Barbara Czaplińska Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży

1. Elementy środowiska szkolnego istotne dla zachowania zdrowia dzieciHigieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Barbara Czaplińska Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie

2. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Szkoła powinna zapewnić uczniom nie tylko odpowiednie warunki fizyczne, ale również właściwe z punktu widzenia higieny zorganizowanie im nauki i wypoczynku na terenie szkoły. Organizacja zajęć w szkole powinna zatem uwzględniać z jednej strony fizjologiczne potrzeby uczniów, a z drugiej podstawowe wymagania higieniczne. Ważnym elementem, który ma wpływ na jakość pracy ucznia jest tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych. Powinien być ułożony zgodnie z zasadami higieny.

3. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Zasady układania tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych określone są w: - § 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6, poz.69 oraz w póżn. zm. tego rozporządzenia Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1130) - rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz.17)

4. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Powyższe akty prawne określają wymagania higieniczne do których należą: - realizacja ustalonego rozkładu zajęć lekcyjnych w ciągu dnia, tygodnia i w ciągu roku szkolnego, odpowiadającego ogólnie przyjętym zasadom higieny, - zapewnienie uczniom przerw międzylekcyjnych, - pełne realizowanie programowych godzin wychowania fizycznego. Obciążenie uczniów nauką powinno być dostosowane do zmieniających się wraz z wiekiem możliwości psychofizycznych.

5. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Praca umysłowa związana jest ściśle z funkcjonowaniem układu nerwowego, a szczególnie kory mózgowej. Proces uczenia się i nauczania to przede wszystkim wyrabianie odruchów warunkowych, a podstawą uwagi jest koncentracja. Każdy bodziec, nie mający dla nauczyciela większego znaczenia, u dzieci może spowodować dekoncentrację. Dużą rolą nauczyciela jest, aby lekcje budziły zainteresowanie, a dyrektora placówki, żeby rozkłady zajęć lekcyjnych były ułożone zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej i nie powodowały zmęczenia subiektywnego wyrażającego się w niechęci do wykonywania określonej pracy.

6. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych U uczniów występują wahania efektywności uczenia się w ciągu dnia. Wzrost sprawności obserwujemy od godz. 6 rano do godzin południowych, Zajęcia w szkole rozpoczynają się zwykle około godz. 8 dlatego najefektywniejsze wydają się godziny lekcyjne pierwszej zmiany tj. 2, 3 i 4; 1, 5 i 6 godzina powinna być „łatwiejsza”. Niepożądane są też w tych godzinach zdwojenia z poszczególnych przedmiotów. Różne typy ludzi nabierają rozpędu do pracy w różnych porach dnia i tak: ludzie „skowronki” – nabierają rozpędu do pracy w godzinach porannych, natomiast ludzie „sowy” – w godzinach popołudniowych.

7. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Zmiany wydajności pracy występują w czasie 45 minutowej godziny lekcyjnej, jak również w ciągu tygodnia. W poniedziałek powinno się zatem planować mniej godzin, jest to okres wdrażania we wtorek i środę – wzrasta dyspozycja do wysiłku, planuje się maksymalne obciążenie, we czwartek i piątek – następuje obniżenie dyspozycji do wysiłku, wskazane jest zmniejszenie obciążenia lekcjami.

8. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Istnieją także wahania wydajności pracy w ciągu kolejnych miesięcy nauki. Za miesiące, w których występuje największe zmęczenie uznawany jest marzec i czerwiec.

9. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Przy układaniu rozkładów zajęć lekcyjnych powinny być brane pod uwagę następujące elementy: • Równomierne obciążenie nauką w poszczególnych dniach tygodnia aby uniknąć dysproporcji typu: w poniedziałek – trzy godziny lekcyjne, we wtorek - siedem. - w klasach I-III nie powinno być więcej niż pięć godzin lekcyjnych dziennie, - w klasach IV-VI sześć godzin dziennie,- w gimnazjum – siedem godzin dziennie. Godziny rozpoczynania zajęć w szkole nie są ustawowo określone, zajęcia powinny rozpoczynać się o stałej porze, a różnica pomiędzy kolejnymi dniami, nie powinna być większa niż 2 godz.

10. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych 2.Różnorodność zajęć w każdym dniu należy pamiętać, by w każdym dniu występowały zajęcia z elementami ruchu, szczególnie w dniu, w którym występuje maksymalna liczba godzin lekcyjnych.

11. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych 3. Niełączenie w kilkugodzinne jednostki lekcyjne zajęć z tego samego przedmiotuz wyjątkiem tych przedmiotów, których program tego wymaga np. język polski, w celu ułatwienia nauczycielowi przeprowadzenie prac klasowych, czy wychowanie fizyczne. Dopuszcza się w poniedziałek i/lub piątek zdwojenie godzin lekcji w ciągu dnia, ale tylko z jednego przedmiotu. 4. Przerwy międzylekcyjne. nie powinny być krótsze niż10 minutowe, jedna przerwa powinna być 20 minutowa lub w zamian za nią 2 przerwy15 minutowe

12. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnychFunkcje przerw międzylekcyjnych Przerwy międzylekcyjne umożliwiają: • regenerację sił fizycznych i psychicznych uczniów między lekcjami, • przemieszczanie się z klasy do klasy • czas na spożycie posiłków. W klasach edukacji wczesnoszkolnej o czasie i długości przerw decyduje nauczyciel.

13. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Układając tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych, należy dbać o to, by na początku i na końcu tygodnia tj. w poniedziałek i piątek, była planowana mniejsza liczba godzin lekcyjnych.

14. Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Układnie planów lekcji zgodnie z zasadami higieny umożliwi uczniom zachowanie równowagi między nauką a wypoczynkiem, zarówno w czasie pobytu w szkole jak i w domu.

15. Dziękuję za uwagę