Άσμα Ασμάτων

1. Άσμα Ασμάτων Άγγελοι Γνώσεις Κατερίνα Φεφέ Α΄3 Επιβλέπων καθηγητής: κ. Καπετανάκης

2. Γενικές πληροφορίες • Το «Άσμα Ασμάτων» είναι ένα βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης που αποδίδεται στον Σολόμωντα. • Πρόκειται για ένα ποίημα αγάπης που στάθηκε πηγή έμπνευσης και για Έλληνες λογοτέχνες και καλλιτέχνες. • Γεια παράδειγμα μεταφράστηκε από τον Γιώργο Σεφέρη και μελοποιήθηκε από τον Μάνο Χατζηδάκη και την Τερψιχόρη Παπαστεφάνου.

3. Ποίημα στα αρχαία • ἐγὼ καθεύδω, καὶ ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ. φωνὴ ἀδελφιδοῦ μου, κρούει ἐπὶ τὴν θύραν ἄνοιξόν μοι, ἀδελφή μου, ἡ πλησίον μου, περιστερά μου, τελεία μου, ὅτι ἡ κεφαλή μου ἐπλήσθη δρόσου καὶ οἱ βόστρυχοί μου ψεκάδων νυκτός. • ἐξεδυσάμην τὸν χιτῶνά μου, πῶς ἐνδύσωμαι αὐτόν; ἐνιψάμην τοὺς πόδας μου, πῶς μολυνῶ αὐτούς; ἀδελφιδός μου ἀπέστειλεν χεῖρα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς ὀπῆς, καὶ ἡ κοιλία μου ἐθροήθη ἐπ᾽ αὐτόν. ἀνέστην ἐγὼ ἀνοῖξαι τῷ ἀδελφιδῷ μου, χεῖρές μου ἔσταξαν σμύρναν, δάκτυλοί μου σμύρναν πλήρη ἐπὶ χεῖρας τοῦ κλείθρου.

4. ἤνοιξα ἐγὼ τῷ ἀδελφιδῷ μου, ἀδελφιδός μου παρῆλθεν· ψυχή μου ἐξῆλθεν ἐν λόγῳ αὐτοῦ· ἐζήτησα αὐτὸν καὶ οὐχ εὗρον αὐόν,ἐκάλεσα αὐτόν καὶ οὐχ ὑπήκουσέν μου. εὕροσάν με οἱ φύλακες οἱ κυκλοῦντες ἐν τῇ πόλει,ἐπάταξάν με, ἐτραυμάτισάν με· ἦραν τὸ θέριστρόν μου ἀπ᾽ ἐμοῦ φύλακες τῶν τειχέων. • ὥρκισα ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσαλήμ, ἐν ταῖς δυνάμεσιν καὶ ἐν ταῖς ἰσχύσεσιν τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν εὕρητε τὸν ἀδελφιδόν μου, τί ἀπαγγείλητε αὐτῷ; ὅτι τετρωμένηἀγάπης ἐγώ. τί ἀδελφιδός σου ἀπὸ ἀδελφιδοῦ, ἡ καλὴ ἐν γυναιξίν; τί ἀδελφιδός σου ἀπὸ ἀδελφιδοῦ, ὅτι οὕτως ὥρκισας ἡμᾶς; ἀδελφιδός μου λευκὸς καὶ πυρρός, ἐκλελοχισμένος ἀπὸ μυριάδων.

5. κεφαλὴ αὐτοῦ χρυσίον καὶ φάζ,βόστρυχοι αὐτοῦ ἐλάται, μέλανες ὡς κόραξ.ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς περιστεραὶ ἐπὶ πληρώματα ὑδάτωνλελουσμέναι ἐν γάλακτι,καθήμεναι ἐπὶ πληρώματα.σιαγόνες αὐτοῦ ὡς φιάλαι τοῦ ἀρώματος φύουσαι μυρεψικά,χείλη αὐτοῦ κρίνα στάζοντα σμύρναν πλήρη. • χεῖρες αὐτοῦ τορευταὶ χρυσαῖ πεπληρωμέναι Θαρσείς.κοιλία αὐτοῦ πυξίον ἐλεφάντινον ἐπὶ λίθου σαπφείρου. κνῆμαι αὐτοῦ στύλοι μαρμάρινοιτεθεμελιωμένοι ἐπὶ βάσεις χρυσᾶς·εἶδος αὐτοῦ ὡς Λίβανος, ἐκλεκτὸς ὡς κέδροι.φάρυγξ αὐτοῦ γλυκασμοὶ καὶ ὅλος ἐπιθυμία.οὗτος ἀδελφιδός μουκαὶ οὗτος πλησίον μου, θυγατέρες Ἱερουσαλήμ.

