Art. 211. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany: 1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, Pytanie: kto w tym przypadku ponosi koszty szkolenia ?

6. Formy szkoleń instruktaż- rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, kurs - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 15 godzin lekcyjnych, składającego się z zajęć teoretycznych i praktycznych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, samokształcenie kierowane - rozumie się przez to formę szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców seminarium - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin lekcyjnych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pytanie: jak długo trwa samokształcenie kierowane ?

7. Rodzaje szkoleń, czas trwania, częstotliwość. 1) dotyczy stanowisk, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. 2) dotyczy stanowisk administracyjno-biurowych, których charakter pracy wiąże się wyłącznie z narażeniem na czynniki uciążliwe. 3) na stanowiskach, na których są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, nie rzadziej niż raz w roku. UWAGA !!! Pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach, biorąc pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych stanowiskach.

8. Wymagania ogólne Organizator szkolenia zapewnia: programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk, programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu - w przypadku prowadzenia takiego szkolenia, wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia, odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej, wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia, właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.

9. Kto przeprowadza szkolenia? Szkolenie może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Wykładowcy i instruktorzy posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia,

10. Pytania ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. § 2. 1. Do zakresu działania służby bhp należy: …………………… 16) współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników, ………………………. 2. Służba bhp nie może być obciążana innymi zadaniami niż wymienione w ust. 1, z wyjątkiem pracownika zatrudnionego przy innej pracy, o którym mowa w art. 23711 § 1 Kodeksu pracy. Kto przeprowadza szkolenia stanowiskowe i okresowe BHP w zakładzie pracy? Czy pracownik Służby BHP powinien mieć odbyte szkolenie dla wykładowców / instruktorów? ?

11. Kto przeprowadza szkolenia? Jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - rozumie się przez to: placówkę kształcenia ustawicznego, placówkę kształcenia praktycznego, ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego, szkołę ponadgimnazjalną, jednostkę badawczo-rozwojową, szkołę wyższą lub inną placówkę naukową, stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bezpieczeństwem i higieną pracy, osobę prawną lub fizyczną prowadzącą działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy UWAGA !!! Szkolenie osób będących pracodawcami, pracowników służby bhp oraz instruktorów i wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzą jednostki organizacyjne prowadzące działalność ….

12. ? Pytania Jak często szkolimy instruktorów i wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy? Jaki jest program szkolenia dla instruktorów i wykładowców? Czy instruktaż ogólny i stanowiskowy prowadzą wyłącznie instruktorzy i wykładowcy? Czy wystarczy, że szkolenie stanowiskowe przeprowadzi osoba posiadająca doświadczenie zawodowe i jest przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego (np. kadra kierownicza)? Czy w związku z poniższym zapisem pracodawcy i kadra kierownicza po ukończeniu szkolenia okresowego BHP stają się „Instruktorami / Wykładowcami …” ? § 17. Ukończenie w okresie, o którym mowa w § 15, szkolenia, dokształcania lub doskonalenia zawodowego związanego z nauką zawodu, przyuczeniem do zawodu albo podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, uwzględniającego program szkolenia okresowego wymagany dla określonego stanowiska pracy, uważa się za równoznaczne z odbyciem takiego szkolenia.

13. Instruktaż stanowiskowy § 11. 1. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku: …………………………………………………………………. 2. Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk. 3. W przypadku wprowadzenia na stanowisku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń - pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian. ………………………………………………………………….. § 12. 1. Odbycie instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego pracownik potwierdza na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych pracownika.

