Vuna i mi Wool and We

1. Vunai mi Wool and We IdejaKasumović , architect

2. Problem description • Samo mali dio vune koja se proizvodiu sjevernomregionu Crne Gore,koristi seradi prerade. • U seoskim domaćinstvima je moguće veći dio vune primarno pripremitiza postupak valjanja. • Rad sa vunom može biti terapeutska metoda primjenjivaza različite kategorije rekonvalescenata/pacijenata. • Uz radnu terapiju sa vunom, djeca sa smetnjama u razvoju seosposobljavaju za stvaranje proizvoda/poluproizvoda od v. vune,koji su dizajnirani tako da ih djeca mogu uraditi samostalno ili uzpomoć roditelja/instruktora. • Only small part of wool, produced in the north part of Montenegro, is used for processing. • Primary preparation of wool for the rolling process is possible in rural households. • Work with wool can be therapeutic method, applicable for different categories of convalescents / patients. • With occupational therapy with wool, children with disabilities are trained to create a (semi)product, designed so that children can make it alone or with a help of the parent / instructor.

3. Majke djece sa smetnjama u razvoju su po pravilu u potpunosti posvećene brizi o djeci, sa nikakvom ili ograničenom mogućnosti za radvan kuće. • Postupkom mokrog ili/i suvog valjanja mogu se stvarati, tj. osmišljeni suproizvodi koji su rezultat terapije: medicinska pomagala od valjane vune, igračke, ukrasni modni predmeti, slike. • Mothers of children with disabilities are generally completely dedicated to the care of children, with no (or limited) opportunities to work outside home. • With the wet or dry rolling procedure it can be designed/created products that are the results of therapy: medical tools of rolled wool, toys, decorative fashion items, photos. Products of rolled wool rolled wool pictures

4. CiljeviidejeGoal • CiljnegrupeTarget groups • djeca sa smetnjama u razvoju; b) majke djece sa smetnjama u razvoju; • c) fizioterapeuti zainteresovani za obuku za primjenu metode d)osobe drugih profesija zainteresovane za rad sa djecom sa smetnjama u razvoju • e) žene sa sela koje gaje ovce i imaju interesa da pripremaju vunu za • valjanje (pranje, vlačenje i farbanje 20% ukupne količinevune • isključivo biljnim bojama).  • -children with disabilities • -their mothers • -Physiotherapists interested for training in methods of working with wool; • -Other professionals interested in work with children with disabilities; • -Rural women that breed sheep and have interest in preparing wool for rolling (washing, carding and painting;20% of the total wool exclusively with vegetable dyes).

5. Plannedactivities • definisane na osnovu urađenog pilot-projekta,petomjesečnog rada sa grupom od sedmoro djece sasmetnjama u razvoju. • defined on the basis of pilot project - five months work with a group of seven children with disabilities. • usavršavanje metoda terapije sa vunom i zanata valjanja; • improvement of wool therapy methods and rolling craft; • dalji razvoj dizajna i asortimana predmeta; • further development of design and product range; Work within the program Tools for physical therapy

6. Plannedactivities • obuka majki i instruktora za primjenu ove metode; • training for mothers and instructors for the application of this method; • povezivanje sa Institutom Simo Milošević iz Igala, radi daljeg razvoja i primjene metode fizikalne terapije sa vunom; • Linking with Simo Milosevic Institute from Igalo, for further development and application of physical therapy methods with wool. • organizacija prodajne izložbe radova grupe iz Bijelog Polja. • Organization of auction exhibition of group from Bijelo Polje

7. - Potrebniresursi– Needed resources • Prostor:obezbijeđen od NVO; • Space - provided by NGO • neophodna oprema prostora za terapeutsku metodu sa vunom; • Necessary equipping of space • Sredstva i materijal za rad i radnu terapiju; • The means and material for work and occupational therapy; • Finansije /pretpostavka je da je prostor i održavanje prostora, i prateći troškovi obezbijeđeno od strane lokalne zajednice. • Finances-* assumption is that the space and maintenance of premises and associated costs will be provided by the local community.

8. Needed resources • potrošni materijalza rad po djetetu, i ostalim učesnicima u radnoj terapiji • Working material per child and other participants in occupational therapy • - troškovi finalizacije proizvoda (uramljivanje slika, ambalaža ) • Finalization costs (framing, packaging) • - sredstva za rad dizajnera, instruktora i asistenta • Funds for work of designers, instructors and assistants

9. Sredstva za radjednegrupe: • sredstva i pribor za rad, koji se koriste u dužem periodu- 250e • mjesečni troškovi za:potrošni materijal za grupu od sedmoro djece i pratećim osobama, za finalizaciju proizvoda I za dizajnera i instruktora - ukupno 550E/mjesečno • Svega 1330€ za prvi mjesec rada, a kasnije mjesečno 1080€. • Means for the work of one group:    - material and equipment for the work, used in a longer period- EUR 250 • f) Monthly expenses:-consumables for a group of seven children and adult accompanying • - Finalization of the products • -Designer and instructor fees, total EUR 550/per month • EUR 1330 total for the first month of work, and later EUR 1080 per month.

