بهداشت حرفه اي و ارگونومي در دفاتر اداري

1. بهداشت حرفه اي و ارگونومي در دفاتر اداري

2. گزارش سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت تهران • نتايج تجزيه وتحليل معاینات دوره ای ستاد پالایش و پخش ایران • در شش ماه اول سال 1390

3. 58 درصد از كاركنان شاغل در ستاد در معرض ريسك فاكتورهاي قلبي- عروقي قرار دارند. • نگاهی به نتایج اعلام شده درگزارش معاینات دوره ای انجام شده نشان می دهد که در زمینه اضافه وزن و چاقی ، افزایش کلسترول و تری گلیسیرید ، مصرف سیگار و دیابتکه دلایل اصلی پیدایش بیماریهای قلبی و عروقی و دیگر بیماریهای وخیم می باشد ، باید برنامه ریزی و اقدام جدی صورت گیرد. ولي سوال ؟: چه عوامل شغلي سبب اضافه وزن، افزايش كلسترول و ........و نهايتا پيداش بيماريهاي قلبي وعروقي ميگردد؟

4. عمده ترين معضلات و بيماريهايي كه در محيطهاي اداري و ستادي به دليل عدم رعايت مسائل ارگونومي عارض مي گردند: • MSDs (اختلالات اسكلتي-عضلاني) اختلالات اسكلتي-عضلاني صدمات ناشی از قرار گرفتن مداوم در معرض عوامل استرس زا و یا حرکت تکراری است. اختلالات اسكلتي-عضلاني ممکن است بر عضلات، تاندون ها، رباط ها، استخوان ها، گردش خون، و یا اعصاب تاثیر بگذارد • كمر درد شغلي(کمر درد يکی از علل عمده ناخوشی ،غيبت از کار، از کار افتادگی و ناتوانیاست). • استرس شغلي(نقش مهمی در ايجاد بيماريهای مزمن بخصوص بيماريهای قلبی – عروقی ، اسکلتی – عضلانی و روانیدارد). • خستگي

5. نتايج بررسي اختلالات اسكلتي- عضلاني در ساختمانهاي ستادي: • بیشترین شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی بترتیب در اندامهای کمر(1/42%)،گردن(6/37%)،شانه­ها(5/35%)،زانو(3/32%)،پشت(1/30%)،مچ­دست(6/28%)،باسن(3/17%)،آرنج(12%)، قوزک پا(8/9%) گزارش شده است. • ارتباط معنی دار بین شیوع درد با جنسیت مشاهده گرديد، بطوريكه بیشترین فراوانی درد در زنان در شانهو در مردان در کمر گزارش شده است.

6. نتايج بررسي اختلالات اسكلتي- عضلاني در ساختمانهاي ستادي: • 63 درصد از کارکنان که در سطح ریسک متوسط • 34 درصد از کارکنان در سطح ریسک زیاد قرار دارند • حدود 2%درصد از کارکنان در سطح ریسک خیلی زیاد قرار دارند

7. اكثر جراحتها و بيمارهاي عضلاني و اسكلتي در محيط كار ناشي از نامناسب بودن دستگاهها و تجهيزات نيست بلكه ناشي از عدم استفاده صحيح از آنها مي باشد! • لذا آموختن نحوه صحيح استفاده از اهميت ويژه اي برخوردار است.

8. استرس • استرس نقش مهمی در ايجاد بيماريهای مزمن بخصوص بيماريهای قلبی – عروقی ، اسکلتی – عضلانی و روانی دارد. • تحقيقات نشان می دهند شغلهايی که به فرد اختيار عمل کمتری در کنترل آن می دهد خطر ابتلا به بيماريهای قلبی – عروقی را بيشتر می کنند. • تفاوت ابتلا به بيماريهای روانی برای مشاغل مختلف به ميزان استرس ناشی از آن بستگی دارد. امروزه شرايط شغلی استرس زا با افزايش غيبتها ، تاخير ها و حتی ترک کار همراه است.

