Samen ontwerpen, samen onderzoeken: Ervaringen op het IJburg College (Durven, Delen, Doen)

1. Samen ontwerpen, samen onderzoeken: Ervaringen op het IJburg College(Durven, Delen, Doen) Pieternel de Bie (IJburg College) Sarah Blom (ILO,UvA) Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

2. Missie Alle leerlingen zoveel mogelijk laten leren, in een leergemeenschap, over zichzelf en de wereld om hen heen. Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

3. Kenmerken van het IJburg College Nieuwe school (start sept. 2006); Neemt per jaar 75 (per 2010-2011 100) leerlingen aan met een ‘normale’ spreiding over de schooltypen; Heeft een expliciet onderwijsconcept met 5 ontwerpprincipes en een visie op werken in een leergemeenschap; Docenten zijn relatief jong en geselecteerd op professionele, pedagogische en vakinhoudelijke kwaliteiten. Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

4. Niveaus • Basis: VMBO-B & K • Gevorderd: VMBO-T • Academisch: HAVO & VWO Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

5. Kenmerken van de DDD Innovatie • Optimale talentontwikkeling leerlingen • Themaleren: • Samenwerking vakken / leergebieden; • 6 thema’s per jaar (curriculum onderbouw); • Sleutelbegrippen (kernconcepten); • Sleutelinzichten; • Vakoverstijgende, complexe eindopdracht; • Generale / finale (rubrics) • Instrumenten & professionele ontwikkeling • Docenten en onderzoeker onderzoeken samen. Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

6. DDD-onderzoek op het IJburg College Algemeen onderzoek (3 jaar) naar optimale talentontwikkeling aan de hand van leerlijn Mens & Maatschappij (basis Themaleren): Diepteonderzoeken binnen thema’s met docenten Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

7. Typeringvan het onderzoek Het onderzoek is ontwikkelingsgericht; data- verzameling en evaluatie vindt plaats op verschillende niveaus: 1. Kwantitatief:  leerprestaties en schoolloopbanen (o.a. VAS-toetsen)  manieren van leren, motivatie en schoolbeleving (vragenlijst) 2. Ontwerpgericht:  ontwikkeling van themaleren bij leergebied Mens en Maatschappij  kwalitatieve diepteonderzoeken met docent-onderzoekers naar effecten bij leerlingen 3. Vergelijkend:  landelijk (toetsen) en met andere innovatieve scholen Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

8. Docenten onderzoeken (’08-’09) • Diepteonderzoek 1: Hoe leren leerlingen “sleutelinzichten?” Of: hoe beklijven sleutelinzichten optimaal? (thema (Ver)kiezen) • Uitkomst: gebruik rubrics + via sleutelvragen naar inzichten toewerken. • Diepteonderzoek 2:Verbeteren tekstbegrip en woordenschat (bij academische leerlingen) meer door het gebruik van coöperatieve werkvormen? (thema Filosofie) • Uitkomst: focus diep leren, coöperatieve werkvormen + gebruik moeilijke teksten. • Diepteonderzoek 3:Hoe ontwikkelen leerlingen hun vermogen tot historisch redeneren? (thema Geschiedenis in Europa) • Uitkomst: krachtig ontwerp thema + reflectie Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

9. Inzoomen:Diepteonderzoek 2 bij Nederlands Onderzoeksvragen: • Draagt het aanleren van leesstrategieën in coöperatieve werkvormen bij aan een verbetering van woordenschat en tekstbegrip? • En hoe zit dat voor de ‘academische’ leerlingen? Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

10. Hoe hebben we dat onderzocht? 5 weken lang bij het thema Filosofie (1e en 2e jaars): • 4 klassen gewoon les • 4 klassen les met coöperatieve werkvormen En verder… • Voortoets en natoets tekstbegrip en woorden-schat • Learner Report Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

11. Coöperatieve werkvormen • Competitief leren om de beste samenvatting te maken • Expertgroepjes oefenen met verschillende leesstrategieën, daarna leergroep • Gemengde groepjes vinden hun beste hamvraag n.a.v. raadselachtig verhaal; observerend leren • Circuit met onderdelen om woordenschat en tekstbegrip te versterken Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

12. Aan de slag! U krijgt een kort verhaal van Kader Abdolah en daarvoor gaat u een hamvraagbedenken. Dit is een vraag: • Die over de kern van het verhaal gaat • Waarover je langer wilt nadenken • Die uitnodigt tot discussie Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

13. Instructie: • U leest het verhaaltje en bedenkt voor uzelf een hamvraag • Dan gaat u in een groepje van vier hamvragen uitwisselen • Als groep beslist u wat de beste hamvraag is • Die komt in het midden van de placemat, met uw eigen hamvragen aan de zijkant. Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

14. Wat bleek uit de toetsen? • Alle klassen gaan evenveel vooruit, dus geen verschil tussen de gewone klassen en de samenwerkend leren-klassen • Alle niveaugroepen gaan ook vooruit, op hun eigen niveau Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

15. Uitslag woordenschat: Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

16. Uitslag tekstbegrip: Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

17. Maken coöperatieve werkvormen dan geen verschil?  Uitkomst Learner Reports: experimentele klassen en academische leerlingen begrijpen en onthouden verhalen beter. Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

18. Vragen? Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010

19. Conclusie (voorlopig) over onderzoek op het IJburg College De school krijgt feedback over leerprestaties en doorstroom (en daarmee gaat ze voortvarend aan de slag) We krijgen meer inzicht in hoe leerlingen leren We leggen voorbeelden/criteria vast van good practices waarmee we kunnen discussiëren over goed onderwijs We denken samen na over het ontwikkelen van goed lesmateriaal De docenten voelen zich gesteund, bijvoorbeeld door de diepteonderzoeken. Ze ervaren hoe nuttig het is systematisch te ontwikkelen en te evalueren. Lessen uit onderzoek, conferentie 28-01-2010