Prevalentie en preventie van middelengebruik in het uitgangsleven

1. Prevalentie en preventie van middelengebruik in het uitgangsleven Prevalence and prevention of substance use in nightlife. Doctoranda: Tina Van Havere Promotor: Prof. Dr. Eric Broekaert Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

2. 1. Situering • 2. Onderzoeksdoelstellingen • 3. Methodologie • 4. Resultaten Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

3. 1. Situering Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

4. Probleemstelling • Link tussen muziek en drugs bestaat al lang • Shapiro, 1988. • Uitgaanders meer ervaring met druggebruik • Forsyth, 1997; Measham et al., 2001; Yacoubian, 2003; • McCaughan, et al., 2005; Winstock et al., 2001, EWDD, 2002 • Link tussen drugs, muziek en nachtleven is meermaals aangetoond • Bellis, et al., 2002; Riley et al., 2001; Tossmann et al., 2001… • Ongerustheid bij het druggebruik van bepaalde subculturen zoals dance scene Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

5. Nood aan meer onderzoek • Veel media-aandacht, veel ongerustheid, maar beperkt onderzoek • Winstock et al., 2001 • Welke factoren bepalen mee het druggebruik? • Bestaan er risicogroepen binnen deze groep van uitgaanders? • Worden er initiatieven genomen? Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

6. Wat weten we al? Mens • Geslachtsverschillen Calafat et al., 1999; Measham et al., 2001; Parsons et al., 2006 • versus • Mannen en vrouwen beginnen Parker et al., 1998; Holmila & Raitasalo, 2005; op elkaar te lijkenZilberman et al., 2003 tot • Geen geslachtsverschillen Akram & Galt, 1999 Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

7. Wat weten we al? Mens • Leeftijd en verantwoordelijkheden • hoe ouder de uitgaander, hoe frequenter zijn druggebruik • Measham et al., 2001 • XTC gelinkt aan jonge uitgaanders, coke aan een oudere populatie • EWDD, 2006 • andere levensomstandigheden leiden tot verminderen of stoppen met druggebruik • Measham et al., 2001; Plant et al., 2002 Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

8. Wat weten we al? Milieu • Elektronische muziek en druggebruik • Forsyth et al., 1997; Adlaf & Smart, 1997; ter Bogt et al., 2005 • Gay scene • Van Havere et al., 2005; Mattison et al., 2001; Ross et al., 2003 • GOA scene • Van der Elst, 2009; Van Havere et al., 2005 Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

9. Wat weten we al? Middel • Evolutie van het middel zelf Golub et al., 2005 • Incubationphase • Expansionphase • Plateau phase • Declinephase • Belangrijk om preventie en hulpverlening tijdig te kunnen afstemmen op nieuwe trends • Riley & Hayward, 2004 Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

10. Nood aan preventie • Groeiend aantal initiatieven van harmreduction, over peer support tot ‘clubs without drugs’. • HealthyNightlife Toolbox • Democracy, Cities and Drugs • Club Health Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

11. 2.Doelstellingen &Onderzoeksvragen Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

12. Doelstellingen • In kaart brengen van het druggebruik in het uitgangsleven in Vlaanderen en de relatie met demografische gegevens. • Nagaan van de relatie tussen specifieke uitgaanspatronen (locatie, muziekvoorkeur en frequentie van uitgaan) en druggebruik • Evoluties in druggebruik in het uitgangsleven in kaart brengen. • Een dieper inzicht krijgen in het druggebruik van de GOA scene • Handvatten voor preventie aanreiken Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

13. Onderzoeksvragen • Welke rol spelen leeftijd en geslacht in het druggebruik van uitgaanders? • Is er een verband tussen specifieke uitgangspatronen (zoals de locatie, frequentie van uitgaan of de muziekvoorkeur) en het druggebruik? • Welke nieuwe evoluties zien we in het uitgangsleven en welke populaire middelen zijn nog steeds aanwezig in deze scene? • Welke betekenis heeft het druggebruik in de GOA scene? Is het een noodzakelijke voorwaarde? • Welke preventie-initiatieven zijn reeds geëvalueerd in het uitgangsleven? Welke handvatten kunnen we aanreiken aan preventiewerkers en hulpverleners? Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

14. 3. Methodologie Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

15. Survey: instrument • Vragenlijst gebaseerd op literatuur (Hacourt, 2002; Riley et al., 2001; Tossmann et al., 2001; Calafat et al., 1999; Calafat et al., 1998; Vercaigne & Walgrave, 1995) • Demografische gegevens • Uitgangspatronen • Frequentie van druggebruik • Patronen in druggebruik • Gecombineerd gebruik • Preventiemaatregelen • Trends (open vraag) Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