9. آسيبهای ناشی از استرس عواقب جسمانی • بيماريهاو سکته قلبی • دردهای عضلانی – اسکلتی ، کمردرد • زخم معده • سرطانها • ديابت • بيماريهای کبدی • بيماريهای تنفسی – شش ها عواقب رفتاری عواقب روانی

10. عواقب استرس شغلی در محيط کار • بيماری • غيبت از کار • عدم رضايت شغلی • تاخير • حوادث در محيط کار • کاهش بهره وری • کاهش انگيزه • کاهش قدرت تصميم گيری

11. چه بايد كرد؟

12. خدمات بهداشت حرفه اي : شناسايي، اندازه گيري ، ارزشيابي و كنترل مخاطرات محيط كار ( عوامل زيان آور محيط كار) مخاطرات ،مواجهه بيش از حد استانداردكاركنان با عوامل زيان آور فيزيكي، شيميايي، بيولوژيكي وارگونوميكي را شامل مي شود. اقدامات كنترلي ميتواند يكي از موارد زير و يا تركيبي از آنها باشد: - اقدامات كنترلي مهندسي مانند تهويه صنعتي،ايزولاسيون منابع خطر -اقدامات كنترلي مديريتي مانندگردش كاري، كاهش مدت زمان مواجهه - استفاده ازوسايل حفاظت فردي مناسب با نوع كار

13. مديريت HSE ستاد شركت ملي پالايش و پخش بر اساس شرح وظايف سازماني خود، پس از تعيين خط مشي ،برنامه ريزي و هماهنگي هاي درون و برون سازماني( امور كاركنان،خدمات رفاهي اجتماعي، خريد، قراردادها، مددكاري، ورزش،و...)، بر چگونگي انجام كار ها از طريق مميزي و بازرسي نظارت نموده، ضمن تاييد انطباق هاي موجود، موارد عدم انطباق ها و نقاط قابل بهبود را بهمراه پيشنهاد به مديريت ارشد شركت ها اعلام و در مميزي هاي آتي مباحث راتا حصول نتيجه پيگيري مي نمايد. • واحدهاي HSE در شركت ها نيز وظيفه مديريت امور ذيربط از طريق ايجاد نظام مشاركت و بهره گيري از خدمات ديگر واحدها را برعهده دارد. • لذا دستيابي به اهداف بهداشت حرفه اي و در ابعاد وسيعتر نظام مديريت HSE(حفظ سلامت نيروي كار وكار در محيط هاي كاري سالم ، بدون حادثه ) نيازمند همكاري تمامي مسئولين واحدهاي مستقر در شركت ها خصوصا واحد هاي مجري و حمايت مديريت ارشد شركت ذيربط مي باشد، در غير اينصورت برنامه ها و راهكارهاي HSEدر سازمانها و شركت هادر حد توصيه باقي خواهد ماند.

14. هدف از ارايه خدمات بهداشت حرفه اي، • به حداقل رساندن بيماري هاي ناشي از كار و به حداكثر رساندن سلامت نيروي كار مي باشد. يكي از برنامه هاي بهداشت كار كه با همكاري متخصصان طب كار انجام مي شود، معاينات شغلي است.

15. هدف از انجام  معاینات شغلي افراد شاغل • مهمترین اهداف بخصوص برای کارفرمایان و سازمانهای بیمه گر عبارتند از : • در معاینات پیش از استخدام : اطمینان یافتن از اینکه فرد استخدام شده از نظر جسمی و روانی برای کار مورد نظر مناسب میباشد ( ماده 90 قانون تامین اجتماعی ) •   در معاینات ادواری – اختصاصی و ....: اثبات وجود یا عدم وجود اثرات احتمالی ناخوشایند کار بر سلامت فرد که در آینده ممکن است منجر به ازکارافتادگی شاغل و ادعای خسارت توسط وی یا سازمان بیمه گر گردد.

16. معاینات شغلی بسته به اهداف افراد ذینفع ( شاغل – کارفرما – سازمان بیمه گر- دولت ) به انواع مختلف زیر دسته بندی میشوند : • معاینات پیش از استخدام •     معاینات دوره ای •     معاینات اختصاصی •     معاینات در هنگام تغییر شغل •   معاینات در هنگام بازگشت به کارمجدد ( مثلا پس از یک دوره نسبتا طولانی بیکاری یا مرخصی) •     معاینات افراد در هنگام بیماری (بخصوص زمانی که در بیمارستان بستری میشوند ) •     معاینات افراد معلول و تعیین توانائی کاری آنها

17. معاینات ادواری در واقع حکم مهر تائید بر معاینات پیش از استخدام دارد . چنانچه اولین علائم بروز بیماریها( اعم از شغلی و غیر شغلی ) نمایان شود طی انجام معاینات ادواری (حداقل سالی یکبار) میتوان با صرف کمترین هزینه جلوی پیشرفت بیماری را گرفت و سلامتی شاغل را تضمین کرد. ازاین منظر معاینات ادواری نوعی بیمه عمر تلقی میگرددکه از بروز ازکارافتادگی های پیش از رسیدن به سن بازنشستگی در نیروی کار و تولید کشور جلوگیری میکند.