10. - Promotional Activities– • 1) Forming one more group of children with disabilities in Bijelo Polje (in 2013);2) Training of two instructors in Bijelo Polje, during the work with new group.3) Contacts with institutions or NGOs in other cities of Montenegro, one-day conference in Bijelo Polje • Formiranje u 2013.g. još jedne grupe djece sa smetnjama u razvoju u Bijelom Polju; • Obuka dvoje instruktora u Bijelom Polju, tokom rada sa novom grupom. • Kontakti sa institucijama ili NVO u drugim gradovima Crne Gore, • jednodnevna konferencija u Bijelom Polju

11. Promotional Activities • 4) Organizing two-day workshop, preferably in Igalo Institute Simo Milosevic, for initial training in applying method/technique 5) Organizing method presentation, in a form of one-day workshop, and accessories for rehabilitation made of rolled wool, for Norwegian patients at the Institute Simo Milosevic6) Organizing sales exhibition of children with disabilities from Bijelo Polje in the Institute Simo Milosevi • Organizovanje dvodnevne radionice, po mogućnosti u Igalu u Institutu • Simo Milošević, za početnu obuku korišćenja metode • Organizovanje prezentacije metode, u vidu dnevne radionice, i pomagala za rehabilitaciju od valjane vune, norveškim pacijentima u Institutu Simo Milošević • Organizovanje prodajne izložbe radova djece sa smetnjama u razvoju iz • Bijelog Polja u humanitarne svrhe u prostoru Instituta Simo Milošević

12. - Expected Financial Results– • Od prodaje predmeta urađenih kroz postupak terapije sa djecom sa smetnjama u razvoju: različita pomagala za rehabilitaciju reumatičnih, postoperativnih, posttraumatskih i pacijenata poslije moždanog udara • Od prodaje • Prodaja kompleta materijala za terapiju vunom • 4) Prodaja ogrlica, privezaka, futrola, suvenira • 5) Izrada kompleta za terapiju za staračke domove • From selling items made through the process of therapy : different accessories for rehabilitation of rheumatic, post-operative, and post-traumatic and rehabilitation of patients after suffering stroke • From sales • Sale of set of material for wool therapy • Sale of necklaces, keychains, and pencil cases • Making of therapy sets for nursing homes for elderly

13. - Using Local Resources – • Podstiču se žene iz seoskih domaćinstava da vunu, umjesto prodaje • nakupcima, djelimično prerade u domaćinstvu i tako prodaju za • program izrade predmeta od valjane vune; • Ovo je jedan od načina korišćenja vune prema konceptuAmbijentalne proizvodnje na sjeveru Crne Gore - • 1)Women from rural households encouraged to process wool partially in their homes and sell it for program of making rolled wool items, • This is only one of the ways of using wool according to the concept of Ambiental production in the north of Montenegro (other forms of use are not covered by this project, or in the development phase)

14. - Using Local Resources – Osim vune, sva ostala sredstva i pribor za valjanje su dostupni i postoje u svakom domaćinstvu, odnosno nalaze se u maloprodaji po neznatnim cijenama (plastične folije, tečni sapun, igle za suvo valjanje i sl.) Ideja podržava, proces boljeg socijalnog povezivanja, solidarnosti i empatije prema osjetljivim članovima društva. revitalizuje proizvodnju vune, kao i podstiče interesovanje za stvaranje novih proizvoda Apart from wool, all other tools and equipment for rolling wool are available and exist in every household, ie. can be found in retail shops at low prices (plastic foils, liquid soap, dry rolling pins, etc.) The idea supports the process of better social cohesion, solidarity and empathy towards vulnerable members of society. Revitalization of wool production, as well as stimulation of interest in the creation of new products

15. Dugoročnisocijalni i edukativniuticaj • IMPACT • Na inovativan način spaja terapiju i osposobljavanje djetete da uzpomoć majke stvara proizvod koji može dati mali prihod. • Koristi se isključivo prirodni materijal proizveden u lokalnojzajednici. • Crnogorsko tržište, koje je i inače malo, samo u prvoj fazi može djelimično da apsorbuje ove proizvode. • Komparativne prednosti su u socijalnom senzibilisanju zajednice, pospješivanju proizvodnje i djelimične prerade vune, čime se otvaraju mogućnostiza druge projekte izrade predmeta od vune savremeno dizajniranih, koji bi bili komercijalni. • Innovative way of combining therapy and child empowerment , with mother’s assistance, to create a product that can generate income • Uses only natural products from the local community • Comparative advantages are in community sensitizing, enhancement of wool production and partial processing - thus creating opportunities for other projects of designed wool items, which would be commercial.