16. Survey: steekproef • Aantal respondenten: • 2003 = 645 • 2005 = 670 • 2007 = 775 • 2009 = 607 • Bezochte locaties: • 3 clubs • 2 danceevents • 2 rockfestivals Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

17. Survey: selectie respondenten • At random selectie • Anoniem • Nederlandstalig • Betrouwbaarheidsvraag (NTSC) Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

18. Survey: onderzoeksvragen • Welke onderzoeksvragen beantwoorden we met deze data? • Welke rol spelen geslacht en leeftijd in het druggebruik van uitgaanders? • Is er een verband tussen specifieke uitgaanspatronen (zoals de locatie, frequentie van uitgaan of de muziekvoorkeur) en het druggebruik? • Welke nieuwe evoluties zien we in het uitgangsleven en welke populaire middelen zijn nog steeds aanwezig in deze scene? Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

19. Diepte-interviews • Onderzoeksvraag 4: Welke betekenis heeft het druggebruik in de GOA scene? • Doelgroep: uitgaanders in de GOA scene • Snowball • Minstens 20 interviews • Timing: najaar 2010 interviews, voorjaar start analyses Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

20. Literatuuronderzoek • Onderzoeksvraag 5: Welke preventie-initiatieven zijn reeds geëvalueerd in het uitgangsleven? Welke handvatten kunnen we aanreiken aan preventiewerkers en hulpverleners? • Databanken, conferences,… (cf. Club Health, HNT, DC&D) • Systematische review (effectevaluaties) cfevidencebased • Insteek: verschillende mogelijkheden • meest kwalitatieve programma’s/interventies • regionale verspreiding Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

21. Tijdsschema • Survey reeds afgelopen 2003, 2005, 2007, 2009 • artikel 1: 2009 gepubliceerd • artikel 2: voorjaar 2010 ingediend • artikel 3: najaar 2010 schrijven • Diepte-interviews • artikel 4: fase van dataverzameling najaar 2010 • schrijven artikel voorjaar, zomer 2011 • Literatuurstudie • artikel 5: literatuurstudie eind 2011 • schrijven artikel 2012 Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

22. Enkele resultaten: geslacht en leeftijd • Onderzoeksvraag 1 (geslacht en leeftijd): • Van Havere, T., Vanderplasschen, W., Broekaert, E., & De Bourdeaudhui, I. (2009). The influence of age and gender On party drug use among young adults attending dance events, clubs, and rock festivals in Belgium. Substance Use & Misuse, 44, 1899-1915. • druggebruik is hogerbijdezedoelgroep • druggebruikstijgt met de leeftijd, maar in de oudstegroepneemt het af • Verschiltussenmannen en vrouwenverkleint Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

23. Enkele resultaten: muziek en drugs • Onderzoeksvraag 2 (link uitgaanspatronen en druggebruik): • Van Havere, T., Vanderplasschen, W., Lammertyn, J. & Broekaert, E. Drug use and nightlife in Belgium: More than just dance music. Ingediendbij Youth & Society op 27 april 2010. • Dancemuziekliefhebbers en bezoekers van GOA-feestjesen clubs hebbenmeerkansomillegale drugs tegebruiken • Druggebruikwordtgelinktaaneenbrederuitgangsleven: cafégangershebbenmeerkansom alcohol en illegale drugs tegebruiken. • Rockmuziekliefhebbersgebruiken minder coke en respondenten van rockfestivalshebben de minstekansomillegale drugs tegebruiken. Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