18. اهداف معاینات ادواری بدین شرح میباشند: •   تشخیص و درمان به موقع بیماریها و عوارض ناشی از کار ( مثل تشخیص و درمان دردهای کمری پیش از مزمن شدن و آسیب زدن به دیسک و انجام عمل جراحی پرهزینه و اغلب بی نتیجه ) •     توصیه برای تغییر شغل و یا محدود کردن کار درافراد بیمار •     جلوگیری از انتقال بیماریهای واگیر دار •   پیشگیری از بروز بیماریها و عوارض ناشی از کار در کارکنانی که شغل مشابه دارند. •     انجام مطالعات و کارهای پژوهشی برروی عوامل زیان آور محیط کار •     ارزشیابی و تعیین میزان کارآئی روشهای کنترلی عوامل زیان آور محیط کار

19. آزمایشهای پاراکلینیکی مورد نیاز جهت تشکیل پرونده معاینات ادواری مي بايست نسبت به معاینات پیش از استخدام محدودتر ولی جنبه تخصصی تری داشته باشدکه با توجه به شغل فرد و نوع عوامل زیان آور محیط کار وی تعیین میشود. مثلا اگر در محیط کار میزان سروصدابیش از 85 دسیبل در مدت 8 ساعت اندازه گیری شده حتما لازم است از افراد شاغل در آن محیط شنوائی سنجی بعمل آید. تمامی مدارک معاینات ادواری مي بايست در فرم مخصوصی که مورد تائید وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی میباشد ثبت و در پرونده فرد بایگانی میگردد. معاینات ادواری زمانی سودمند و قابل استناد هستند که توسط گروه پزشکی دارای مهارت و تجربه کافی در زمینه طب کار انجام گیرد.

20. سؤالی که در ذهن کارفرما و یا نيروي كار مطرح می شود این است که: • هدف از ثبت گزارشات معاینات طب کار چیست و چه تأثیری بر روی سلامت نيروي كار یا افزایش بهره وری دارد ؟ • آیا با انجام این چنین معایناتی موارد غیبت از کار و یا وقوع بیماریهای ناخواسته شغلی کاهش می یابد ؟ • آیا با صرف هزینه های مذکور فرآیند تولید بهتر می شود ؟ • نقش پزشک طب کار چیست ؟ • آیا با انجام معاینات مذکور کیفیت و کمیت تولید بهتر می شود ؟ • آیا می توان انتظار داشت که با انجام این کار موارد ادعای غرامت های ناشی از کار که هزینه های بسیار سنگینی را بر دوش کارفرما می گذارد کاهش یابد و ... .

21. در پاسخ باید گفت که انجام قبل از استخدام و یا دوره ای معاینات باعث : • کشف زودرس و پیشگیری به موقع بیماریهای شغلی و غیر شغلی می شود که می توانند باعث مداخله در کار شوند چه بسا شما دچار بیماری و یا معلولیتی هستید که در صورت شروع به کار و یا ادامه آن ، تشدید شده و این امر علاوه بر بروز حادثه برای خود ، باعث به مخاطره افتادن سلامت دیگر همکاران ، آسیب دیدن تجهیزات و یا مخاطرات محیطی شود. • کارفرما، با صرف هزینه نسبتاً جزئی به منظور انجام معاینات جلوی بسیاری از این مخاطرات را خواهد گرفت. • با انجام این معاینات فرآیند تولید بهتر خواهد شد ،

22. موارد غیبت از کار و حوادث شغلی کاهش خواهد یافت ، • تطابق با کار بهتر شده و تعداد موارد ادعای غرامت از کار که به علت ایجاد و یا تشدید بیماریهای ناشی از کار انکار ناپذیر است به حداقل خواهد رسید • کارفرما در دراز مدت شاهد افزایش قابل توجه کمیت و کیفیت کار ، افزایش بهره وری ، کاهش هزینه های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از کار خواهد بود.

23. با انجام معاینات شغلي نیازمندیهای انجام کار مشخص می شود . • نیازمندیهای انجام کار عبارتند از : 1- شخص از نظر فیزیکی و بدنی متناسب با کار باشد . ( از نظر سن ، جنس ، وضعیت تغذیه ، وضعیت سلامتی ، قدرت و تناسب فیزیکی ) 2- شخص از نظر ذهنی و روانی متناسب با آن کار باشد ( طرز فکر و باور ، انگیزه و ... ) 3- شخص مهارت لازم جهت انجام آن کار را داشته باشد . 4- شرایط محیط کار ( حرارت ، رطوبت ، سرو صدا و ... ) برای انجام کار و شخص مناسب باشد . در واقع برای انجام صحیح هر کاری باید تمام شرایط فوق بطور متناسب با نیازمندیهای آن کار فراهم شده باشد.

