Öngörülen Geleceği Yaratabilmek

1. Öngörülen Geleceği Yaratabilmek Ulusların Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Stratejileri / Politikaları Aykut Göker www.inovasyon.org Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık 6. Ulusal Sempozyum 21-22 Kasım 2008

2. Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Strateji ve Politikalarının işlevi Ulusların kendi geleceklerine ilişkin öngörüleri; sosyoekonomik hedefleri vardır. Öngörülen hedeflere ulaşabilmek için kullanılan en etkin araç, ulusun bilim, teknoloji ve inovasyondaki yetkinliğidir. Ulusal bilim, teknoloji ve inovasyon stratejileri / politikaları bu yetkinliği kazanmanın ve sürdürebilmenin yol ve yordamını gösterir.

3. Konuyu daha iyi anlatabilmek için, Ulusların kendi geleceklerine ilişkin öngörülerinden ve öngörülerini gerçekleştirmek için izledikleri strateji ve politikalarından bazı örnekler verilecektir...

4. İsveç

5. İsveç... Yenilikçi İsveç: Yenilenme Yoluyla Büyüme için Strateji (2005 ve sonrası için)‏ “...Bugün bilgiye dayalı ekonomideki başarısı ve uluslararasılaşmadan sağladığı yarar açısından İsveç kadar iyi durumda olan pek az ülke vardır. “İş şartları, inovasyon ve büyüme potansiyeliyle ilgili uluslararası araştırmalarda, İsveç ya ilk sıradadır ya da dünyanın en iyileri arasındadır... “Ama şartlar değişmektedir. Onun için gücümüzü belli noktalarda toplamamız ve İsveç’in gelecekte zayıf düşme ihtimalinin olduğu alanları desteklememiz gereklidir...”

6. İsveç.. “İsveç için vizyonumuz, Avrupa’nın rekabet gücü en yüksek ve en dinamik bilgi ekonomisi olmak; böylece, bilgi ekonomisini temel alan bütün şirketler için dünyanın en câzip yatırım ülkelerinden biri hâline gelmektir. “İsveç, bir dizi öncelikli araştırma alanında, dünyanın önde gelen bilgi kaynağı olacaktır. “Araştırma topluluğu, kamu sektörü, sanayi ve sendikalar arasında iyi gelişmiş olan etkileşim ortamı bilginin büyük ölçekte mal ve hizmetlere dönüştürülmesinin güvencesidir... “Kamu yatırımlarıinovasyonvebüyümeninmotoruolacaktır... “İsveç toplumu ekonomik gelişme ve toplumsal refah meselesini çevre meselesiyle birlikte çözecektir.”

7. İsveç / ARGE konusundaki tutumuna bir örnek: Yüksek Öğretim ve Araştırma Bakanı’nın basın açıklaması (22 Eylül 2008) Hükûmetin sunduğu 2009 Bütçe Teklifi’ne göre, araştırmaya, İsveç’te şimdiye kadar görülmemiş parasal büyüklükte yatırım yapılacak... Yüksek Öğretim ve Araştırma Bakanı şunları söyledi: “İsveç için küreselleşme çağında rekabet edebilmek önemlidir. Bilgi, bizim en önemli rekabet aracımız olmuştur. Ama, insanlığın karşı karşıya bulunduğu büyük sorunlara çözüm getirecek araştırma yatırımlarını yapmak da önemlidir. “Sera etkisi konusunda karşı tedbir üretebilmeli ve yaygın hastalıklara çare bulmaya uğraşmalıyız. Bunun içindir ki, Hükûmetin bugüne kadarki trendin dışına çıkarak İsveç’te araştırmaya ivme kazandırma kararını almış olmasından çok mutluyum.”

8. Yenilikçi İsveç/ Sağlık “Kamu sektörünün sürdürülebilir büyümenin motoru olarak kullanılması: “İsveç, kamu sektörünün çeşitli alanlarda üstlenmiş olduğu dikkat çekici işlevler açısından ilginç bir örnektir. Kamununsağlıkalanındaki yenilikçi çözümleridebuörneklerarasındadır... “Önümüzdeki süreçte, sağlık sisteminde standartları ve etkinliği yükseltmek için yeni çözümler bulunmasına büyük bir ihtiyaç ve bu konuda [İsveç’te] büyük de bir potansiyel vardır.” “Kamu sektöründe yenilenme ve etkinliğin teşviki: “Sağlık sektörü, artan yaşlı nüfus nedeniyle, yakın bir zamanda, sağlık ve yaşlılara bakım hizmetlerinde büyük bir talep baskısıyla ve kadro açığıyla karşı karşıya kalacaktır. Artan talep büyük ölçüde yeni teknolojilerin ve yenilikçi çözümlerin daha etkin bir biçimde kullanılmasıyla çözülebilir.”