14. Instruktaż stanowiskowy Ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozdział 6 Prace szczególnie niebezpieczne § 81.  1. Pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, w szczególności zapewnia: ……….. 3) instruktaż pracowników obejmujący w szczególności: a) imienny podział pracy, b) kolejność wykonywania zadań, c) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

15. § 11. 1. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku: ……………………………………. 2) pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1; …………………………………... 2. Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk. 3. W przypadku wprowadzenia na stanowisku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń - pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. ……………………. Proszę zwrócić uwagę na pkt 4. p. pkt. 2 - **** Wypełniać w przypadkach, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

16. ? Pytania Czy zapisy w karcie potwierdzają w jakim zakresie pracownik został przeszkolony? Czy karta umożliwia wykonanie zapisów dotyczących instruktażu pracowników obejmującego: • imienny podział pracy, • kolejność wykonywania zadań, • wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach, • zmian warunków techniczno-organizacyjnych, • zmian procesu technologicznego, • zmian organizacji stanowisk pracy, • wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym • Wprowadzenia nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń

17. Odpowiedzialność prawna

18. Odpowiedzialność KP Art. 283. § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł. KK Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. ….

19. Przykład Z-KW Statystyczna karta wypadku Przyczyny wypadku (pytanie 27) są to wszelkie braki i nieprawidłowości, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniły się do powstania wypadku, związane z czynnikami materialnymi (technicznymi), z ogólną organizacją pracy w zakładzie lub organizacją stanowiska pracy oraz związane z pracownikiem. Brak lub niewłaściwe przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy: Kod 110 Adam Lipa Tartak Dąbrowa 14.10.2012 Rysiek z Klanu Adam Lipa Stolarz Rysiek z Klanu 14.10.2012 przeprowadził w dniach Adam Lipa Stolarz Rysiek z Klanu Adam Lipa 14.10.2012

20. Przykład Pracownik na stanowisku stolarza obsługiwał stanowisko: Piły wieloformatowej Frezarki Wiertarki wielo-wrzecionowej Oklejarki Pracownik uległ wypadkowi 15.10.2012 r. Poparzył dłoń prawą przy obsłudze oklejarki. ? • Pytania: • Czy czas szkolenia stanowiskowego był wystarczający? • Czy szkolenie objęło wszystkie stanowiska pracy? • Czy osoba prowadząca szkolenie posiadała odpowiednie kwalifikacje i przygotowanie? • Czy szkolenie kończyło się, między innymi: samodzielną pracą pracownika pod nadzorem instruktora?

21. Ramowy program instruktażu stanowiskowego

22. Odpowiedzialność Kodeks cywilny Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. § 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. § 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

23. Samokształcenie kierowaneza i przeciw Pani Wando jak mi poszedł test z BHP ? TOBIE ?

24. Samokształcenie kierowane Samokształcenie kierowane - rozumie się przez to formę szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców Wiedza Umiejętności

25. Ćwiczenie – komunikacja interpersonalna Komunikacja interpersonalna to wymiana informacji między jej uczestnikami. Nośnikami danych mogą być słowa (komunikacja werbalna), gesty, teksty, obrazy, dźwięki czy też sygnały elektryczne albo fale radiowe. Ważne jest, aby były one zrozumiałe dla nadawcy i odbiorcy. Badania mówią, iż procentowy podział komunikacji przedstawia się następująco komunikacja niewerbalna 93% komunikacja werbalna 7%

26. Ćwiczenie – komunikacja interpersonalna Ćwiczenie: „Lądowanie samolotem w mgle” Jedna osoba wciela się w rolę kontrolera lotu. Siedzi odwrócona do reszty uczestników ćwiczenia plecami. Uczestnicy wcielają się w rolę pilotów samolotu i ich zadaniem jest narysowanie kształtów na kartkach papieru i rozmieszczenie zgodnie z komendami werbalnymi wydawanymi przez kontrolera lotów. Czas ćwiczenia ok. 10 minut.

27. Podsumowanie ćwiczenia Co sprawiało Ci trudność w ćwiczeniu ? Co mogło by Ci ułatwić wykonanie tego ćwiczenia ? Czy forma samokształcenia oparta w głównej mierze na komunikacji pozawerbalnej daje optymalne przekazanie wiedzy i umiejętności ?

28. Samokształcenie kierowane – czy zapewnia ? ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy § 3. Szkolenie zapewnia uczestnikom: 1) zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi; 2) poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; 3) nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.