24. در حال حاضر با تعاملي كه در سالهاي اخير ميان مديريت HSEبا طب صنعتي و امور كاركنان وجود داشته، انجام معاينات ادواري در فواصل زماني سه سال يكباربراي كاركنان ستادي و ساليانه براي كاركنان شاغل در مناطق عملياتي حت كنترل قرار گرفته است. ذيلا به بخش هايي از اين دستورالعمل اجرايي اشاره شده است كه نظر شما را به آن مواردجلب مي نمايم

25. دستورالعمل اجرايي آئين نامه معاينات سلامت شغليتهيه و تنظيم : مركز سلامت محيط و كار- وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي • فصل اول -تعاريف • فصل دوم -انجام معاينات سلامت شغلي توسط متخصصان طب كار ماده 1- متخصصان طب كار جهت انجام معاينات سلامت شغلي ملزم به دريافت كد معاينات سلامت شغلي مي باشند.... تبصره 1- داشتن اين كد به منزل اجازه اشتغال در حوزه معاينات سلامت شغلي نبوده و اين امر پس از اخذ مجوز معاينات سلامت شغلي از معاونت بهداشتي دانشگاه مورد نظر جهت فعاليت امكان پذير است

26. ماده 2- متخصصان طب كار جهت انجام معاينات سلامت شغلي در قالب مركز تخصصي ، مطب يا اشتغال در واحد كاري بايد مجوز معاينات سلامت شغلي را دريافت كنند. • تبصره 1- • تبصره 2- • تبصره 3- مدت اعتبار مجوز معاينات سلامت شغلي حداكثر 5 سال مي باشد . در پايان اعتبار مجوز معاينات سلامت شغلي ، پزشك مي تواند با مراجعه به معاونت بهداشتي مربوطه نسبت به تمديد مجوز اقدام نمايد. ماده 3- انجام معاينات سلامت شغلي توسط متخصصان طب كار به سه شكل مركز تخصصي ، مطب و اشتغال در واحدهاي كاري امكان پذير است. • تبصره 2-2- ( دربند 2 ماده 3 ) – انجام معاينات پزشكي به هر دو صورت زير امكانپذير است : • توسط پزشك متخصص طب كار • توسط پزشك / پزشكان عمومي مطابق ماده 4 فصل سوم اين دستورالعمل

27. فصل سوم ) انجام معاينات سلامت شغلي توسط پزشكان عمومي ماده 4- نحوه همكاري پزشكان عمومي با پزشكان متخصص طب كار در حوزه معاينات سلامت شغلي، پزشكان عمومي كه داراي حداقل 25 امتياز بازآموزي مدون طب كار در 2 سال اخير مي باشند، مي توانند بدون اخذ كد و مجوز معاينات سلامت شغلي به اشكال زير در زمينه معاينات سلامت شغلي فعاليت نمايند: 1-در مركز طب كار : پزشكان فوق در صورت داشتن پروانه مطب معتبر در محدوده فعاليت مركز مي توانند بعنوان پزشك همكار زير نظر متخصصان طب كار در مركز به انجام معاينات پزشكي شاغلين بپردازند. 2- در واحد كاري : پزشكان فوق مي توانند بعنوان پزشك همكار زير نظر پزشك متخصص طب كار مسئول معاينات سلامت شغلي واحد كاري مورد نظر ، به انجام معاينات پزشكي شاغلين بپردازند.

28. تبصره 1- درصورت استفاده از خدمات پزشكان عمومي همكار، كليه وظايف زير برعهده پزشك متخصص طب كار مسئول معاينات مي باشد: الف- بازديد محيط كار جهت طراحي معاينات ب – ارائه نظر نهايي در پرونده معاينات سلامت شاغلين ج- نظارت برنحوه انجام معاينات توسط پزشك / پزشكان عمومي

29. فصل 4-....ماده 3-....بند 2-......تبصره 2- نحوه ارايه خدمت: تبصره 1-2- خدمات بهداشت حرفه اي: جهت تكميل قسمت بهداشت حرفه اي فرم معاينات شغلي، مي توان از خدمات كارشناس بهداشت حرفه اي خارج از واحد كاري بصورت مشاور تمام وقت يا پاره وقت و يا كارشناس بهداشت حرفه اي واحد كاري طرف قرارداد استفاده كرد.

30. اميدواريم با پيگيري هايي كه از سوي مديريتHSE انجام ميشود،همچنين تلاش سازمان بهداشت و درمان در جهت رفع موانع، ارائه خدمات تخصصي معاينات ادواري بر اساس حرفه كاركنان محترم ودستورالعمل اجرايي آيين نامه معاينات شغلي را شاهدباشيم. از بذل توجه شما تشكر مي گردد