9. Danimarka

10. Danimarka... Küresel Ekonomide Danimarka'nın Stratejisi: İlerleme, İnovasyon ve Birliktelik (2007-2010)‏ "Danimarka, 10 yıl sonra da 20 yıl sonra da, yaşamak ve çalışmak için dünyanın en câzip ülkelerinden biri olmalıdır. “Danimarka, yeteneklerini ortaya koyup kendilerinin ve başkalarının refahını sağlayabilmeleri için, herkesin optimum düzeyde donatıldığı bir ülke olmalıdır. “Küresel bakış açısına sahip ve dünya toplumunda etkin rol oynayan; yenilenme sürecine herkesin katıldığı; ilerleme ve birliktelikte herkesin payının olduğu bir ülke…”

11. Danimarka Öngörülen ‘Strateji’ paralelindeki Eylem Planı: “InnovationDenmark”: 2007-2010 "Danimarka, özel sektörü dünyada en çok ARGE yapan ülkeler arasında olmayı sürdürecektir. “Danimarka şirketleri dünyanın en yenilikçi şirketleri arasında yer alacaktır. "Danimarka aynı zamanda üniversitelerde, diğer araştırma ve öğretim kurumlarında ortaya konan yeni araştırma sonuçlarını ve bilgileri yeni teknoloji, süreç, ürün ve hizmetlere dönüştürmekte en başarılı ülkelerden biri olacaktır…”

12. Danimarka / İlerleme, İno. ve Birliktelik (2007-2010) / Sağlık “Hükümetin üst düzeydeki yükseköğretim programları için hedefi: “Daha fazla sayıda genç insan mühendislik, bilim ve sağlık alanında yükseköğretim almalıdır.”

13. Danimarka / Biyoteknoloji ‘Açıklanmış teknolojik üstünlük [revealed technologic advantage]’ endeksine göre, OECD’nin yaptığı son uluslararası sıralamalarda, Danimarka, biyoteknolojide birinci durumda...

14. Almanya

15. Almanya.... Almanya için Yüksek Teknoloji Stratejisi (2006-2009)‏ "Alman hükûmeti ilk kez, ülkemizi, yarının önemli pazarlarındaki dünya sıralamalarında en tepeye oturtmak amacıyla, bütün bakanlıkları kapsayan bir ulusal strateji geliştirmiştir. “ARGE'yi etkileyen bütün politik sektörler, açıkça tanımlanmış bir hedefe uygun olarak düzenlenecektir. “Bu strateji inovasyon politikasını hükûmet faaliyetlerinin merkezine oturtmaktadır.

16. Almanya... "Vizyonumuz, bilim ve sanayideki başarıya saygı duyan ve ödüllendiren bir ülkedir. İnsanları yeni yollar izleme konusunda cesaretlendirmek istiyoruz. Merak eden, öğrenen bir toplum istiyoruz. “Doğa bilimlerinden beşerî bilimlere, küçük start-up'lardan erişkin KOBİ'lere, her kesimde, yeteneğimizi güçlendirmek istiyoruz. “2020'ye gelindiğinde, Almanya'yı dünyanın araştırmaya en fazla dost olan ülkesi hâline dönüştürmeyi başarmış olacağız.

17. Almanya.. "Almanya için, başarıda bir sınır-bir son olmayacaktır... “Bugünkü yaşam standardımızı ve çocuklarımızın gelecekteki yaşam standardını güvence altına alabilmek için, yeni fikirlere, yeni ürünlere ve yeni sistem çözümlerine ihtiyacımız vardır. “Rekabet üstünlüğü yarışını düşük işçilik ücretlerine dayanarak kazanamayız. Ama, bu yarışı en iyi fikirlere dayanarak mutlaka kazanırız.

18. Almanya “İzlediğimiz Yüksek Teknoloji Stratejisi çerçevesinde, inovasyonu güçlendirmek amacıyla, 2009 yılına kadar, gelecek vaât eden teknolojiler ve teknoloji erişim programları için toplam 15 milyar € tahsis edilmiş olacaktır.(*)‏ “Böylece Almanya, araştırma harcamalarını 2010 yılına kadar, GSYİH'nın %3'üne çıkarmayı başaracaktır…" (*)Bundan başka yükseköğretim ve araştırma kurumlarına kurumsal destek olarak 14 milyar € daha tahsis edilmiş olacak.

