1- ADLAR

1. 1- ADLAR Yasin SELVİ 1090310291 Türkçe Öğretmenliği 2.Sınıf

2. Varlıkları ya da kavramları karşılayan, onları tanımamızı sağlayan sözcüklere “ad” denir. Örnek: Okul, ev, kapı, öğrenci, öğretmen… Adlar

3. 1-)Ad Çeşitleri A-)Görev ve anlamlarına göre, B-)Varlıkların türüne göre, C-)Varlıkların sayısına göre, D-)Yapılarına göre adlar olmak üzere 4 grupta inceleyebiliriz.

4. 2-) Adın Halleri • Yalın Hali • -i Hali • -e Hali • -de Hali • -den Hali

5. Görev ve Anlamlarına Göre Adlar • Somut Adlar • Soyut Adlar • Fiilimsiler

6. Görev ve Anlamlarına Göre Adlar(devam) • Somut Adlar: Duyu organlarımızdan en az biriyle hissedebildiğimiz varlıklara denir. Örnek:Toprak, kalem, ağaç, kapı… 

7. Görev ve Anlamlarına Göre Adlar(devam) • Soyut Adlar: Madde olarak bir varlığı bulunmayan, kavram olarak varlığı kabul edilen adlardır. Örnek: Nefret, sevinç, kıskançlık…

8. Görev ve Anlamlarına Göre Adlar(devam) “Aramızdaki nefret duvarlarını yıkmalıyız” Bu cümlede geçen duvar adı da soyuttur. Not: Bir adın somut veya somut olduğunu cümlenin anlamından daha net çıkarabiliriz.

9. Görev ve Anlamlarına Göre Adlar(devam) Soyut Adlar(devam): “Aramızdaki nefret duvarlarını yıkmalıyız” Bu cümlede geçen duvar adı da soyuttur. Not: Bir adın somut veya somut olduğunu cümlenin anlamından daha net çıkarabiliriz.

10. Görev ve Anlamlarına Göre Adlar(devam) • Fiilimsiler: Bir eylemden mastar ekiyle (-ma, -me, -mak, -mek; -ış, -iş, -uş, -üş) ekleriyle türetilen ve eylem anlamlarını koruyan adlardır. • Bu adlara “isimfiil ve adeylem” de denir.

11. Varlıkların Türüne Göre Adlar • Özel Adlar • Cins Adlar

12. Varlıkların Türüne Göre Adlar(devam) • Özel Adlar: Tek olan,diğer varlıklara benzemeyen varlıkların özel adlarıdır. • Yer adları, kişi adları, ülke adları, kurum adları,din adları, dil adları ve hayvanlara verilen adlar “özel ad”dır. Örnek: Köroğlu, İstanbul, Türkiye, Kızılay, İslamiyet, Türkçe, Pamuk…

13. Varlıkların Türüne Göre Adlar(devam) • Cins Adlar: Aynı türden varlıkları karşılayan isimlerdir • Bu isimler dili konuşan herkes tarafından bilinir. • Ağaç, kitap, kalem…

14. Varlıkların Türüne Göre Adlar(cins adlar devam) • Cins adlar bazen genel bir özellik taşır, bazen ise birçok varlıktan birini ifade eder. Örnek: “Kitap masada duruyordu” da birçok kitaptan biri ifade edilmiş. “Kitap en iyi dosttur” cümlesinde kitapların tümünden bahsedilmiş.

15. Varlıkların Sayısına Göre Adlar • Tekil Adlar • Çoğul Adlar • Topluluk Adları

16. Varlıkların Sayısına Göre Adlar(devam) • Tekil Ad: Sayıca tek bir varlığı taşıyan adlardır Örnek: Ağaç, çiçek, böcek… • Genel olarak bir türü karşılaya ya da sayılamayacak olan adlar da tekil sayılır. “İki gündür su kesik” derken “su” sayılamayacak bir varlık olduğu için tekildir

17. Varlıkların Sayısına Göre Adlar(devam) • Çoğul Ad: Sayıca birden çok varlığı karşılayan adlardır. • Adlara –lar, -ler eki getirilerek yapılır.

18. Varlıkların Sayısına Göre Adlar(çoğul adlar devam) • -lar, -ler eki her zaman eklendiği adların sayıca çokluğunu bildirmez. “Acılar içinde kıvranıyordu” derken acının şiddetini “Bu ara havalar iyi gitmiyor” derken hava durumunu ifade etmiştir.

