Welkom in het Hoftheater

1. Welkom in het Hoftheater “de spirit zit erin”

2. Inhoud presentatie • Definitie palliatieve zorg • Opdracht van VWS • Korte terugblik 2004-2009 • Aanbod extramurale spirituele zorg • Kennismaking geestelijk verzorgers • Bereikbaarheid • Lotgenotencontact • Stichting ambulancewens

3. Definitie palliatieve zorg WHO 2002: Geen genezing mogelijk Vroegtijdige signalering Voorkomen en verlichten van lijden Alleen symptoombestrijding Aandacht voor alle lichamelijke, psychosociale en spirituele aspecten Beste kwaliteit leven voor patiënt & naasten.

4. VWS: Palliatieve netwerken Samenwerkingsverbanden tussen alle voorzieningen die betrokken zijn bij palliatieve terminale zorg in de regio

5. VWS: Doel van netwerken • In algemene zin de onderlinge samenwerking versterken • Voor individuele patiënten de verbindingen tussen allerlei vormen van zorg verbeteren • Opbouw en uitwisseling van kennis en informatie

6. Visie Jet Bussemaker • Pioniersfase is voorbij • Gelijktijdig curatieve en palliatieve zorg verlenen • Eerder markeren palliatieve fase • Goede samenwerking 1e en 2e lijn • Versterken palliatieve zorg in de 1e lijn

7. Nieuwe ontwikkelingen Oude concept B E H A N D E L I N G Curatieve zorg Palliatieve zorg Tijd Overlijden Nieuwe zorgconcept Curatieve zorg Na-zorg Palliatieve Zorg Lynn and Adamson, 2003

8. Stichting Terminale Thuiszorg Raalte Carinova Leiboom Groep WZC Het Dijkhuis WZC Humanitas Zorggroep Solis Stichting Thuis Sterven Deventer Deventer Ziekenhuis Zorggroep Raalte Verenigde Medische Staf Hospice Midden Salland HVDO IKNO Bestuur consultatieteam Deskundigheids bevordering Ketenzorg Beleid & beheer Palliatief Steunpunt Spirituele zorg Onderzoek PR & Communicatie Structurele werkgroepen Tijdelijke werkgroepen

9. Korte terugblik 2004-2009 • Maart 2004 Palliatief Netwerk Salland • September 2004 Palliatief Consultatieteam • 2005-2006 Opening Hospices • 2007 Samenwerkingsovereenkomst • Patiëntenfolders en brochure • Richtlijnen en werkwijzers

10. Korte terugblik 2004-2009 • Nieuwsbrieven • Website • Scholingen • Periodieke openbare casuïstiekbesprekingen • Onderzoek naar patiëntentevredenheid • Steeds meer provinciale samenwerking • Internationale dag van de palliatieve zorg

11. Korte terugblik 2004-2009 • Spirituele zorg • Hospices blijken in de behoefte te voorzien • Palliatieve dagzorg binnen Solis • Kenniscentrum Oncologie

12. Extramurale Spirituele zorg

13. Minisymposium Deventer Ziekenhuis Berdine Koekoek, netwerkcoördinator palliatieve zorg Salland 19-09-2006 Startpunt: Voor mensen die niet in een zorginstelling wonen is er geen duidelijk gestructureerd ( en gefinancierd) aanbod van spirituele zorg.

14. Minisymposium Deventer Ziekenhuis Berdine Koekoek, netwerkcoördinator palliatieve zorg Salland 19-09-2006 Twee initiatieven Creëren van daadwerkelijk aanbod aan spirituele ondersteuning Scholing om hulpverleners gevoeliger te maken voor leven- en zingevingvragen en hun eigen mogelijkheden daarin.

15. Definitie Spirituele ondersteuning is de zorg voor het levensbeschouwelijk welbevinden van de mens Minisymposium Deventer Ziekenhuis Berdine Koekoek, netwerkcoördinator palliatieve zorg Salland 19-09-2006

16. Toelichting • verlichten en verzachten van lijden • vanuit een levensbeschouwelijke • invalshoek • patiënten en hun dichtbije naasten • het bieden van een luisterend oor • in een gesprek van hart tot hart • alert zijn op levenservaringen en zingevingsvragen • daarover in gesprek gaan Minisymposium Deventer Ziekenhuis Berdine Koekoek, netwerkcoördinator palliatieve zorg Salland 19-09-2006

17. Aanbod Extramurale Spirituele ondersteuning Minisymposium Deventer Ziekenhuis Berdine Koekoek, netwerkcoördinator palliatieve zorg Salland 19-09-2006 • Herkenbare plek • Dagelijks bereikbaar

