Prawa Człowieka

1. Prawa Człowieka Natalia Rachwał kl. Id Gimnazjum

2. PRAWA CZŁOWIEKA Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem oraz powinni postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa. — Artykuł 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka Każdy człowiek żyjący we współczesnym społeczeństwie ma określone prawa. W jakim stopniu z nich korzysta, i w jakim zakresie są one łamane, zależy od sytuacji i wydarzeń w poszczególnych krajach i na świecie. Przyjmuje się również, iż poszanowanie praw człowieka, nie jest sprawą indywidualną określonego państwa, ale powinno stanowić przedmiot troski społeczności międzynarodowej. I istotnie społeczność ta do ochrony praw człowieka przyjmuje wielką wagę. Prawa człowieka to pojęcie reprezentujące koncepcję, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z godności człowieka, które są niezbywalne (nie można się ich zrzec), nienaruszalne (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane), naturalne i niepodzielne. Państwu przypisuje się rolę instytucji, której zadaniem jest ochrona owych praw. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej jest uznawane za podstawę sprawiedliwości i pokoju na świecie. Prawa człowieka są powszechne, niezbywalne, nienaruszalne i przyrodzone.

3. PRAWA CZŁOWIEKA,A INNE PRAWA MORALNE • Prawa człowieka różnią się od innych powszechnych praw moralnych tym, iż nie ma dla nich uzasadnienia. Fakt, iż jest się człowiekiem, jest wystarczającym powodem dochodzenia roszczeń wynikających z tychże praw. Żadna czynność prawna, a nawet żadne przestępstwo nie może zniszczyć tych praw. • OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA • Prawa człowieka stały się problemem międzynarodowym, którym zajęła się głównie Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) oraz Rada Europy (specjalnie powołana, aby pilnować respektowania praw i wolności). Dokumentami, które zostały opracowane, aby w sposób częściowy określać prawa człowieka są: • Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – uchwalona 10 grudnia 1948 roku w Paryżu przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ). • Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych – uchwalone 16 grudnia 1966 roku przez ONZ, a weszły w życie w 1976 roku po ratyfikowaniu przez 35 państw. • Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności – uchwalona przez Radę Europy w Rzymie w 1950 roku a obowiązującą od 1953 roku. Polska ratyfikowała te konwencję 1 marca 1993.

4. POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA Na Konferencji w San Francisco, gdzie 26 czerwca 1945 roku podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, blisko 40 organizacji pozarządowych zaapelowało o poświęcenie większej uwagi przestrzeganiu praw człowieka. W 1946 roku, Narody Zjednoczone utworzyły w obrębie swojego systemu Komisję Praw Człowieka powołaną w 1946 r.- główne ciało legislacyjne d/s. praw człowieka i organ pomocniczy Rady Gospodarczej i  Społecznej. Pierwotnie Komisja składała się z 18 państw-członków; obecnie liczy 53. W 2006r. Komisja ta została przekształcona w Radę Praw Człowieka i obecnie jest podstawowym forum Organizacji Narodów Zjednoczonych, który zajmuje się ochroną i promowaniem praw człowieka. Nowo powstała w 1946r. Komisja, pod przewodnictwem Eleonory Roosevelt (USA), aktywistki w dziedzinie praw człowieka oraz wdowie po byłym prezydencie USA Franklinie Roosevelcie, podjęła się zdefiniowania praw człowieka i podstawowych wolności. Gruntownej analizie poddano praktycznie każde słowo i paragraf, o czym świadczy przeprowadzenie 1400 rund głosowania. Projekt Deklaracji skierowano poprzez Radę Gospodarczą i Społeczną do Komitetu Zgromadzenia Ogólnego d/s. Społecznych, Humanitarnych i Kulturalnych (tzw. III Komitet). Został on przez tenże Komitet pozytywnie rozpatrzony i przekazany do Zgromadzenia Ogólnego, celem podjęcia ostatecznej decyzji.

