سوالات پژوهش:

1. بسمه تعاليتحليل رفتاري حاكميت شركتياستاد و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي عضو موسس و رئيس انجمن حسابداري مديريت ايران،دبير كل انجمن مهندسي مالي ايران

2. تبيين موضوع:- كسب و كار و عوامل موثر بر آن- بازار سرمايه، بستر اساسي كسب و كار- مديران و راهبري بازار سرمايه و نهادهاي فعال آن- حاكميت شركتي با محوريت مديران با ويژگيهاي رفتاري- روانشناسي و تحليل رفتاري عالم و شيوه شناسايي رفتارها و تصميمات مديران

3. سوالات پژوهش: • - آيا همه تصميمات مديران شركتها (هيات مديره) به عنوان ركن حاكميت شركتي ، مبتني بر عقلانيت است؟ • - انسان اقتصادي عقلائي در برابر انسان داراي تورش رفتاري چگونه مورد توجه قرار مي گيرد؟ آيا خلاف قائده هايي در تصميم گيري آن جهت راهبري شركت ها وجود ندارد؟ • - علوم و پارادايم هاي سنتي چه پاسخي دارند؟ آيا نتيجه و عدم پاسخگويي روشن آنها، نياز به معرفي پارادايم ديگري ندارد؟

4. تبيين موضوع و ادبيات مرتبط: • حاكميت شركتي • تعاريف: • 1- فرآيندي كه از طريق آن شركت ها هدايت و كنترل مي شوند. (كاربري 1992) • 2- وجود شفافيت، انصاف و پاسخگويي در شركتها. (ولف سون 2000) • 3- ساختار روابط و مسئوليت ها در ميان گروه اصلي شامل سهامداران، اعضاي هيئت مديره و مدير عامل براي ترويج بهتر عملكرد رقابتي لازم جهت دستيابي به اهداف شركت است تا منافع گروه هاي مختلف ذينفع تامين گردد و به موجب آن شركت به استفاده كارا و اثربخش از منابع تشويق مي شود. (سازمان همكاري اقتصادي و توسعه (OECD) و صندوق بين المللي پول (IMF) 2001) • 4- تعدادي مسئوليت ها و شيوه هاي اعمال شده توسط هيئت مديره و مديران اجرايي با هدف مشخص كردن مسير راهبردي كه متضمن دستيابي به اهداف، كنترل ريسك ها به طور مناسب و مصرف مستولانه منابع مي باشد. (فدراسيون بين المللي حسابداران (IFAC) 2004)

5. جمع بندي اوليه:. نقش و سهم مديران و هيئت مديره. نقش و سهم ديگر ذينفعان. مسئوليت اداره. مجموعاً، ذينفعان و مستولاني با ويژگي رفتاري و شخصيت انساني

6. اهميت و ضرورت حاكميت شركتي: • - پيچيدگي كسب و كار و رقابت، پيشرفت هاي فناوري • - تاثير عوامل موثر بر شركت و دشواري مديريت اين نهادها • - وجود جرائم و بحران هاي مالي • - اهميت فرآيند خصوصي سازي و سرمايه گذاري مبتني بر بازار به تبع آزاد سازي بازارهاي مالي، معاملات و تجارت • - برنامه هاي اصلاحي دولتها و حاكميت ها در زمينه مسائل مالي • - افزايش انسجام مالي در سطح بين المللي به تبع جهاني سازي • - ضرورت شفافيت و انصاف • - پايداري نقش بازار سرمايه در اقتصاد هاي ملي

7. هدف حاكميت شركتي:هدف نهايي حاكميت شركتي دستيابي در مورد ارتقاي انصاف (عدالت)، شفافيت، پاسخگويي و رعايت حقوق ذينفعان در بنگاه اقتصادي مي باشد.