19. Folder uitzicht Vanaf 9 oktober dagelijks bereikbaar van 11.00 – 12.00 uur op telefoonnummer 06-26665633

20. Lotgenotencontact Minisymposium Deventer Ziekenhuis Berdine Koekoek, netwerkcoördinator palliatieve zorg Salland 19-09-2006 Vanaf 9 oktober 22.00 uur www.palliatieflotgenotencontact.nl

21. Stichting Ambulance Wens Minisymposium Deventer Ziekenhuis Berdine Koekoek, netwerkcoördinator palliatieve zorg Salland 19-09-2006

22. 5 jarig lustrum Palliatief Netwerk Salland

23. WHO definitie 2002 Geen genezing mogelijk Vroegtijdige signalering Voorkomen en verlichten van lijden Alleen symptoombestrijding Aandacht voor alle lichamelijke, psychosociale en spirituele aspecten Beste kwaliteit leven voor patiënt & naasten.

24. Volgens Cicely Saunders • bestaat totale pijn uit : • Lichamelijke pijn: ziekte • Emotionele pijn:gevoelens van • afhankelijkheid, eenzaamheid, angst. • Sociale pijn: angst en zorgen over gezinsleden, geld, huishouden etc. • Spirituele pijn: verlangen naar geborgenheid en zingeving • Zo bezien: is palliatieve zorg niet eigenlijk totale zorg?

25. Symptoom

26. Symptoom Medische aspecten; Ziekte, behandeling

27. Waardering Symptoom Symptoom

29. Lichamelijke beperkingen Waardering Symptoom Symptoom Angst Communicatie

30. Emotie Waardering Symptoom

31. Sociale aspecten Hoop Spirituele aspecten o.a. geloof Psychische aspecten o.a. persoonlijkheid, depressie Emotie Waardering Symptoom Liefde Woede Ervaringen in het verleden Communicatie Angst

32. Lijden Emotie Waardering Symptoom

33. Spirituele aspecten o.a. geloof Hoop Lijden Emotie Waardering Symptoom Communicatie Angst

34. Psychische aspecten o.a. persoonlijkheid, depressie Sociale aspecten Hoop Spirituele aspecten o.a. geloof Lijden Lichamelijke beperkingen Emotie Waardering Symptoom Liefde Woede Ervaringen in het verleden Communicatie Angst Medische aspecten; Ziekte, behandeling

35. Psychische aspecten o.a. persoonlijkheid, depressie Sociale aspecten Hoop Spirituele aspecten o.a. geloof Lijden Lichamelijke beperkingen Emotie Waardering Symptoom Liefde Woede Ervaringen in het verleden Communicatie Angst Medische aspecten; Ziekte, behandeling

36. Spirituele ondersteuning

37. Mens is: - lichaam en geest- talig- sociaal

38. Lichaam en geest: Defecten Verleden Onderdeel van geheel Ingebed in verwachtingen

39. Talig: Non-verbale taal: taal van het lichaam Paraverbale taal: stemeigenschappen Verbale taal:praten, schrijven

40. Non-verbale en paraverbale taal: Verbale taal:praten, schrijven Non-verbale taal:taal van het lichaam Paraverbale taal: stemeigenschappen

41. Stemeigenschappen en lichaamstaal: - 7 % vertrouwen op wat we zeggen - 38 % op stemeigenschappen - 55% op informatie via lichaamstaal

42. Verwachtingen en rollen - Zender – ontvanger - Boodschap en verwachtte antwoord - Taalveld - Horen en luisteren

43. Mens is een sociaal wezen: communiceert - tijd - sociaal referentiekader - ervaringen - perspectief - normen en waarden - hoop en vertrouwen

44. 5 jarig lustrum Palliatief Netwerk Salland

45. Wij bedanken U allemaal voor uw komst en deelname aan deze avond Nico van Riessen en Arnold ter Scheggert van gelegenheidsduo Arnica voor hun toneelspel en muziek Godelieve Pieper en Paul Smit voor hun inhoudelijke bijdrage van vanavond en hun inzet bij de voorbereidingen De 12 gespreksleiders van vanavond die de subgroepen hebben begeleidt. De provincie Overijssel voor hun financiële ondersteuning Het IKNO voor de administratieve ondersteuning De Gereformeerde Hogeschool voor het ontwikkelen van een masterclass spirituele zorg op maat voor de geestelijk verzorgers uit Salland De deelnemende geestelijk verzorgers voor het vrijwillig beschikbaar stellen van hun professie voor UITzicht Leden van het Palliatief Netwerk Salland voor hun bijdrage aan te totstandkoming van de verschillende projecten Deelnemende organisaties voor het beschikbaar stellen van inzet van mensen en middelen om zo bij te dragen aan het verbeteren van de palliatieve zorg in Salland Made in Holland voor het ontwerp van de folder en de website pagina’s Studio Image voor het maken en faciliteren van de websitepagina’s