19. Varlıkların Sayısına Göre Adlar(devam) • Topluluk Adları: Çoğul eki almadan ortak özellikleri olan birçok varlığı karşılayan adlardır. Örnek: Toplum, halk, millet, ordu, bölük, sürü…

20. Varlıkların Sayısına Göre Adlar(topluluk adları devam) • Topluluk adları da çoğul eki alabilir. Örnek: “Dünya milletlerinin yakınlaşması gerekir.” derken kendi içinde bir grup oluşturan “millet” sözüyle birden fazla grup anlatılmış olur.

21. Yapı Bakımından Adlar • Basit adlar • Türemiş Adlar • Birleşik Adlar

22. Yapı Bakımından Adlar(devam) • Basit Adlar:Yapım eki almamış, kök halindeki isimlere basit adlar denir. • Basit adlar genellikle tek hecelidirler. Örnek: kuş, dal, at, süt…

23. Yapı Bakımından Adlar(basit adlar devam) • İki heceli basit adların sayısı da çoktur. • Üç heceli basit adlar azdır. Örnek: Kurbağa, kelebek, tencere

24. Yapı Bakımından Adlar(devam) • Türemiş Adlar: Ad veya fiil kök ve gövdelerine tapım eki getirilerek meydana getirilen isimlerdir.

25. Yapı Bakımından Adlar( türemiş adlar devam) • Türemiş Adları 4 grupta inceleyebiliriz: a-)Addan Türemiş Adlar b-)Sıfattan Türemiş Adlar c-)Fiilden Türemiş Adlar d-)Yansımadan Türemiş Adlar

26. Yapı Bakımından Adlar(devam) • a-)Addan Türemiş Adlar: Ad kök ya da gövdelerine yapım eki getirilmesiyle türetilir. Örnek: Çocuk-luk, çöp-çü…

27. Yapı Bakımından Adlar(devam) • b-)Sıfattan Türemiş Adlar:Sıfat kök veya gövdelerine –lik ekinin getirilmesiyle sıfattan türemiş ad yapılır.

28. Yapı Bakımından Adlar(devam) • c-)Fiilden Türemiş Adlar: Fiil kök veya gövdelerine yapım eki getirilerek türetilir.

29. Yapı Bakımından Adlar(devam) • d-)Yansımadan Türemiş Adlar: Tabiattaki sesleri yansılama yoluyla meydana gelmiş adlardır. • Yansıma köklerine –(i)l ya da –(ı)r eklerinden biri, ardından da –tı, -ti eklerinin getirilmesiyle yapılır.

30. Yapı Bakımından Adlar(devam) • Birleşik Adlar: İki veya daha fazla kelimenin yeni anlam verecek biçimde bir araya gelerek, birleşip kaynaşmasından meydana gelen adlara denir. Örnek: Ayakkabı, gecekondu, babaanne… Not: Birleşik adlar ayrı yazılırsa kendi anlamını ifade eder.

31. 2-) Adın Halleri • Yalın Hali: İsmin ek almamış halidir.

32. Adın Halleri(devam) • -i Hali: Belirtme hali olarak da bilinir. Belirtme haline ile çekime giren adlar, cümle içinde belirtili nesne görevi üstlenirler. Örnek: “Ev-i gördüm” cümlesindeki –i hal eki belirtili nesne yapmıştır.

33. Adın Halleri(devam) • -e Hali: Adlara getirildiğinde, eylemin yöneldiği yeri ya da kişiyi gösterir. • Yaklaşma hali olarak da bilinir. • Bu ek “ben” ve “sen” şahıs zamirlerine geldiğinde zamirlerin yapısını değiştirir ve onları “bana” “sana” olarak değiştirir.

34. Adın Halleri(devam) • -de Hali: Adlara –de ( -da, -te, -ta ) eki getirilir. Eylemin gerçekleştiği yeri gösterir. • Cümlede dolaylı tümleç görevi görür.

35. Adın Halleri(devam) • -den Hali: Adlara –den ( -dan, -ten, -tan ) eki getirilir. Bu eki alan adlar, eylemin çıktığı, uzaklaştığı yeri ya da kişiyi gösterir. Uyarı: İsim hal ekleri her zaman hal eki değildir. Bunların yapım eki olma özellikleri de vardır.

36. Alıştırmalar Sözcük Somut Soyut Kapı * Üzüntü * Kalem * Sevgi * Saygı * Otobüs *

37. Alıştırmalar(devam) Ad Tekil Çoğul Topluluk Odun * Balinalar * Tencere * Sürü * Tabur * Su *

38. Alıştırmalar(devam) Adlar Özel Cins . Merkür * Domates * Tekir(kedi) * Katolik(mezhep) * Ayşe * Kiraz * Balık *

39. Konumuz Bitti İzleyen herkese sonsuz teşekkürler…