29. Humoreska Hura !!! ukończyłem korespondencyjny kurs dla ratowników przedmedycznych

30. Metodyka szkoleń BHP

31. Metodyka prowadzenia instruktażu • Szkolenie powinno uwzględniać następujące etapy: • I.rozmowę wstępną instruktora z instruowanym pracownikiem, • II.pokaz i objaśnienie przez instruktora całego procesu pracy, który ma być realizowany przez pracownika, • III. próbne wykonywanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora sposobów wykonywania pracy, • IV.samodzielną pracę instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora, • V.sprawdzenie i ocenę przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika.

32. Etap I - wstępny Każde szkolenie powinno zacząć się od wstępnej rozmowy, która umożliwia prowadzącemu zorientowanie się, co do poziomu wiadomości i umiejętności uczestników w zakresie pracy stanowiącej przedmiot nauczania. Częstym błędem popełnianym w tej fazie szkolenia jest przekazywanie zbyt wielu informacji będących dla nowego pracownika tylko słowami, nie mającymi powiązania z faktami, przedmiotami, wyobrażeniami.

33. ETAP II – pokaz Ruchy Czynności Zabiegi Operacje Jako wzór do naśladowania • Metody pracy • ręcznej • mechanicznej POKAZ Materiały Narzędzia Przedmioty Jako źródło informacji Schematy Rysunki Szkice Dokumentacja Materiały audiowizualne Modele

34. ETAP III – próbne wykonanie zadania • Najbardziej skuteczną metodą próbnego wykonania pracy pod nadzorem mistrza jest zachowanie kolejności wykonywania poniższych faz: • wstępna, samodzielna próba wykonania pracy, wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym głośnym objaśnieniem wykonywania poszczególnych czynności, • wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym objaśnieniem sposobu wykonywania tych czynności, • wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem, • ogólny, ponowny pokaz całościowy pracy wraz ze stopniowym przyspieszeniem tempa wykonywanych czynności (od powolnego do rzeczywistego).

35. ETAP IV – samodzielna praca pod nadzorem mistrza Jeżeli szkolony pracownik poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadawalająco wykonywać nową czynność, to należy powierzyć mu samodzielną pracę do wykonania. Instruktor nie powinien w żadnym wypadku stać obok szkolonego i cały czas obserwować jego pracy. Powinien ograniczyć interwencje do najbardziej niezbędnych. Trzeba jednak pamiętać, że uczący się musi mieć możność zwrócenia się do mistrza z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

36. ETAP V – omówienie i ocena przebiegu nauki • Należy dokonać krótkiego podsumowania ze wskazaniem mocnych i słabych stron. • Ocena powinna stanowić element motywujący: • „na pewno potrafisz lepiej” • „ do niczego to się nie nadaje” • A także element wskazujący na samodoskonalenie się pracownika: • „zawsze sprawdzaj dwa razy” •  „nigdy nie ujawniaj błędów”

37. Zasady kształcenia Zasady kształcenia wg Półturzyckiego: Zasada poglądowości – inaczej nazywana zasadą bezpośredniości. To najwcześniej sformułowana zasada. Wskazuje ona na konieczność zdobywania wiedzy poprzez bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk lub przez zetknięcie się z nimi przy pomocy środków dydaktycznych (tj. modele, obrazy, schematy, wykresy, tabele). Zasada przystępności – inaczej zwana zasadą stopniowania trudności. Wyraża ona konieczność dostosowania treści i metody nauczania do rozwoju i możliwości uczniów. Zasada systematyczności – w dużej mierze odnosi się do ucznia. Mówi, że jeśli uczeń chce trwale i skutecznie coś zapamiętać to powinien systematycznie utrwalać wiedzę. Zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa – instruktor powinien poznać swojego ucznia, żeby wiedzieć, czym go zainteresować.

38. Zasady kształcenia Zasada kształtowania umiejętności uczenia się – jest ważna z punktu widzenia przygotowania do samokształcenia. Wedle tej zasady instruktor ma doprowadzić do umiejętności organizowania pracy umysłowej, znajomości metod nabywania informacji, korzystania z komunikatów, wypowiedzi, umiejętność sporządzania notatek, schematów. Zasada łączenia teorii z praktyką – zasada ta orientuje instruktora na konieczność harmonijnego wiązania ze sobą wiedzy naukowej z praktyką codziennego życia.