24. Adlaf, E.M., & Smart, R.G. (1997). Party subculture of dens of doom? An epidemiological study of rave attendance and drug use patterns among adolescent students. Journal of psychoactive drugs, 29 (2), 193-198. • Akram, G., & Galt, M. (1999). A profile of harm-reduction strategies and co-use of illicit and licit drugs amongst users of dance drugs. Drugs: Education, Prevention and Policy, 6:215–225. • Bellis, M.A., Hughes, K., & Lowey, H. (2002).Healthy nightclubs and recreational substance use: from a harm minimisation to a healthy settings approach. Addictive behaviors, 27, pp. 1025-1035. • Calafat, A., Bohrn, K., Juan, M., Kokkevi, A., Maalst´e, N., Mendes, F., et al. (1999). Night life in Europe and recreative drug use. Sonar 98. Valencia: Irefrea. • Calafat, A., Stocco, P., Mendes, F., Simon, J., van de Wijngaart, Sureda, M.P., Palmer, A., Maalsté, N., & Zavatti, P. (1998). Characteristics and social representation of ecstacy in Europe. Palma de Mallorca: Irefrea. • EMCDDA. (2002). Recreational drug use — a key EU challenge. Drugs in focus [Briefing, Issue no. 6, November-December]. • EMCDDA. (2006). Annual report 2006: the state of the drugs problem in Europe. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. • Forsyth, A. J. M., Barnard, M., & McKeganey, N. P. (1997). Musical preference as an indicator of adolescent drug use. Addiction, 92(10):1317–1325. • Golub, A., Johnson, BD, & Dunlap, El. (2005). Subcultural evolution and illicit drug use. Addiction Research and Theory, 13 (3), 217-229. • Hacourt, G. (2002). Ecstasy: pilules sans ordonnances: usages et usagers de nouvelles drogues de synthese. Paris: L’Harmattan • Holmila,M., & Raitasalo, K. (2005). Gender differences in drinking: why do they still exist? Addiction, 100(12):1763–1769. • Mattison, A.M., Ross, M.W., Wolfson, T., Franklin, D., & HNRC Group (2001). Circuit part attendance, club drug use, and unsafe sex in gay men. Journal of Substance Abuse, 13 (1), pp. 119-126. • McCaughan J.A., Carlson R.G., Falck R.S., & Siegal H.A. (2005). From “candy kids” to “chemi-kids”: a typology of young adults who attend raves in the Midwestern United States. Substance Use and Misuse, 40, 1503-1523. • Measham, F., Aldridge, J., & Parker, H. (2001). Dancing on drugs: risk, health and hedonism in the British club scene. London: Free Association Books. • Parker, H., Aldridge, J., & Measham, F. (1998). Illegal leisure: the normalization of adolescent recreational drug use. London: Routledge. • Parsons, J. T., Halkitis, P. N., & Bimbi, D. S. (2006). Club drugs use among young adults frequenting dance clubs and other social venues in New York City. Journal of Child & Adolescent Abuse, 15(3):1–14. Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek

25. Plant, M. L., Plant, M. A., & Mason, W. (2002). Drinking, smoking and illicit drug use among British adults: gender differences explored. Journal of Substance Use, 7(1):24–33. • Riley, S. C. E., James, C., Gregory, D., Dingle, H., & Cadger, M. (2001). Patterns of recreational drug use at dance events in Edinburgh, Scotland. Addiction, 96(7):1035–1047. • Riley, S., & Hayward, E. (2004). Patterns, trends and meanings of drug use by dance drug users in Edinburgh, Scotland. Drugs: Education, Prevention and Policy, 11(3):243–262. • Ross, M. W., Mattison, A.M., & Franklin, D.R. (2003). Club drugs and sex on drugs are associated with different motivations for gay circuit party attendance in men. Substance use and misuse, 38 (8), pp. 1173-1183. • Shapiro, H. (1988). Waiting for the man: the story of drugs and popular music. London: Quartet Books. • Ter Bogt, T. F. M., & Engels, R. C. M. E. (2005). “Partying” hard: party style, motives for and effects of MDMA use at rave parties. Substance Use & Misuse, 40(9/10):1479–1502. • Tossmann, P., Boldt, S., & Tensil, M.-D. (2001). The use of drugs within the techno party scene in European metropolitan cities. European Addiction Research, 7(1):2–23. • Van der Elst, D. (2009). Vrouwelijk druggebruik in scene gezet: een gendergevoelige analyse van druggebruik bij vrouwen in Electronic Dance Music Scenes. Niet-gepubliceerde doctoraatsscriptie. • Van Havere, T., De Donder, E., Geirnaert, M., Schrooten, J., & Vermeulen, V. (2005). Partywise: Kwalitatief onderzoek naar trends in druggebruik in het uitgaansleven - 2004. Brussel: VAD. • Vercaigne, C., & Walgrave, L. (1995). Jeugd tussen (sub)culturen en business:een onderzoek naar megadancings, house en de last van recreatie. Leuven: Katholieke universiteit faculteit rechtsgeleerdheid afdeling strafrecht, strafvordering en criminologie. • Warson, M. (2007). Beyond the party: analyse van de Vlaamse goascene. Niet-gepubliceerde masterproef. • Winstock, A. R., Griffiths, P., & Stewart, D. (2001). Drugs and the dance music scene: a survey of current drug use patterns among a sample of dance music enthusiasts in the UK. Drug and Alcohol Dependence, 64 (1):9–17. • Yacoubian G.S., Boyle C., Harding C.A., & Loftus E.A. (2003). It’s a rave new world: estimating the prevalence and perceived harm of ecstasy and other drug use among club rave attendees. Journal of Drug Education, 33 (2), 187-196. • Zilberman, M., Tavares,H., & El-Guebaly,N. (2003). Gender similarities and differences: the prevalence and course of alcohol- and other substance-related disorders. Journal of Addictive Diseases,22(4):61–74. Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen– Vakgroep Orthopedagogiek