5. 10 grudnia 1948 roku, Zgromadzenie Ogólne, w nowowybudowanym Palaise de Chaillot w Paryżu, przyjęło i proklamowało Powszechną Deklarację Praw Człowieka (prace nad jej przygotowaniem trwały od 1947 roku). W następstwie tego historycznego wydarzenia Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych wezwało Państwa Członkowskie do opublikowania tekstu Deklaracji oraz do „spowodowania, aby Deklaracja była: rozpowszechniana, pokazywana i objaśniana przede wszystkim w szkołach oraz innych instytucjach oświatowych, wszędzie bez względu na terytorium i status polityczny kraju”. Uchwalając Deklarację, Zgromadzenie Ogólne zwróciło się do Rady Gospodarczej i Społecznej oraz do Komitetu Praw Człowieka, aby w następnej kolejności skupiły się na przygotowaniu projektu Paktu Praw Człowieka i propozycjach jego implementacji. Ostatecznie wyżej wymienione kategorie praw człowieka zostały ujęte w formie dwóch dokumentów: Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych wraz z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka, tworzą Międzynarodową Kartę Praw Człowieka.

6. Głównymi zadaniami tej Komisji (Rady) zbierającej się raz do roku na sesjach zwyczajnych (marzec-kwiecień) w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Genewie były: formułowanie zobowiązań międzynarodowych w dziedzinie praw człowieka, kontrola ich przestrzegania przez państwa, reagowanie na łamanie praw człowieka w różnych krajach oraz udzielanie pomocy doradczej i technicznej w zakresie tworzenia infrastruktury prawno-instytucjonalnej dla ochrony praw człowieka w państwach, które zgłaszają zapotrzebowanie na tego rodzaju pomoc. Co roku, podczas sesji Komisja przyjmowała ok. 90 rezolucji dotyczących m.in. sytuacji praw człowieka w poszczególnych państwach, kwestii tematycznych (np. zwalczania kary śmierci, bezkarności, praw dzieci, praw kobiet, praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych) oraz pomocy technicznej dla państw. Od 1948 roku, pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęto blisko 60 traktatów i deklaracji, oto niektóre z nich: KONWENCJE 1948 Konwencja o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa. 1951 Konwencja dotycząca statusu uchodźców. 1965 Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej. 1973 Konwencja o zwalczaniu i karaniu zbrodni apartheidu. 1979 Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet . 1984 Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu.

7. 1989 Konwencja o prawach dziecka. • 1990 Konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników - migrantów i  członków ich rodzin. • DEKLARACJE • 1960 Deklaracja o przyznaniu niepodległości krajom i narodom kolonialnym. • 1967 Deklaracja w sprawie wszelkich form dyskryminacji kobiet. • 1967 Deklaracja o azylu terytorialnym. • 1984 Deklaracja o prawie ludów do pokoju. • 1986 Deklaracja o prawie do rozwoju. • 1992 Deklaracja o prawach osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych. • GENERACJE PRAW CZŁOWIEKA • prawo do życia; • prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; • prawo każdego człowieka do uznawania wszędzie jego podmiotowości prawnej; • zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania; • zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub poddaństwie; • zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie stanowił przestępstwa w chwili jego popełnienia; • zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu niemożności wywiązania się ze zobowiązań umownych.

8. a) prawa osobiste do: • dobrego życia • rzetelnego sądu (patrz "gwarancje formalne" poniżej) • decydowania o swoim życiu • prawo jednego człowieka kończy się tam gdzie zaczyna się prawo innego człowieka • szczęścia • b) prawa i wolności polityczne: • 1. tzw. prawa negatywne - prawa służące ochronie wolności jednostki przed ingerencją • ze strony państwa • prawo do obywatelstwa • możliwość uczestniczenia w życiu publicznym • czynne prawo wyborcze - możliwość uczestnictwa w wyborach • bierne prawo wyborcze - możliwość kandydowania w wyborach • wolność zrzeszania się • prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych manifestacji • prawo do składania wniosków, petycji, skarg • dostęp do informacji o działaniach władz i osób publicznych • równy dostęp do służby publicznej.