39. Zasady kształcenia • Zasada indywidualizacji i zespołowości – kieruje uwagę na indywidualne możliwości osób kształcących się – pojedynczych osób i tym samym grup. • Zasada trwałości wiedzy – wskazuje na konieczność podejmowania takich zabiegów, żeby uczeń trwale przyswoił sobie wiedzę. Lepiej i dłużej pamiętamy rzeczy, które mają prostą strukturę myśli, rzeczy przejrzyste, konkretne (podawać przykład). Należy często odnosić się do praktycznych doświadczeń uczniów i zapewniać aktywny udział w procesie kształcenia, systematycznie kontrolować. • Zasada ustawiczności kształcenia – każdemu człowiekowi powinna przyświecać idea kształcenia ustawicznego (ciągle od urodzenia do śmierci). Należy pamiętać, że wiedzę należy aktualizować, doskonalić się. Należy mieć to na myśli przy projektowaniu procesu kształcenia.

40. Program i treści kształcenia Program kształcenia: W. Okoń - ,,program nauczania" lub ,,program kształcenia", który wyznacza czynności ucznia i nauczyciela. Treści kształcenia: J. Półturzycki - zasób faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowych związków i teorii przekazywanych przez nauczycieli w procesie kształcenia. W. Okoń - odpowiednio uporządkowany zasób informacji i czynności, których opanowanie ma umożliwić bądź ułatwić człowiekowi ukształtowanie jego stosunków ze światem go otaczającym.

41. Modele programów kształcenia według H. Komorowskiej 1. model analityczny •,,uczyć się, by przyswoić" •traktuje wiedzę jako obiekt, który należy zdobyć •preferuje encyklopedyczne fakty, nie zaś umiejętności 2. model hermeneutyczny •,,uczyć się, by znaleźć odpowiedz" •wiedza jako produkt współtworzenia nauczyciela i ucznia •preferuje uczenie się przez doświadczenie 3. model krytyczny •,,uczyć się, by zmieniać" •wiedza jako uzyskanie możliwości zmiany otaczającej rzeczywistości •odpowiada na pytanie ,,jak zmieniać świat"

42. Struktura programów nauczania Struktura programów nauczania jest zwykle następująca: a) Ideał i cele kształcenia b) Tematy c) Uwagi o sposobach realizacji ( instrukcje zawierające metodyczne wskazówki dla instruktora / wykładowcy).

43. Elementy treści kształcenia Elementy treści kształcenia dzielą się na: a) Wiedza ( wiadomości o obiekcie poznania) inaczej materiału nauczania przedstawianego też jako hasła programowe. b) Zmiany, które mają zajść w wiadomościach słuchacza, jego umiejętnościach i systemie wartości. c) Czynności słuchacza, które powodują, że zmiany te zachodzą.

44. Kryteria doboru treści kształcenia według Okonia: I Kryterium: rozwijający się człowiek. Wymagania związane z osobą uczącą się i rozwijającą się pod wpływem edukacji – treści powinny być dostosowane do możliwości ucznia (fizycznych, społecznych, psychicznych); należy uwzględniać fazy rozwojowe człowiekai potrzeby rozwijającego się człowieka. II Kryterium: zmieniające się społeczeństwo przy doborze treści należy uwzględniać możliwości i potrzeby społeczeństwa, które należy rozpatrywać nie tylko w perspektywie dnia dzisiejszego ale również w perspektywie jego przyszłości. III Kryterium: rozwój kultury, a w jej obrębie nauki treści kształcenia w aspekcie kultury powinny uwzględniać: poznanie dóbr kultury, wytwarzanie przez uczących się różnych wartości i przeżywanie wartości kulturalnych.

45. Koniec Opracował: mgr Piotr Janczewski Tel: 663 207 255 E-mail: janczewskip@wp.pl Źródło: F. Bereźnicki: Dydaktyka kształcenia ogólnego, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2007r. J. Półturzycki, Dydaktyka dla nauczycieli, Toruń 1996r.