Urustadbir Korporat Dan Shari’ah (Corporate And Shari’ah Governance) Bagi Institusi Kewangan Islam

1. Urustadbir Korporat Dan Shari’ah (Corporate And Shari’ah Governance) Bagi Institusi Kewangan Islam Program BengkelEksekutifKewangan Islam Ahli-AhliJawatankuasa Fatwa Seluruh Malaysia, 27-29 Oktober 2010, Kuala Lumpur Prof. Madya Dr. Mohamad Akram Laldin PengarahEksekutif, ISRA

2. ISI KANDUNGAN PEMBENTANGAN Kepentingan UrustadbirShari’ahdalamKewangan Islam UrustadbirShari’ah : • Kerangka yang mencukupi (Adequate Framework) • Model • PeranandanTanggungjawabPenasihatShari’ah • PenasihatShari’ah: Kriteria BeberapaIsuPenting: • Pendekatan BerbezadalamPembuatanKeputusan • PenasihatShari’ahSepenuhMasa • BadanProfesionalPenasihat-pensihatShari’ah

3. Pengenalanringkas الأكاديمية العالمية للبحوث الشرعية ISRA International Shari’ah Research Academy for Islamic Finance Matlamat Penubuhan: Matlamat penubuhan ISRA ialahuntukmenggalakkan’applied’ research dalambidangShari’ahdanKewangan Islam. Iajugabertindaksebagairepositoribagi pandangan2 Syarakatau fatwa2 danmenjalankankajiankeatasisu-isukontemporaridalamindustrikewangan Islam. ISRA akanmenyumbangkepadamengukuhkanpembangunan modal insandalambidangShari’ahdanmenyediakan’platform’bagipenglibatanlebihramaipractitioners, cendekiawan Islam, penggubal undang2, ahliakademikmelaluipenyelidikandan dialog, kedua-duanyadalampersekitarandomestikdanantarabangsa. Visi:BerhasratmenjadiPusatKajianShari’ahterbaikdalambidangKewangan Islam Misi:Integration of Shari`ah Experts and Industry Practitioners • Synergizing Total Human Capital Development in IF • Relevant to the Market Needs • Authoritative in Research Findings

4. UrustadbirShari’ah: Kepentingan …….Kepatuhan Sebenar kepada Urustadbir Shari’ah Menggalakkan Kestabilan Kewangan ….dan Perkembangan yang memberangsangkan UrustadbirShari’ah Urustadbir Korporat Normal Kewajipan Fidusiari dalam Transaksi Kewangan Islam

5. Urustadbir Shari’ah

6. Adequate Framework ? Urustadbir Penasihat Shari’ah mesti merangkumi unsur-unsur berikut:

7. Urustadbir Peruntukan danprosedur yang jelasdantransparenadalahperludalamperkara-perakraberikut:

8. Model Lembaga PenasihatShari’ah

9. JaminanSupayaPatuhShari’ah Peringkat IFIs

10. Peranan dan Tanggungjawab Penasihat Shariah Bank Islam atauJendela Islam, Takaful, Pelaburan Islam Pelabur, Pelanggan, Shareholders, Org Awam, Kerajaan Stakeholders’ Advocate on Shari’ah Compliance and Best Services

11. Peranan dan Tanggungjawab Jawatankuasa Shariah Untukmemberinasihatkpd BOD mengenaiperkara berkaitanShariahdlmoperasibisnes UntukmeluluskanpanduanpatuhShariah Untukmeluluskandanmengesahkandokumentasi- dokumentasiberkaitan Contoh: BNM GPS1 Untukmembantu pihak2 berkaitanberkenaanShari’ah denganmemberinasihatapabiladiminta Untukmemberinasihatmengenaiperkara yang akan dirujukkpdMajlisPenasihatShari’ah BNM (SAC) UntukmenyediakanpandanganShari’ahsecarabertulis Untukmembantu SAC berkenaanrujukanuntuknasihat

12. PeranandanTanggungjawab IFIs UntukmerujuksemuaisuShariahkepada jawatankuasaShariah Untukmenggunapakainasihatjawatakuasa Shariah Untukmemastikan dokumen2 produk disahkan Contoh: BNM GPS1 UntukmempunyaipanduanpatuhShariah Untukmenyediakanakseskpd dokumen2 berkaitan Untukmenyediakan sumber2 yang mencukupi Untukmembayarahli-ahlijawatankuasa Shariah

13. Dahulu dan Sekarang Lembaga Penasihat Shari’ah dikaitkan dengan pemberian nasihat mengenai Shari’ah, mengeluarkan fatwa dan mengenalpasti unsur2 yang halal dan haram dalam operasi dan perkhidmatan IFIs. Cth: Sekadar berperanan untuk meluluskan sahaja. Namun pada hari ini, mereka perlu mengambil bahagian di dalam ruanglingkup kewangan Islam yg lebih besar yg merangkumi inovasi dalam menghasilkan produk baru yg mudah dipasarkan dan membongkar kontrak2 dan model2 alternatif di samping melonjakkan agenda Islam dan Maqasid Al Shari’ah. Pada masa ini, penasihat2 Shariah perlu terlibat di dalam peranan meluluskan (endorsement) di samping peranan2 lain seperti meneliti dokumen2 berkaitan produk dan transaksi, memahami tujuan dan operasi produk2 Islam secara keseluruhan, mengukuhkan urustadbir IFI, memastikan keputusan lembaga difahami oleh pegawai2 IFI, meneliti semula patuh Shariah IFI dll. Ini menunjukkan perlunya kesungguhan, keperihatinan, komitmen,dan kecekapan cendekiawan2 Islam. Semakin dinamik peranan yg dimainkan, semakin kukuh industri kewangan Islam