9. c) wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne: • 1. tzw. prawa pozytywne - uprawnienia jednostki do świadczeń na jej rzecz - prawa socjalne, prawo do: • ochrony zdrowia • nauki • odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i jej • rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej • pomocy socjalnej (ogólnie) • rozrywki (np. granie w piłkę nożną, pływanie) • 2. Prawa ekonomiczne: • prawo do pracy • prawo do własności • prawo dziedziczenia • 3. Prawa solidarnościowe (w większości nie posiadają sformalizowanego charakteru prawnego) - wszystkie prawa przysługujące grupom społecznym, np. prawo narodów do samostanowienia • 4. Prawa kulturalne: • prawo do wolności twórczości artystycznej • prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników • prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich wytwarzania

10. Gwarancje: • materialne (dotyczą głównie praw socjalnych, ekonomicznych i kulturowych) • formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki) • prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez • niezawisły sąd • prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego • prawo do skargi konstytucyjnej • Istnieją również urzędy międzynarodowe, do których może zwrócić się obywatel każdego kraju europejskiego ze skargą wtedy, gdy uzna, że odpowiednie urzędy w jego kraju wydały decyzje na jego niekorzyść, i że te decyzje są według niego niezgodne z Prawami Człowieka, są nimi: Komitet Praw Człowieka w Genewie oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu . Eleanor Roosevelt z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka

11. POZARZĄDOWE ORGANIZACJE PRAW CZŁOWIEKA Są to międzynarodowe organizacje niezależne od rządów krajów. Ujawniają one oraz wskazują na działania rządów powodujące łamanie Praw człowieka. Dokonują tego tylko metodami pokojowymi, między innymi prowadząc edukację, występując w szczególnych sprawach sądowych w obronie ludzi pokrzywdzonych, organizując akcje obywatelskie (np. pisanie listów do rządów) itp. Amnesty International – międzynarodowa organizacja pozarządowa, której celem jest zapobieganie naruszeniom fundamentalnych praw człowieka poprzez wszelkie pokojowe akcje obywatelskie – od organizowania pisania listów do rządów krajów łamiących te prawa, poprzez publiczne rozgłaszanie informacji o takich naruszeniach, po realną pomoc finansową i prawną poszkodowanym osobom. Jego członkowie dobrowolnie poświęcają swój czas i energię, solidaryzując się z ofiarami przypadków naruszeń praw człowieka. Celem tej organizacji jest m.in.: natychmiastowe zwolnienie wszystkich więźniów, sprawiedliwe i szybkie procesy sądowe dla więźniów politycznych, wyeliminowanie kary śmierci, tortur oraz innych form okrutnego traktowania, położenie kres egzekucjom pozasądowym oraz "zaginięciom". Amnesty International utrzymuje się dzięki składkom i dotacjom członków na całym świecie oraz osobom wspierającym organizację darowiznami nie przyjmuje żadnych dotacji od organizacji międzyrządowych (takich jak np. UE czy Rada Europy), władz państwowych i ugrupowań politycznych.

12. Helsińska Fundacja Praw Człowieka – organizacja powstała w 1989 z inicjatywy Komitetu Helsińskiego: należy do Międzynarodowej Helsińskiej Federacji Praw Człowieka. Prowadzi szeroki program edukacji w zakresie ochrony praw człowieka. Monitoruje działalność instytucji, od których zależy poziom praworządności. Prowadzi także aktywne działania na rzecz ochrony praw jednostki poprzez prowadzenie ważnych spraw sądowych w ramach Programu Spraw Precedensowych. Polski odział został założony w 1989 roku. Jego powstanie poprzedziła siedmioletnia działalność Komitetu Helsińskiego, który pracował w podziemiu od 1982 roku. Po zmianie ustroju politycznego członkowie Komitetu postanowili ujawnić się i stworzyć niezależny instytut zajmujący się edukacją i badaniami w zakresie praw człowieka. Obecnie Helsińska Fundacja Praw Człowieka jest w Europie jedną z najbardziej doświadczonych i profesjonalnie działających organizacji pozarządowych zajmujących się tą tematyką. Human Rights Watch (HRW) – pozarządowa organizacja zajmująca się ochroną praw człowieka, powstała w 1988 z przekształcenia Helsinki Watch. Skupia się przede wszystkim na obronie wolności słowa i przekonań, zwalczaniu cenzury, zapewnieniu oskarżonym prawa do uczciwego procesu i ewentualnego azylu, przeciwdziała zabójstwom politycznym, zapobiega torturom i arbitralnemu pozbawianiu wolności, ochronie praw kobiet (w tym prawa do aborcji) i praw dziecka, zwalczaniu przekazywania broni reżimom i partyzantom naruszającym prawa człowieka.