8. ساختار حاكميت شركتي:- درون سازماني (آلماني _ ژاپني)ويژگي: شركت تحت مالكيت تعداد كمي سهامدار- برون سازماني (آنگلو _ آمريكايي)ويژگي: شركت هاي بزرگ توسط مديران كنترل مي شوند و تحت مالكيت سهامداران برون سازماني يا سهامداران خصوصي قرار دارند.

9. اصول حاكميت شركتي:- برخورد يكسان با سهامداران - شفافيت و افشاء- مسئوليت هاي هيات مديره- توجه به نقش كليه ذينفعان - تامين مبنايي براي چارچوب موثر حاكميت شركتي

10. جمع بندي و نتيجه گيري: • بررسي مباني نظري نشان از اهميت جايگاه هيات مديره و مديران با ويژگي رفتاري و شخصيت انساني دارد. اين مهم در انواع مدل هاي مبتني بر روابط بين مكانيزم هاي حاكميت شركتي" اعم از مدل ترازنامه، مدل فراترازنامه و مدل چارچوب هيات مديره" نيز كامل برجسته است. • هيات مديره شركت ها، راهبران آنها در تحقق اهداف هستند.

11. پژوهشهاي تجربي: • زهرا وسپرسي (1992) به بررسي ارتباط تركيب هيات مديره، و عملكرد شركت هاي مورد مطالعه پرداختند كه نتيجه گرفتند بين حضور آنها و ROA و ROE وEPS ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد. • رهنماي رودپشتي و اصلاني (1385) در پژوهش تاييد نمودند كه بيشترين ارتباط بين عملكرد شركت با اركان حاكميت شركتي يعني هيئت مديره در مقايسه يا اندازه،... وجود دارد. • رهنماي رودپشتي و احمدي (1390) به اين نتيجه رسيدند كه ارتباط بين شفافيت اطلاعاتي و تركيب هيات مديره و نقش آن وجود دارد. • مونيتر (2006) در تحقيقي تورش هاي رفتاري را در ميان 300 نفري از مديران حرفه اي صندوق هاي سرمايه گذاري بررسي كرد.نشان هاي تورش هاي رفتاري مشاهده كرد كه آمريكايي ها از انگليسي ها ، احتمال نشان دادن بيش اطميناني بيشتري نداشتند.

12. اكنون سوالات اين است :- ايفاي نقش موثر هيئت مديره به عنوان ركن موثر حاكميت شركتي، در چارچوب تصميمات عقلايي صورت مي گيرد؟ و اينكه خلاف قاعده عمل نمي كند؟-در صورت تاييد سوالات فوق راه حل چيست؟

13. روانشناسي و تحليل رفتاري : • روانشناسي، علم شناخت رفتار و كاركرد هاي انسان است. (دكتر احدي و همكاران او ... 1390) داراي گستره وسيعي است از تاثيرات كلان مانند نوسانات قيمت اوراق بهادار در بازار تا اثرات خرد مانند تاثير در تصميم گيري سرمايه گذاران فردي و مديران مي باشد. • تحليل رفتاري، به كار بستن علم روانشناسي در اين فرآيند اشاره دارد. از جمله مطالعه رفتار سرمايه گذار منفرد و هيات مديره شركتها.

14. نشانه هاي اهميت و ضرورت كاربرد روانشناسي در حوزه ماليوجود خلاف قاعده هايي نظير:. اثر اندازه. اثر ماه ها نظير ژانويه. نسبتهاي قيمت به عايدي هر سهم. اثرات تقويمي (فصول و ...). معماي تابع ارزش. نوسان قيمتي فيوچرز آب پرتقال. اثرات آب و هوايي

15. در پارادايم هاي سنتي تصميم گيري سرمايه گذاران و مديران تحت عنوان " مالي كلاسيك " مبتني بر الگوي انسان اقتصادي، پاسخي ارائه نگرديد، نتيجه آن منجر به معرفي " پارادايم مالي رفتاري " توسط پروفسور شيلر، تالر، كانمن و تورسكي طي سال هاي مختلف و " مالي عصبي " گرديد.

