ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ

1. ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ Mehmet Ziya BUYANKARA Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü Şube Müdürü

2. BU DERSİ OKUMANIN AMACI • Türk Bağımsızlık Savaşı ile başlayıp Cumhuriyetle neticelenen “TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ,, hakkında doğru bilgiler vermek • Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürk İlkelerine yönelik tehditler hakkında doğru bilgiler vermek, • Türk Gençliğini ülkesi,milleti ve devleti ile bölünmez bir bütünlük içerisinde Milli Menfaatler doğrultusunda birleştirmek. • Devamı olduğumuz Osmanlı İmparatorluğu hakkında doğru bilgi vermek.

3. OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN YIKILIŞ NEDENLERİ • 1. İç nedenler • Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Toplum yapısının bozulması, • b. Yapılanyenilik hareketlerinin başarısızlıkla sonuçlanması, • Maliyenin bozulması, • İç isyanlar.

4. OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN YIKILIŞ NEDENLERİ • 2. Dış nedenler : • Batıdaki coğrafi keşifler, yenilik hareketleri ( Reform- Rönesans ) ve bunların Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri, • 1535 yılında Fransa’ ya verilen kapitülasyonlar ve bunların Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri, • Batıdaki sanayi inkılabı ve Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri, • Fransız İhtilali ve Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri.

5. OSMANLI İMPARATORLUĞU’ NUN PARÇALANMASI • Parçalama Projeleri:Osmanlı Devleti’nin paylaşılması Rus’larla imzalanan 1774 Küçük Kaynarca Anlaşması ile başlar ve Avusturya İmparatoru Jozef ile Rus Çariçesi II. Katarina’nın paylaşma ittifakı ile devam eder. • b. İttihat ve Terakki Partisi Yönetimi :II. Abdülhamit tahttan indirilerek İttihat veTerakkinin en güçlü üç kişisi Enver,Talat ve Cemal Paşalar yönetime getirildi.

6. OSMANLI İMPARATORLUĞU’ NUN PARÇALANMASI c. Trablusgarp Savaşı :15 Ekim 1912 Tarihli Ouchi ( Uşi ) Anlaşmasıyla Trablusgarp İtalyanlara bırakıldı. d. Balkan Savaşları : 1. Balkan Savaşı : Mayıs 1913’ te yapılan Londra barışı ile Midye-Enez Hattının batısında kalan yerler Balkan Devletlerine verildi. 2. Balkan Savaşı :1913 sonunda Bulgaristan’la yapılan İstanbul anlaşması ile Kırklareli,Edirne ve Dimetoka; Yunanistan’la yapılan Atina anlaşması ile de Ege adaları hariç aldıkları yerler kendilerinde kalmak üzere anlaşmaya varıldı.

7. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI Savaşın nedenleri Devletler arasında; a. Ekonomik ve Kültürel Yayılma b. Avrupa’da Alman – Fransız, Balkanlar’da Rus – Avusturya anlaşmazlığı, c. Hızlı Silahlanma, d. Bloklaşma.

8. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI 1914 yılı ortalarına doğru Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahdı Arşidük Ferdinand’ın Saray- Bosna’yı ziyareti sırasında Sırp milliyetçisi Principe tarafından öldürülmesi savaşın başlamasında kıvılcım oldu.. Bunun üzerine Avusturya-Macaristan İmparatorluğu katillerin teslim edilmesi için Sırbistan’ a ültimatom verdi.

9. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI Cevap alamayınca da savaş ilan etti. Rusya’nın Sırbistan’ın yanında yer alması,Fransa’nın Rusya’yı desteklemesi ve bir müddet sonra da İngiltere’nin Fransa yanında yer alması, Sırbistan’a savaş ilan eden Almanya – Avusturya- Macaristan’ın karşısında bir güç birliği ortaya çıkardı.

10. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI • Böylece; • İngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluşan guruba Anlaşma (İtilaf) Devletleri, • Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya’nın oluşturduğu guruba da Bağlaşma ( İttifak )Devletleri adı verildi. • Bir süre sonra İtalya taraf değiştirerek İtilaf Devletleri tarafına geçecek ondan boşalan yere de Osmanlı İmparatorluğu girecektir.

11. OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞA GİRİŞİ Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetiminde İttihat ve Terakki Partisi bulunmaktadır. Bu partinin önde gelenleri ( Enver ve Talat Paşalar) Osmanlı Devletinin eski müttefikleri İngiltere ve Fransa’ya güvenmiyorlardı. Dünya güç dengesinde önemli bir rol oynamaya başlayan Almanya’ya hayranlık duyuyorlardı. Enver Paşa Almanlarla gizli bir anlaşma bile imzalamıştı.

12. OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞA GİRİŞİ Ağustos 1914 de Akdeniz’de bulunan İngiliz donanmasından kaçan iki Alman savaş gemisi Goben ve Breslav Enver Paşa’nın bilgisi dâhilinde Çanakkale Boğazını geçerek İstanbul’a sığındı. Tarafsız olan Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını belirterek direklerine Türk Bayrağı çektirdi.Böylece olay kısa bir süre yatışmış oldu. .Fakat bir gece Enver Paşa’nın bilgisi dâhilinde Karadeniz’e açılan bu gemiler Rus limanlarını topa tutunca Osmanlı Devleti de resmen savaşa dahil edilmiş oldu.

13. I. DÜNYA SAVAŞINDA CEPHELER Doğu Cephesi : Kafkasya’da Rus’larla, Batı Cephesi : Fransız ve Rus’larla, Güney Cephesi :Hicaz,Yemen,Mısır,Irak, Suriye, Filistin’de İngiliz’lerle, Çanakkale Cephesi :İngilizve Fransız’larla çarpışmışlardır Hiç Şüphesiz savaşın en önemli cephesi İngiliz ve Fransız’larla çarpıştığımız ve büyük bir zafer kazandığımız Çanakkale Cephesidir.

14. SAVAŞIN SONA ERMESİ Savaşın başlarında Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu’nun oluşturduğu ittifak devletleri özellikle Çanakkale Savaşı’ndan sonra Rusya’nın da İtilaf Devletleri yanından çekilmesiyle savaşta başarılı gibi görünüyorlardı. Ancak savaşın başında tarafsız olduğunu ilan eden ABD durumun kötüye gitmesi ve İngiltere’nin isteği üzerine taze güçlerle savaşa girince durum değişmiş, Almanya ve Avusturya-Macaristan savaştan çekilmek zorunda kalmıştı.

15. SAVAŞIN SONA ERMESİ Büyük Alman İmparatorluğu hayaliyle yanıp tutuşan Almanya’nın ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun savaştan yenik ayrılması Turancılık sevdasıyla savaşa dahil edilen Osmanlı’nın da yenik ayrılmasına sebep oldu.Yenilginin faturası ise 30 Ekim 1918 tarihli Mondros AteşkesAnlaşması ile Osmanlı Devletine kesildi.

16. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Bu Anlaşma ile Osmanlı Devleti tamamen bertaraf edilmiş, meşhur 7. madde ile de eli kolu bağlanmıştır.

17. KURTULUŞ SAVAŞI I.Dünya Savaşında Türk ordusu ağır kayıplara uğramış kalanlarda Mondros Ateşkes Anlaşması gereği silahları elinden alınarak terhis edilmişlerdi. Düşmanın karşısına yeniden dikilmek için belirli bir süre geçmeliydi. İşte yeniden düzenli ordular kuruluncaya kadar geçecek bu süre içinde memleketin çeşitli yerlerinde düşmana karşı Milli Direniş Cemiyetleri ve Kuvayi Milliye adı verilen silahlı direniş örgütleri kurularak mücadele verilmiştir. MustafaKemal’in 19 Mayıs 1919 da Samsun’a gelmesiyle bu direniş örgütleri birleştirilerek düşmana karşı daha başarılı mücadele verilmeye başlanmıştır.