19. Almanya / Yüksek Tekno. Stratejisi (2006-2009) / Sağlık... Sağlıkta üç ana hedef: “Rejeneratif tıpta önder olmak... “İlâç araştırmaları ve üretimi için Almanya’yı yeniden bir câzibe merkezi haline getirmek... “Enformasyon ve komünikasyon teknolojilerinin sunduğu potansiyelden sağlığın korunması için de yararlanmak...”

20. Almanya / Yüksek Tekno. Stratejisi (2006-2009) / Sağlık • Önem verilecek etkinlik alanları: • Tıbbî uygulamalar için araştırma • Temel tıp araştırmaları [genom araştırmaları/post-genomik araştırmalar; ilâç aktif maddelerini hedefe taşıyan nanoparçacıklar...] • Aminoasit dizilimlerini belirlemeye [translation] yönelik araştırmalar • Endojen rejenerasyon prosesleri ile ilgili araştırmalar ve bu proseslerin tedavi amaçlı kullanılması • Tıbbî teknoloji geliştirilmesi • Enformasyon ve telekomünikasyon teknolojilerinden sağlık sektöründe daha çok yararlanma [elektro. sağlık veri kartları vb.] • Hastalıkların önlenmesine yönelik araştırmalar • Nörolojideki inovasyon potansiyelinden yararlanma [computational neuroscience]

21. Birleşik Krallık

22. Birleşik Krallık Bilim ve İnovasyon Yatırım Çerçevesi (2004-2014)‏ "Ülke için umut verici bir gelecek yaratabilmenin anahtarı Britanya'da inovasyondur. “Birleşik Krallık ekonomisinin, gelecek on yıl içinde üretkenliği ve istihdamı artırarak büyümeyi başarabilmesi için, bilgiye geçmişte olduğundan çok daha güçlü biçimde yatırım yapması ve bu bilgiyi, iş dünyasında ve kamu hizmetlerinde, daha etkin biçimde inovasyona dönüştürmesi şarttır. “Hükûmetin paylaştığı büyük emel, Birleşik Krallık'ın, sâdece öne çıkan bilimsel ve teknolojik keşifleriyle değil, aynı zamanda, bu bilgiyi yeni ürün ve hizmetlere dönüştürmede bir dünya lideri olarak da, küresel ekonomide kilit konumunda bir bilgi merkezi olmasıdır."

23. Birleşik Krallık / Bilim ve İno. Yat. Çerç. (2004-14) / Sağlık Sağlık araştırmaları için ‘dünya klâsında’ bir ortam yaratmak... Hükümetin vizyonu “holistik ama aynı zamanda hem sağlık hem de ekonomi alanında ek fayda yaratarak, katma değeri maksimize edecek bir ARGE sistemi kurmaktır...” ..... Sağlık alanındaki stratejik önceliklere yönelik ARGE harcamaları için, Birleşik Krallık’ta kamu, yılda en az 1 milyar £. kaynakayırıyor. İlâç sanayii her yıl ARGE’ye 3,3 milyar £’in üzerinde yatırım yapıyor; ARGE’yle ilgili faaliyetlerinde 29.000 kişi çalışıyor.

24. İrlanda

25. İrlanda... Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Stratejisi (2006-2013)‏ "İrlanda, 2013'te uluslararası arenada araştırmasının mükemmelliğiyle anılan bir ülke olacak; sahip olduğu inovasyon kültürüyle de, ekonomik ve toplumsal gelişme için yeni bilgi üretme ve kullanmada en önde koşacaktır.”

26. İrlanda.. • Öngörülen ‘Strateji’ paralelindeki Ulusal Gelişme Planı: 20007-2013 • “Bu iddialı yatırım planının amacıİrlanda’nın uluslararası rekabet üstünlüğünü sürdüren, bölgesel kalkınmayı, sosyal adaleti ve çevrenin sürdürülebilirliğini sağlayan güçlü ve canlı bir ekonominin tesisi yoluyla herkese daha iyi bir yaşam kalitesi sağlanmasıdır.” • 183,7 milyar €’luk Yatırım Planı’nda • Girişim, bilim ve inovasyon için 20 milyar € • Beyin gücü için 25,8 milyar € ayrılmış.

