Sedat AKIN Amenajman Rehberlik ve Denetim Başmühendisi

1. ORMAN İDARESİ VE PLANLAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sedat AKIN Amenajman Rehberlik ve Denetim Başmühendisi

2. FONKSİYONEL PLANLAMA Orman Fonksiyonu “Orman ekosistemi içinde oluşan mal ve hizmetlerdir.” İşletme Amacı “Faydalanılması düşünülen orman fonksiyonudur.” Çok Amaçlı Yararlanma “Orman ekosistemini bozmadan, birden çok amacı gerçekleştirerek, kaynakları optimal düzeyde insanların yararlanmasına sunmadır.”

3. Fonksiyonel Alanların Belirlenmesi Yöntemleri a - Mevcut durum ve fiili kullanım yardımıyla belirleme (Hidrolojik fonksiyonu baraj ve göletlerin su toplama havzalarından, rekreatif kullanımı fiili piknik alanlarından yararlanarak belirleme vb ) b - Teknik ve bilimsel veriler yardımıyla belirleme(Toprak koruma alanlarını eğim grupları ve fiili oyuntulara bakarak; estetik fonksiyonu görsel bantlar ayırarak, c - Değişik kurum ve kuruluşlara soru yöneltme ve anket yolu ile, d - Yasal mevzuat ile belirleme (Tabiat Parkı) e - Her fonksiyon için uzman ekipler oluşturarak orman fonksiyonlarını ayrı ayrı bu ekipler yardımıyla saptamak. (Erozyon haritasını AGM ye, Yabanıl Hayat ve Doğa Korumayı DKMPG’ ye hazırlattırmak vb)……

4. Taslak Fonksiyon haritasının yapımı sırasında uygulanacak yöntem

5. Orman Fonksiyonları ve İşletme Amaçları

10. Orman Fonksiyonlarının Belirlenmesinde Yararlanılan Kriter Ve Göstergeler Ekonomik Fonksiyon Görecek Ormanların Seçilme Kriterleri: Ekolojik, Sosyal ve Kültürel fonksiyonlardan biri veya birkaçını yerine getirmek üzere ayrılan orman parçaları dışındaki orman alanları ekonomik fonksiyonu yerine getirmek üzere ayrılmış demektir.

11. Doğayı Koruma Fonksiyonuna Ayrılacak Alanların Belirlenmesinde Yararlanılan Kriter Ve Göstergeler;Plan üniteleri içinde doğal, bilimsel, estetik, biyolojik, ekolojik, jeolojik, tarihi, kültürel, ender bulunma gibi özellikleri nedeniyle değerli görülen orman alanları ile, yetişme ortamı koşullarının olumsuzluğu nedeniyle orman ürünleri üretimine uygun olmayan bazı orman alanlarını koruma fonksiyonuna ayrılır. Dünya Tabiatı Koruma Birliği (IUCN), tarafından ayrılan korunması gereken alanlar, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanı. Ayrıca ender bulunma gibi ve bilimsel amaçlı özellikleri nedeni ile korunan alanlar kapsamında yer alan; Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları, Yaban Hayatı Üretme İstasyonları, Muhafaza Ormanları, Gen Koruma Ormanları, Tohum Bahçeleri, Tohum Meşcereleri, Çevre Koruma Alanları, Sit Alanları , Arboretum vb statülü alanlardan oluşmaktadır.

12. Yukarıda verilen alanlar dışında kalıp genel olarak doğayı koruma amacıyla ayrılan bu alanlar seçilirken, ÖZELLİK DEĞER İŞLEM • Arazi Meyli >%80 Tüm türler için Doğayı Koruma • Toprağın Mutlak Derinliği <15 cm “ “ “ “ • Toprağın Fizyolojik Derinliği <40 cm. Tüm türler için Doğayı Koruma • Toprak Taşlılığı >%50 Kn, Çk, Çs, M, L için Doğayı Koruma ve İskelet Miktarı >%60 Çz, S İçin Doğayı Koruma >%80 Diğer Türler İçin Doğayı Koruma • Üst Orman Zonu Ormanın görünen üst sınırından Tüm Türler için Doğayı Koruma aşağıya doğru (100 – 150 m.) mesafe içindeki orman alanları

13. Toprak Koruma Fonksiyonuna Ayrılacak Alanların Belirlenmesinde Yararlanılan Kriter ve Göstergeler Eğimi ne olursa olsun söz konusu arazide en az 1 ha’lık bir alanda çizgi (oluk) ve oyuntu erozyonunun bulunduğu ormanlar. Çizgi (oluk) ve oyuntu erozyonu bulunan alanlar ile eğimi %60-79 arasında olan alanlar, Heyelan olaylarının bulunduğu alanlar vb. alanlar.

14. Orman Amenajmanı pratiği açısından bu fonksiyona ayrılacak alanlar kabaca belirlenirken aşağıda sıralanan göstergelere bakılır: DOĞAN-GÜÇER 1976, BALCI 1996, ÖZHAN 2004 den yararlanılarak oluşturulmuştur.