16. دليل: • ديدگاه دو انديشمند: • 1- اقتصاد، درگير رفتارهاي واقعي افراد است. قواعد آن نه به انساني آرماني و نه به انساني كامل، نه به شخصيتي افسانه اي از انسان اقتصادي و نه به انسان ميانه اي كه از آمار برآمده است، ارجاع ندارد. موضوع علم اقتصاد انساني با تمام ضعف ها و محدوديت ها است. هر آن كس كه زندگي مي كند و عمل مي نمايد ( لودويگ ميزس 1973-1881 يكي از رهبران كالج اقتصادي استراليا). • 2- مالي رفتاري سعي نمي كند نشان دهدرفتار عقلايي نادرست است بلكه در تلاش است كه كاربرد فرآيند هاي تصميم گيري روانشناختي را در شناخت و پيش بازار هاي مالي (كه از مسئوليت هاي مديران و هيات مديره است) نشان دهد (رابرت اولسون، استاد دانشگاه كاليفرنيا).

17. جمع بندي و نتيجه گيري: • - مديران، انسان هستند. • - مديران احساسات دارند و داراي ساختار فيزيكي و منحصر به فرد خود هستند. • - مديران تورش هاي رفتاري دارند. • - مديران شناخت و ويژگي هاي رفتاري دارند. • - مديران زنده و در تعامل با محيط هستند. • - مديران اطلاعات دارند و پاسخگوي مسئوليت و به دنبال منافع هستند. • بنابراين، بر اين مباني تصميم مي گيرند و يكي از روشن ترين مفهوم رفتاري نظير "حسابگري ذهني Mental Accounting " يعني "تمايل افراد به كد گذاري ، طبقه بندي و ارزيابي پيامد هاي اقتصادي از طريق گروه بندي امتيازات آنها در مجموعه اي از حساب هاي ذهني " عينيت و موضوعيت مي يابد.

18. نتيجه گيري كلي و پيشنهادات: • 1- در جهت پاسخ به سوالات، ضرورت توجه و شناخت به علوم رفتاري، امري ضروري است زيرا هيئت مديره شركت ها كه مسئوليت راهبري شركت و پياده سازي نظام حاكميت شركتي را بر عهده دارند، در تصميمات، خلاف قاعده هاي اقتصادي عمل مي كنند كه بنا به شخصيت انسان بودن آنها و رفتارهاي آنها است. بنابراين، در پياده سازي نظام حاكميت شركتي، توجه به اين مهم ضروري و با اهميت است. • 2- علوم روانشناسي، روانشناختي و تحليل رفتاري، به عنوان علوم پايه، مي تواند در تحليل رفتارهاي هيئت مديره سودمند باشد. • 3- اگر بپذيريم كه ركن اصلي از اركان حاكميت شركتي، مديران به عنوان انسان هستند، سپس مي توان پيشنهاد كرد كه آنها تنها از دريچه عقلايي نبايد مورد بررسي قرار گيرند بلكه مزاياي اقتصادي و...

19. 4- چنانچه به مسئوليت مديران در پياده سازي نظام حاكميت شركتي باور داريم، سپس مي توان پيشنهاد كرد كه آنها بابت مسئوليتشان بايد اختيار داشته باشند و همچنين در فرآيند تدوين دستورالعمل هاي اجراي حاكميت شركتي شراكت و در اجراي آن از انعطاف و اختيار برخوردار باشند. • 5- اجرايي شدن با كيفيت نظام حاكميت شركتي، مبتني بر تحليل رفتاري هيات مديران، موجب درجه اتكاء و محتواي اطلاعاتي بالايي خواهد شد. • 6- حاكميت شركتي و تورش هاي رفتاري هيات مديره، در تعامل اجتناب ناپذير هستند. • 7- نتايج پژوهش هاي متعدد حكايت از تاثير تيپ شخصيتي، ادراك و حافظه مديران در تصميمات و اداره شركت ها و پياده سازي حاكميت شركتي دارد. • والسلام