27. İrlanda / BTİ Stratejisi / Sağlık • Stratejinin ana konularından biri: Sağlık... • Sağlık araştırmalarında politika:“Making Knowledge Work for Health” • Politikanın iki ana direği: • Sağlık için bilim (mikrobiyoloji, moleküler biyoloji...)‏ • Sağlık için ARGE... • Sağlıkla ilgili öngörülerden bir örnek: • Hem akademi dünyasında hem de sağlık hizmeti veren kurumlarda sağlam temelleri olan; ama aynı zamanda ilâç ve tıbbî cihazlar sanayilerini ulusal ve uluslararasıölçekte bir mıknatıs gibi çekecek, dünya çapında üne sahip sağlık araştırma merkezlerinin kurulması...

28. Avustralya

29. Avustralya... • Stratejik Plan 2007-2010 • Stratejik öncelikler [iki örnek]: • Avustralya’nın enerji geleceğini güvence altına almak... • Avustralya’yı platform teknolojilerinde ve geleceğin sanayilerinde lider ülke olarak görmek... • Ulusal Nanoteknoloji Stratejisi’nin geliştirilmesi; Ulusal Biyoteknoloji Stratejisi’nin gözden geçirilmesi; Avustralya Kök Hücre Merkezi için planlanan kamu yatırımlarının gerçekleştirilmesi; Tıbbi Cihazlar Sanayii Eylem Planı’nın uygulamaya konması dahil, ufuk açıcı teknoloji ve sektörlerin gelişmesinin teşvikine devam edilecektir.

30. Avustralya /Sağlık Hükûmet’in 2006-07 bütçe yılında bilim, teknoloji ve inovasyona yaptığı yatırım: 5,97 milyar $ Bunun %7,8’i (467 milyon $) sağlık alanındaki bilim ve teknoloji programlarının finansmanı için kullanılmış. Bunun da 437 milyon $’ınıNational Health and Medical Research Council kullanmış.(*)‏ (*) 2006-07 The Australian Government’s Innovation Report

31. Kanada

32. Kanada... • Kanada’nın İnovasyon Stratejisi: 2002-2010 • Hedefleri, 2010’da: • ARGE performansında dünyanın ilk beş ülkesi arasında yer almak... • Kanada Hükûmeti’nin ARGE yatırımlarını en az ikiye katlamak... • Özel sektörce geliştirilen yeni ürün satışlarındaki dünya sıralamasında Kanada’nın lider ülkeler arasında yer almasını sağlamak... • Kişi başına düşen risk sermayesi yatırımlarında ABD’yi geçmek...

33. Kanada / Sağlık... ‘Sağlıkta kamu yararını korumak ve geliştirmek’Federal Bilim ve Teknoloji Politikası’nın başlıca ilkelerinden biri... Sağlık politikasının uygulanmasındaki etkin kurum: Canadian Institutes of Health Research (CHIR)‏ Sağlık araştırmalarında hükümetin finansman desteğinin %60’ı CHIR eliyle veriliyor:

34. Japonya

35. Japonya 3'üncü Bilim ve Teknoloji Ana Plânı (2006 ....)‏ "Doğal kaynak fakiri bir ülke olan Japonya için insanlık ailesinde onurlu bir yer edinmek hiç de kolay değildir. “Ülkenin gelecekteki zenginliği için umut bilim ve teknolojideki eşsiz gelişmelerdir. “Bu umutla Japonlar, 'ileri bilim ve ileri teknolojiye yönelmiş bir ulus olmayı' ulusal bir strateji olarak benimsemişlerdir.”

36. Japonya / 3'üncü Bilim ve Tekn. Ana Plânı /Sağlık • İzlenecek politikanın hedefleri: • Daha parlak bir geleceğin güvencesi olarak bilgide, keşiflerde ve yaratıcılıkta kuvantum sıçrama... • Rüyalarımızı gerçekleştirmek için ileri bilim ve teknolojilerde sıçrama... • Sürdürülebilir ekonomik büyüme ve sürdürülebilir çevre... • Yenilikçi Japonya: Güçlü bir ekonomi ve sürekli yenilikler yaratan bir sanayi... • Çocukluktan yaşlılığa, toplumun sağlıklı kaldığı bir Japonya... • Dünyanın en güvenli ülkesi Japonya...