16. *Ideja/projekt kojom se konkuriše je dio jednog znatno šireg koncepta osnivanja Centra za ambijentalnu proizvodnju u Bijelom Polju. Definisano je deset tema u okviru kojih će se razvijati projekti ambijentalne proizvodnje. Tema Vuna je prva od tih deset. U okviru teme Vuna ima još osmišljenih i već započetih projekata. Autorica koncepta budućeg Centra za ambijentalnu proizvodnju je arh. Jelisava Kalezić, a autorica terapijske metode za rad sa djecom sa smetnjama u razvoju je arh. Ideja Kasumović, koja je takođe i autorica originalnog programa izrade umjetničkih predmeta od valjane vune. Dio svoga dizajnerskog rada arh.I. Kasumović je volonterski prenijela kroz terapeutsku metodu i uspjela da se dizajniraju proizvodi koji su opisani u prijavi za konkurs. • This idea/project is part of a much wider concept of establishing Center for Ambiental Production in Bijelo Polje. Ten themes have been defined and will serve as basis for developing projects of ambiental production. The theme WOOL is the first of the, with more projects designed and a few which started. • Author of the future Center concept is architect JelisavetaKalezic, and architect IdejaKasumovic is the author of the therapeutic method of working with children with disabilities. She is also the author of the method of making artistic objects from rolled wool.

17. I-D INSTRUKTOR, DIZAJNER NOSILAC IDEJE ZNANJA I UMIJEĆA GRAD DJEČJE USTANOVE, STARAČKI DOMOOVI, BOLNICE I SL. PROSTOR I USLOVI ZA RAD SELO PROIZĐAČ VUNE, PRIPREMA, PRANJE, VLAČANJE MI HOĆEMO DOPRINOSITI SEBI I DRUŠTVU ! ▪UČIMO SAMI I POMAŽEMO JEDNI DRUGIMA ▪ VALJAMO VUNU I ZAJEDNO RADIMO I-D D D D D RADIONICA R I ▪ IMAMO TIM D D RODITELJI I DIJETE -TIM- D R ▪ OSVAJAMO NOVU TERAPIJSKU METODU ▪ IMAMO RADNU TERAPIJU ▪ IMAMO PROIZVOD ▪ PRAVIMO POMAGALA ZA SEBE I DRUGE ▪ PRAVIMO SLIKE, KUGLE, IGRAČKE I OGRLICE GRAD DOBIJA PROIZVODE RADIONICE, OBUKU INSTRUKTORA, NOVI METOD FIZIKALNE TERAPIJE I MIJENJA SVIJET DRUŠTVA SELO DOBIJA NOVAC ZA VUNU, PROIZVODE RADIONICE KOJI SU STAVLJENI NA PRODAJU MI MOŽEMO DOPRINOSITI SEBI I DRUŠTVU !

18. TOWN CHILDREN’S INSTITUTIONS, HOMES FOR ELDERLY HOSPITALS. SPACE AND WORKING CONDITIONS I-D INSTRUCTOR, DESIGNER ‘CARRIER’ OF IDEA, KNOWLEDGE AND SKILLS VILLAGE WOOL PRODUCTION, PREPARATION, WASHING, WE WANT TO CONTRIBUTE TO OURSELVES AND SOCIETY ! ▪WE LEARN ON OUR OWN AND HELP EACH OTHER ▪ WE ROLL WOOL AND WORK TOGETHER I-D D D D D WORKSHOP R I ▪ WE HAVE A TEAM D D PARENTS AND CHILDREN -TEAM- D R ▪ WE ARE EMBRACING NEW THERAPY METHOD ▪ WE HAVE WORK THERAPY ▪ WE HAVE A PRODUCT ▪ WE MAKE TOOLS FOR US AND OTHERS ▪ WE MAKE PICTURES, TOYS, NECKLACES TOWN GETS WORKSHOP PRODUCTS , INSTRUCTORS’ TRAINING, NEW METHOD OD PHYSICAL THERAPY AND CHANGES PUBLIC ATTITUDE AND AWARENESS! VILLAGE GETS MONEY FOM WOOL, WORKSHOP PRODUCTS WHICH WERE ON SALE WE CAN CONTRIBUTE TO OURSELVES AND OUR SOCIETY !

28. Author: IdejaKasumović arhitect Wool and We