18. AMASYA TAMİMİ (21-22 HAZİRAN 1919) Samsun’dan Havza’ya oradan da Amasya’ya geçen Mustafa Kemal 22 Haziran 1919 da Rauf, Rafet ve Ali Fuat Paşalar ile görüşerek Amasya Tamimini yayınladı. Bu Tamim ile millet kurtuluş için kendi kararını kendisi verecektir. Artık millet yönetilmeyecek yönetecekti.Amasya Tamimi Milli Egemenlik yolunda atılmış önemli bir adım olmuştur. Amasya Tamiminde milletin kendi kaderine kendisinin sahip çıkması için bir kongrenin toplanmasından söz ediliyordu. Bu” Sivas kongresiydi,,

19. ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ 1919) Mondros Ateşkes Antlaşmasında doğudaki 6 vilayetin Ermenilere verileceği maddesine karşı bütünlüğün korunması amacıyla Doğu İlleri Müdafai Hukuk Derneğince 23 Temmuz 1919 da bir kongre düzenlenir ve Mustafa Kemal’de davet edilir. ErzurumKongresinde yeni bir devletin kurulması düşüncesi belirmiştir. Kongre sonunda bir Temsil Kurulu (Heyet-i Temsiliye) seçildi. Başkanı da Mustafa Kemal oldu.

20. SİVAS KONGRESİ 04 EYLÜL 1919) Her İlden 3 Delegenin katılımıyla 04 Eylül 1919 Tarihinde her türlü engellemeye rağmen toplanan Sivas Kongresi’nde alınan kararların; Memlekete yeni bir nitelik kazandırması bakımından önemi çok büyüktür. Zira Misak-ıMillide,Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışında, Milli Mücadelenin bütün anlaşmalarında, Mudanya’da, Lozan’da, Sivas Kongresi’nin izlerini görmek mümkündür. Bu Kongreyle aynı gaye ile mili vicdandan doğan cemiyetlerin “ Anadolu ve Rumeli Müdafaa – i Hukuk Cemiyeti ,, adı altında birleştirilmesi de ayrı bir öneme haizdir.

21. KURTULUŞ SAVAŞINDA CEPHELER 1- Zararlı cemiyetler ve bu cemiyetlere karşı verilen mücadele Rum Pontus, Mavrimira, Taşnak ve Hınçak Ermeni cemiyetleri. 2- Doğu ve Güneydoğu Anadoluda: Fransız ve İngilizlerle, 3- Güneyde: Fransızlar ve İtanyanlarla 4- Batı Cephesinde: İngilizlerin destekledi Yunanlılarla : 1’İnönü, 2’İnönü, Sakarya meydan savaşı ve Büyük Taaruz

22. LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (24 TEMMUZ 1923) Kurtuluş savaşının kazanılması Türk varlığının İtilaf Devletleri tarafından kabul edilmesine sebep olmuş bunun üzerine yürürlüğe koyamadıkları Sevr Barışının yerine Lozan’da bir Barış Antlaşması yapmayı kabullenmişlerdir. Bu antlaşmaya göre: sınırlar, kapitülasyonlar, azınlıklar, devlet borçları ve boğazlar meselesi çözüme kavuşturulmuştur.

23. TÜRK İNKILÂBI Eğer Milli Mücadele yapılmasaydı, Mustafa Kemal gibi bir lider ortaya çıkmasaydı Türk İnkılabı’nı gerçekleştirmek belkide mümkün olmayacaktı. Bu sayede direnen, mücadele eden millet istiklalini kazandı, bunu takiben Türk inkılabı gerçekleştirildi ve çağdaş medeniyet seviyesine çıkma yarışı başladı.

24. TÜRK İNKILÂBI TBMM’ nin Açılması : ( 23 NİSAN 1920 ) Saltanatın Kaldırılması : ( 01 Kasım 1922 ) Cumhuriyetin İlanı : ( 29 Ekim 1923 ) Halifeliğin Kaldırılması : ( 03 Mart 1924 ) Tevhid-i Tedrisatın Kabulü : ( 03 Mart 1924 ) Medeni Kanunun Kabulü : ( 04 Ekim 1926 ) Türk Harflerinin Kabulü : ( 01 Kasım 1928 )

25. ATATÜRK İLKELERİ Cumhuriyetçilik Milliyetçilik Halkçılık Devletçilik Laiklik İnkılapçılık