37. Japonya / 3'üncü Bilim ve Tekn. Ana Plânı / Sağlık • Öncelikle teşvik edilecek [Japonya için stratejik önemdeki] dört ARGE alanı: • Yaşam bilimleri • Enformasyon ve telekomünikasyon teknolojileri • Çevre bilimleri • Nanoteknoloji ve nanomalzemeler

38. Japonya / 3'üncü Bilim ve Tekn. Ana Plânı /Sağlık • Plân’dan bir satırbaşı: • Kadın araştırmacı yüzdesini artırmak... • Hedef Doğa Bilimlerinde %25 • Fizikte %20 • Optikte %15 • Agronomide %30 • Sağlık Bilimlerinde %30

39. G. Kore

40. Güney Kore Vizyon 2025: Bilim ve Teknoloji Geliştirmeye Yönelik Uzun Vâdeli Plân (1999-2025)‏ Hedef: “2025 yılına kadar, bilim ve teknolojide dünyanın 7’nci gücü hâline gelmek...” Bu bağlamda ara hedef: “2015 yılına kadar Asya ve Pasifik bölgesinin ARGE merkezi olmak...”

41. Güney Kore / Vizyon 2025 / Sağlık • Sağlıklı Yaşam için Bilim ve Teknoloji... • Görev I. Kore için kritik önemdeki yaşam bilim ve teknolojilerini geliştirme: • İşlevsel Genomik • Kanser vb. hastalıklar için tedavi teknolojileri • Yaşlılığı geciktiren ve yaşam süresini uzatan teknolojiler • Yapay organ geliştirme teknolojileri • Sofistike tıbbî donanım teknolojileri • Tele-tıp sistemlerine ilişkin teknolojiler • Biyo-kaynakların kullanılması ve korunması teknolojileri • Yeni biyolojik proses teknolojileri • Biyo-eleman [biyoçip ve biyomimetik vb.] teknolojileri

42. Güney Kore / Vizyon 2025 / Sağlık • Sağlıklı Yaşam için Bilim ve Teknoloji: • Görev II.Beyin araştırmalarının sürdürülmesi ve belirli alanlarda dünya liderleri arasında yer alınması... • Görev III. Yaşlanan nüfus için teknoloji geliştirilmesi: • Güvenilebilir tıbbî hizmetlerle birlikte rahat yaşamayı sağlayacak sağlık enformasyon sistemlerinin ve ev otomasyonlarının geliştirilmesi... • Alzheimer hastalığının vb. erken teşhisi için gerekli yazılım ve donanımın geliştirilmesi • Hastaların evde bakım altına alınmaları ve uzaktan gözetilmeleri için tele-tıp sistemlerinin geliştirilmesi • Görev IV. Sağlık bilim ve teknolojileri için özel sektörün tek başına üstesinden gelemeyeceği altyapının kamu eliyle tesisi • Görev V. Klonlamayla ilgili etik normların [Kore’de] geçerliliğinin sağlanması...

43. CHINA ISSUES GUIDELINES ON SCIENCE AND TECHNOLOGY DEVELOPMENT PROGRAM Chinese Government Official Web Portal February 09, 2006 Çin

44. Çin • Ulusal Bilim ve Teknoloji Program Üçlüsü (2006-2020)‏ • Yüksek Teknoloji Ulusal ARGE Programı (Program 863)‏ • Anahtar Teknolojiler Ulusal ARGE Programı • Ulusal Temel Araştırma Programı (Program 973)

45. Çin Ulusal Bilim ve Teknoloji Program Üçlüsü (2006-2020)‏ "Çin'in hedefi, 2020 yılına kadar, ARGE harcamalarını GSYİH'nın %2'sine çıkarmaktır… “Bilim ve teknolojideki ilerlemelerin Çin'in gelişmesine olan katkısı 2020'ye gelindiğinde %60 ya da üzerine çıkmış olacaktır. “Bu zaman zarfında, ülkenin yabancı teknolojiye olan bağımlılığı %30 ya da altına inecektir... “Ve Çin, yurttaşlarının aldıkları patent sayısı ve akademik makale sayısı açısından, 2020'de, dünyanın ilk beşi içinde yer alacaktır..."

46. Peki, ya Türkiye’nin kendi geleceğiyle ilgili öngörüsü; bilim, teknoloji ve inovasyon alanında izlediği strateji ve ulusal politikası nedir?

47. Türkiye’nin hâlâ, Kendi geleceği için öngördüğü, uzun vâdeli, herhangi bir stratejik hedefi yok... Dolayısıyla, bilim, teknoloji, inovasyon ve sanayi alanında izlediği ulusal stratejisi, Sistemik bütünlüğe ve sürekliliğe sahip, ulusal bir politikası yok...

48. Sonuç Yerine... Kendi gelecekleriyle ilgili öngörüleri olmayan ülkeler başkalarının öngörülerini yaşarlar.

49. www.inovasyon.org