15. İklim Koruma Ormanının Seçilme KriterleriHidrolojik Fonksiyon Görecek Ormanların Seçilme KriterleriToplum Sağlığı Ormanının Seçilme KriterleriEstetik ( Görüntüyü Koruma ) Ormanının Seçilme Kriterleri Rekreasyon (Dinlenme) Fonksiyonu Görecek Ormanların Seçilme KriterleriUlusal Savunma Fonksiyonuna Ayrılacak Alanların Belirlenmesinde Yararlanılan Kriter Ve Göstergeler Bilimsel Fonksiyonuna Ayrılacak Alanların Belirlenmesinde Yararlanılan Kriter Ve Göstergeler

16. İŞLETME SINIFIDeğişik orman fonksiyonlarının işletme amacı olarak öne çıkması ya da orman formları ve işletme şekilleri yönünden farklı alanların bulunması durumunda ayrılan ve bu alanların, toplu veya parçalar halinde dağınık bulunmalarına bakılmaksızın, taşıdıkları özelliklere göre bir araya getirilmesi ile oluşturulan devamlılık ünitesidir. Ancak, çeşitli nedenlerden ötürü gerekli görülmesi durumunda, odun üretiminin ana amaç olduğu ormanlık alanlarda idare süreleri, ağaç türleri, büyük alanlarda toplu halde bütünlük arz eden bonitet farklılıkları, ürünlerin taşınma kolaylığı gibi, hususlar bakımından da işletme sınıfı ayrılabilir.

17. İşletme Sınıfı Ayrımını Zorunlu Kılan Haller • İşletme amaçları ve orman fonksiyonları farklılığı • Orman formları ve işletme şekilleri • İdare süreleri • Paralı parasız intifa(kullanım) hakları • Ağaç türleri • Bonitet farklılıkları • Arazi yapısı ve orman ürünlerinin taşınma yönleri • Baltalıklarda köy mülkiyet sınırları

18. İşletme sınıflarının sayısını azaltmak gerektiğinde plancının başvurabileceği önlemler: • Çeşitli bonitet sınıfları yerine ortalama bonitet kullanmak, • İdare süresini sadece ana ağaç türü için belirlemek, • İdare süreleri arasındaki küçük farklılıkları dikkate almamak ya da mevcut türler için ortalama bir süre belirlemek, • Her ağaç türü için bir işletme sınıfı ayırmamak, • Değişik amaçlı odun ürünlerini kombine etmek.

19. İDARE SÜRESİNİN TANIMI İdare Süresi:Maktalı ormanlara ait bir işletme sınıfını oluşturan meşcerelerin doğal ya da yapay yolla meydana getirilmesinden, olgunlaşarak kesildiği ana kadar geçen ve meşcerelerin olgunluk sürelerinin ortalamasına denk gelen bir üretim süresidir. (Prof. Dr. İsmail ERASLAN).

20. İDARE SÜRESİNİN BELİRLENMESİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER İdare süresi aynı yaşlı ormanların gerek yetiştirme gerekse faydalanma nizamının temelini teşkil etmektedir.(ERASLAN). Bu yüzden idare süresi bütün Amenajman metotlarının bünyesine girmekte, etanın miktarına ve ormanın tüm üretim düzenine en büyük etkiyi yapmaktadır. Bundan ötürüde bu müddetin uygun ve isabetli bir biçimde saptanması büyük önem kazanmaktadır.

21. İdare Süresini Belirlemede Etken Olan Faktörler 1-İdare Amacı, 2-Ağaç Türü ve Büyüme Özellikleri, 3-Bonitet Sınıfı, 4-Amaç Çapı(cm.), 5-Bakım Şekli, 6-Gençleştirme Metodu, 7-Olgunluk Müddeti,

22. Eraslan, bir işletme sınıfı için idare süresi belirlenirken aşağıdaki formülün kullanılmasını önermektedir (ERASLAN,1982,s.318) : U= f(X1, X2, X3, X4, X5, X6, X7) Formülde ; U : İdare süresini (Yıl) X1: İşletme amaçlarını X2: Ağaç türünü X3: Amaç çapı ya da ürün kalitesini X4: Bonitet sınıfını X5: Meşcere olgunluğunu X6: Gençleştirme metodunu X7: Bakım metodunu göstermektedir.

23. İDARE SÜRESİNİN BELİRLENMESİNİN GENEL İLKELERİ İdare süresi, ormanın üstlendiği fonksiyon,ürün çeşidi, ağaç türü, amaç çapına, bonitet sınıfına, olgunluk yaşına, bakım ve gençleştirme metotlarına göre değişir ve bunların ortak etkilerine dayanılarak saptanır. Bu tanıma göre İdare süresi amaca göre belirleneceğinden öncelikli olarak orman fonksiyonlarına ayrılarak haritalandırılmalıdır. Daha sonra ormanın işletme amaçları belirlenmeli ve yukarda sıralanan faktörler dikkate alınarak idare süresine karar verilmelidir.

24. TEŞEKKÜRLER