Ένα εκπαιδευτικό «ερμπάριο» για τη φυτοποικιλότητα του Εθνικού Πάρκου

1. Εικόνα 1. Το Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού κόλπου, συνολικής επιφάνειας περίπου 388 km2 α β Εικόνα 2. Ξεναγήσεις μαθητών στην προστατευόμενη περιοχή, στο πλαίσιο δραστηριοτήτων του Φορέα Διαχείρισης Α1. Περιβαλλοντικό Πάρκο Γαλλικού Β2. Αμμοθίνες Αλυκών Κίτρους Α2. Εκβολές Αξιού Β1. Υγρότοπος Νέας Αγαθούπολης Εικόνα 3. Οι περιοχές συλλογής των φυτικών δειγμάτων του «ερμπαρίου» Πίνακας 1. Οι 10 οικογένειες στις οποίες ανήκουν τα περισσότερα δείγματα του εκπαιδευτικού «ερμπαρίου» Εικόνα 4. Εφέδρα Ephedra distachya Ephedraceae Εικόνα 5. Αγκάθι της θάλασσας Eryngium amethystinum Apiaceae Εικόνα 6. Βούρλα Juncus maritimus Juncaceae Εικόνα 7. Γερμανός Solanum eleagnifolium Solanaceae • Ένα εκπαιδευτικό «ερμπάριο» για τη φυτοποικιλότητα του Εθνικού Πάρκου • Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα • Κοκκίνη Π.(1), Αλβανού Λ.(1), Βαρελτζίδου Σ.(1), Ανδρίκου-Χαριτίδου Α.(2), Κατράνα E.(1) • Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα, Χαλάστρα, 57300 Θεσσαλονίκη, panoraia2010@hotmail.com, info@axiosdelta.gr • (2) Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Αειφορική Εκμετάλλευση Αυτοφυών Φυτών (ΒΑΦ)», Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124 Θεσσαλονίκη • Το Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα(Εικ. 1), είναι ένα από τα σημαντικότερα υγροτοπικά συστήματα της Ελλάδας: • Προστατεύεται από τη διεθνή συνθήκη Ramsar για τους υγροτόπους • Ανήκει στο δίκτυο Natura 2000 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για την προστασία των ειδών και των οικοτόπων) και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (Οδηγία 2009/147/ΕΕ για τη διατήρηση των άγριων πουλιών) • Έχει χαρακτηρισθεί Εθνικό Πάρκο (ΚΥΑ 12966/2009) • Ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα ιδρύθηκε το 2003, με στόχο τη διαχείριση-προστασία της βιοποικιλότητας της περιοχής, καθώς και την ενημέρωση-ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των επισκεπτών της περιοχής. • Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του, από το 2003 έως και το πρώτο εξάμηνο του 2013, περίπου 25.000 επισκέπτες ξεναγήθηκαν στην περιοχή (Εικ. 2α,β). Η πλειοψηφία των επισκεπτών ήταν μαθητές πρωτοβάθμιας (11.761 μαθητές) και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (3.418 μαθητές). Οι περισσότεροι μαθητές προέρχονταν κυρίως, από δημοτικά σχολεία του Νομού Θεσσαλονίκης, αλλά και από σχολεία των Νομών Πιερίας και Ημαθίας. Σκοπός μαςείναι η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού «ερμπαρίου» (συλλογή με αποξηραμένα δείγματα φυτών) ως εργαλείο εξοικείωσης των μαθητών, με τη φυτοποικιλότητα του Εθνικού Πάρκου. Απώτερος στόχος μας είναι οι μαθητές: Να γνωρίσουν τα φυτά της προστατευόμενης περιοχής, χωρίς να απαιτείται συλλογή τους Να αντλήσουν ικανοποίηση από την κατάκτηση βασικών γνώσεων και από την αναγνώριση των φυτών στη φύση Να ενθαρρυνθούν ως προς την εφαρμογή ενός κώδικα ορθής συμπεριφοράς προς τη φύση Η ταξινόμηση των φυτών της περιοχής:Πραγματοποιήθηκαν συλλογές φυτών σε τέσσερεις περιοχές του Εθνικού Πάρκου που υποδέχονται μεγάλο αριθμό επισκεπτών (Εικ. 3). Μετά την αποξήρανση και τον ταξινομικό τους προσδιορισμό, τα δείγματα αρχειοθετήθηκαν κατά οικογένειες. Για τον ταξινομικό προσδιορισμό των δειγμάτων χρησιμοποιήθηκε η Flora Hellenica (Strid & Tan 1997, 2002) ή/και η Flora Europaea (Tutin et al. 1964-1980, 1993). Η ονοματολογία και οι πληροφορίες για τη χωρολογική εξάπλωση των φυτών είναι σύμφωνα με τη Εurο+Med PlantΒase (http://www.emplantbase.org/) και τη Med-checklist (http://ww2.bgbm.org/mcl/). Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα:Συλλέχθηκαν περί τα 270 δείγματα φυτών που ταξινομήθηκαν σε 43 διαφορετικές οικογένειες, με το μεγαλύτερο ποσοστό (66%) να είναι μέλη 10 οικογενειών (Πίν. 1). Η πλειοψηφία των δειγμάτων ανήκει στα Magnoliophytina (Αγγειόσπερμα). Ένα είδος, χαρακτηριστικό της περιοχής, η Ephedra distachya (Εικ.4), ανήκει στα Cycadophytina (Κλάση Gnetatae), θεωρείται πιθανός συνδετικός κρίκος των Γυμνόσπερμων-Αγγειόσπερμων φυτών και συμπεριλαμβάνεται στους καταλόγους της IUCN (http://www.iucnredlist.org),με το κριτήριο του χαμηλού κινδύνου εξαφάνισης (Least Concern). Το σύνολο των συλλεχθέντων δειγμάτων είναι αυτοφυή είδη ευρείας εξάπλωσης, όπως το αγκάθι της θάλασσας (Eryngium, Εικ. 5) και το άγρια γεράνια (είδη του Geranium) ή/και αντιπροσωπευτικά των τύπων οικοτόπων της περιοχής, όπως τα βούρλα (Juncus, Εικ. 6), τα αρμυρίκια (Τamarix) και οι αρμυρήθρες (Salicornia europaea και Sarcocornia sp.). Ακόμη, υπάρχουν τρία ξενικά είδη (alien) που αυτοφύονται στην περιοχή, όπως ο γερμανός (Solanum eleagnifolium, Εικ. 7). Η συνέχεια της προσπάθειας:Το «ερμπάριο» θα φιλοξενηθεί στο Κέντρο Πληροφόρησης Χαλάστρας και στο Θεματικό Περίπτερο Νέας Αγαθούπολης, σημεία εκκίνησης για ξεναγήσεις μαθητών και θα εμπλουτίζεται διαρκώς από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης. Ευχαριστούμε τον κ. Πανταζόπουλο Χ., Δασολόγο και τους διδάσκοντες του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Αειφορική Εκμετάλλευση Aυτοφυών Φυτών