6. τίς αὕτη ἡ ἀναβαίνουσα λελευκαθισμένη,ἐπιστηριζομένη ἐπὶ τὸν ἀδελφιδὸν αὐτῆς;ὑπὸ μῆλον ἐξήγειρά σε·ἐκεῖ ὠδίνησέν σε ἡ μήτηρ σου,ἐκεῖ ὠδίνησέν σε ἡ τεκοῦσά σου. • θές με ὡς σφραγῖδα ἐπὶ τὴν καρδίαν σου,ὡς σφραγῖδα ἐπὶ τὸν βραχίονά σου·ὅτι κραταιὰ ὡς θάνατος ἀγάπη,σκληρὸς ὡς ᾅδης ζῆλος·περίπτερα αὐτῆς περίπτερα πυρός, φλόγες αὐτῆς·ὕδωρ πολὺ οὐ δυνήσεται σβέσαι τὴν ἀγάπην,καὶ ποταμοὶ οὐ συγκλύσουσιν αὐτήν.

7. Ποίημα στα νέα • Εγώ κοιμούμαι κι η καρδιά μου ξαγρυπνά. Φωνή του αγαπημένου· χτυπά την πόρτα. «άνοιξε, αδερφή μου, ταίρι μου, περιστέρα μου, πανέμνοστή μου, τι το κεφάλι μου το νότισε η δροσιά και τους βοστρύχους μου τ᾽ αγιάζι της νυχτός». «Γδύθηκα το χιτώνα μου, πώς να τον φορέσω; Ένιψα τα πόδια μου, πώς να τα λερώσω;» Έσυρε το χέρι του ο αγαπημένος στης κλειδωνιάς το μάτι και θροήθηκαν τα σπλάχνα μου γι᾽ αυτόν.

8. Σηκώθηκα ν᾽ ανοίξω στον αγαπημένο μου· έσταξε σμύρνα από τα χέρια μου, τα δάχτυλά μου γέμισαν σμύρνα σαν άγγιξα το μάνταλο της κλειδωνιάς. Άνοιξα στον αγαπημένο μου· ο αγαπημένος είχε περάσει· βγήκε η ψυχή μου ακολουθώντας τον· τονε ζήτησα και δεν τον βρήκα, τονε φώναξα, δε μ᾽ άκουσε. • Μ᾽ ήβραν οι φύλακες που τριγυρνούν στην πολιτεία, με χτύπησαν, με πλήγωσαν, πήραν τη μαντίλα μου από πάνω μου αυτοί που φυλάγουν τα τείχη. Σας εξορκίζω, θυγατέρες της Ιερουσαλήμ, στις δύναμες και στις ορμές του αγρού θα βρείτε τον αγαπημένο μου τι θα του πείτε; Πως είμαι λαβωμένη της αγάπης.

9. Θέμα • Το έργο περιγράφει τον πόθο δύο αποχωρισμένων εραστών και την επανένωσή τους παρά τα εμπόδια που παρεμβάλλονται. • Στο πρώτο απόσπασμα η Νύφη ακούει τη νύχτα τον αγαπημένο της να χτυπάει την πόρτα. Γεμάτη πόθο σηκώνεται να του ανοίξει, αλλά ο αγαπημένος της έχει φύγει. Τον αναζητεί μάταια σ᾽ ολόκληρη την Ιερουσαλήμ, οι φύλακες την χτυπούν και την εμπαίζουν. • Στο δεύτερο απόσπασμα η ένωση έχει πραγματοποιηθεί και οι δύο εραστές ανταλλάσσουν λόγια αγάπης.

10. Ερμηνεία • Η λογική σύνδεση και η διάκριση των μερών του ποιήματος δεν είναι στις περισσότερες περιπτώσεις σαφής. • Αν και το περιεχόμενο του Άσματος είναι αναμφισβήτητα ερωτικό, ενσωματώθηκε στον εβραϊκό και στον χριστιανικό κανόνα, επειδή ερμηνεύτηκε αλληγορικά: οι Εβραίοι είδαν στο Άσμα μια παράσταση της σχέσης του Γιαχβέ, δηλαδή του Θεού, προς τον περιούσιο λαό του Ισραήλ, ενώ οι χριστιανοί τη σχέση του Χριστού προς την Εκκλησία.