14. KriteriaShari’ah Pada masa kini, kebanyakan institusi kewangan Islam atau bank negara memperuntukkan kriteria minimum bagi perlantikan penasihat Shariah sebagaimana berikut:- • Mempunyai ilmu yang diperlukan, kepakaran atau pengalaman dalam Fiqh Muamalat atau Usul Al Fiqh, kadangkala pihak yang meluluskan tidak mensyaratkan ‘paper’ qualification’, iaitu penidikan secara formal dalam Shari’ah; • Ilmu yang cukup mengenai pengamalan semasa dalam kewangan dan kewangan Islam; dan • Individu yang mempunyai akhlak yang baik. Walaubagaimanapun, tiada mekanisme penyeliaan (monitoring) tertentu yang diamalkan sekalipun ‘stricter screening’ dibuat dalam pemilihan penasihat Shariah. Terdapat keperluan terhadap ‘monitoring mechanism’ seperti pada hari ini, lebih ramai cendekiawan muda yang menyertai bidang ini, ramai cendekiawan yang memegang jawatan penasihat Shariah untuk banyak institusi dan lebih banyak peranan yang perlu dimainkan oleh penasihta Shari’ah.

15. KatiteriaPenasihatShari’ah Secara Idealnya: Seorang Faqih atau Mujtahid Seorang penasihat Shari’ah mesti mempunyai kriteria berikut: • Seorang yang mempunyai ilmu and kepakaran yang cukup dalam fiqh mu’amalat dan usul fiqh • Kefahaman yang cukup tentang amalan semasa kewangan Islam konvensional • Kefahaman mendalam tentang Maqasid Shari’ah • Kemampuan mengeluarkan hukum Syarak • Kefahaman mendalam tentang isu dan permasalahan yang dikemukakan • Amanah dan dinamik • Seorang yang mempunyai reputasi dan akhlak yang baik.

16. Cabaran-cabaranPenasihatShari’ah

17. Ketiadaanpenasihatygpakar, berpengalamandancekap: PenasihatShariahatauulama– pembuatankeputusan, PegawaiShari’ah –sokongan, penyelidikan, pegawaiurustadbirdi IFIs –sokongan, mandat Cabaran Sumbermanusia MemenuhiprasyaratShari’ahmelaluiprasyarat undang2, cukaidll Kerangka patuhShari’ahdanpenyeliaanygkukuhdi IFIs: Kawalan, audit, report dalaman Kerangka undang -undang Transparensi JurangmaklumatdiantaracendekiawanShari’ah and pegawai IFIs, keyakinan, Kesukaranutkmenyebarkanmaklumat Untukmenghasilkanprodukbaru: Menjangkausempadanrujukanklasik,Memerlukankemampuanberijtihad yang mantap, Memahamikeperluanpasaran, budayakewangan, Keterbatasanmasa–membangunkanindustrisecarakonsisten, Memerlukanfokus & tumpuansepenuhmasa Memerlukansokongandinamikdaripada Division Shariah KreativitidanInovasi Jurangilmu CendekiawanShari’ah – pengamalansemasa,operasikewangan, budayadannormadalamindustri Practitioners – KefahamanShari’ahdannilai Pelanggan–ciri2 unik produk2 kewangan Islam Objektifkomersial VS objektifShari’ah ObjektifShari’ah vs. PendapatanKewangan Shari’ah based vs. Shari’ah compliance Transaksiberetikadanbertanggungjawab

18. PelbagaiIsu

19. Perbezaan Pendekatan

20. KEPERLUAN TERHADAP GARISPANDUAN

21. Perkara2 yg Perlu Difikirkan Penasihat Shariah Sepenuh masa • Pakar Shariah Sepenuh masa yg menyelia operasi institusi kewangan Islam • Mengawalselia operasi harian IFIs dan laporan kepada lembaga Shari’ah. • Kelebihan: Mudah bagi pegawai IFIs utk berjumpa pakar Shari’ah, justeru mengurangkan jurang di antara lembaga Shari’ah dan pegawai2 IFIs dalam semua aspek serta membolehkan lebih transparensi. • Membantu lembaga Shari’ah mengeluarkan fatwa • Lembaga boleh mengagihkan (delegate) isu-isu tertentu

22. Badan Professional utkPenasihatShariah Adakah ia perlu?

23. BentukygDicadangkan…….. • Sebagaitambahan: • LesenutkShari’ah Advisor • ‘Periodic Screening‘ utkmemperbaharuiLesen • MATLAMAT • Memastikankualititerbaik, IntegritiProfessionalismedanKecekapan Penasihat2 Shari’ah

24. Kesimpulan Kerangka Urustadbir Shari’ah yang komprehensif adalah penting untuk memastikan kewangan Islam seiring dengan perkembangan pantas dalam pasaran. Penambahbaikan berterusan ke atas kerangka sedia ada dan khidmat nasihat adalah perlu. Ia memerlukan sokongan dan kerjasama semua stakeholders yang terlibat dalam kewangan Islam. Hari ini, penasihat Shariah perlu lebih dinamik dan cuba mendapatkan pendedahan dan pengalaman seberapa banyak yang termampu dan memastikan pengetahuan dan kemahiran mereka bertambah untuk membolehkan mereka menyelia aktiviti2 kewangan Islam dengan lebih efektif dan seiring dengan perkembangan kewangan Islam. Oleh kerana kualiti dan integriti perkhidmatan kewangan Islam masih di tahap kurang memberangsangkan, Urustdabir Shari’ah tidak boleh diambil ringan.

25. TERIMA KASIH