13. Centrum Praw Kobiet – fundacja feministyczna, udzielająca porad i informacji z dziedziny prawa cywilnego, karnego i prawa pracy dla kobiet. Fundacja Centrum Praw Kobiet udziela porad psychologicznych kobietom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, również udzielane są porady psychologiczne kobietom będącym ofiarami przemocy ze strony męża lub partnera, ofiarom przestępstw na tle seksualnym oraz kobietom doświadczającym mobingu. Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć – to organizacja pozarządowa (NGO) o charakterze apolitycznym i non-profit, o statusie organizacji pożytku publicznego, założona w Krakowie w 2002. Centrum Pomocy Prawnej zostało założone z inicjatywy dr Haliny Nieć w celu promowania poszanowania praw człowieka, udzielania bezpłatnej pomocy prawnej oraz realizacji projektów z zakresu edukacji i demokratyzacji. Organizacja działa na rzecz ochrony praw człowieka, w tym zwłaszcza świadczy pomoc prawną w sprawach cywilnych oraz dla uchodźców i innych cudzoziemców poszukujących ochrony w Polsce. La Strada - Fundacja Przeciwko Handlowi Kobietami, zarejestrowana w Polsce 28 lutego 1996 roku.

14. KRYTYKA PRAW CZŁOWIEKA • Obecnie również znajdujemy głosy krytyczne wobec ideologii praw człowieka. Negacja tych poglądów nie jest jednostronna z tej przyczyny, iż w tej chwili ideologia praw człowieka jest klasyczną zasadą środka sceny politycznej. Krytycy ideologii prawo-człowieczej dzielą się na dwie kategorie: • krytyka substancjalna - do zwolenników tego rodzaju krytyki klasyfikuje się tych, którzy odrzucają samą ideę, że człowiek posiada z natury określone prawa z samej racji, że jest człowiekiem. Są to nie tyle krytycy, co przeciwnicy samej idei praw człowieka. • krytyka akcydentalna - sympatycy tej strony krytyki uważają, że ludzie rodzą się z przyrodzonymi prawami, jednak krytykują pewien model (bądź modele) ideologii praw człowieka, uważając za naturalne inne uprawnienia, niż głosi to oficjalna doktryna. Nie są to zatem przeciwnicy samego pomysłu, ale krytycy konkretnej jego realizacji. Chodzi tu przede wszystkim o spory między zwolennikami poszczególnych generacji praw człowieka. • Znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zależy przede wszystkim od zaangażowania w realizację jej postanowień jednostek i grup, wcielających te zasady w  życie i gotowych ich bronić. Każdy z  nas powinien pomagać w  budowie świata, w  którym wolność oraz godność osobista uznawane są za przypisaną każdemu normę społeczną.

15. Obecnie jednak miliony ludzi na całym świecie cierpią z powodu poważnych naruszeń oraz pozbawienia ich podstawowych praw i wolności - począwszy od tortur, gwałtu i korupcji systemu sądowego, po pracę przymusową, głód, brak dostępu do opieki medycznej, mieszkania, higieny i wody. Czy my ludzie mamy szansę na to, aby kiedykolwiek prawa człowieka były w pełni przez wszystkich respektowane? Łamania praw człowieka, nie da się wyeliminować poprzez ignorowanie problemów, jakie dotykają nie tylko kraje biedne, ale także kraje wysoko rozwinięte. Za łamanie praw człowieka, w dużej mierze, odpowiedzialne jest państwo. Ład i prawo, jakie stanowi. Jeśli dla państwa nie liczy się jednostka oraz całe społeczeństwo, to można się w nim bez problemu doszukać łamanie praw człowieka. Łamanie praw człowieka dotyka wszystkie kraje, od najbiedniejszych i zacofanych do najbogatszych i najbardziej rozwiniętych takich jak Stany Zjednoczone czy Chiny. Do walki o równość praw człowieka powinni się włączyć wszyscy, jednak największe znaczenie ma państwo i jego wewnętrzna polityka. Oryginał Konwencji Genewskiej

16. Dziękuję za uwagę