1 / 12

Dr Krzysztof Koc

Metodyka nauczania języka polskiego Wykład 4 Wprowadzanie i uczenie pojęć na lekcjach języka polskiego. Dr Krzysztof Koc. Termin a pojęcie. Rozumienie utworu wiąże się ze znajomością takich terminów jak groteska, symbol, tragizm.

alexis
Download Presentation

Dr Krzysztof Koc

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Metodyka nauczania języka polskiegoWykład 4Wprowadzanie i uczenie pojęć na lekcjach języka polskiego Dr Krzysztof Koc

  2. Termin a pojęcie Rozumienie utworu wiąże się ze znajomością takich terminów jak groteska, symbol, tragizm. Rozumienie utworu wiąże się ze znajomością takich pojęć jak groteska, symbol, tragizm. Które zdanie jest prawdziwe i dlaczego?

  3. Termin a pojęcie • Znajomość terminu (nazwy) oznaczającego jakąś klasę zjawisk wcale nie implikuje rozumienia pojęcia, w skład którego wchodzą owe zjawiska. Terminów i ich definicji można się dość łatwo nauczyć ‘na pamięć. • Sprawne operowanie terminologią (językiem pojęciowym) znacznie ułatwia komunikację między nauczycielem, uczniem i interpretowanym dziełem. • W procesie interpretacji widać, czy uczeń przyswoił tylko termin (np. ‘symbol’), czy rozumie także skomplikowane pojęcie o tej samej nazwie.

  4. Termin a pojęcie Zasadnicza różnica między pojęciem a terminem wynika ze sposobu ich poznawania: • termin jest nazwą naukową, którą można przyswoić bądź z leksykonu danej nauki, bądź z rozprawynaukowej, bądź z objaśnień nauczyciela; • pojęcie poznawane jest w długotrwałym procesie. Uczeń musi zapoznać się, drogą analizy i syntezy, z wieloma konkretnymi faktami, by następnie zrozumieć abstrakcję, czyli uogólnienie istotnych cech danego pojęcia.

  5. Termin a pojęcie Błąd metodyczny Podanie terminu i jego definicji, a następnie szukanie przykładów w tekście sprawia, że termin z poetyki przestaje być funkcjonalnym narzędziem wspomagającym rozumienie, odszukanie w tekście porównania czy przenośni lub oksymoronu ma niewiele wspólnego z interpretacją utworu. Polecenie typu wyszukaj... wskaż... ogranicza się do sprawdzenia wiedzy z poetyki, nie zaś do umiejętności jej zastosowania, czyli do rozumienia utworu i do jego interpretacji.

  6. Cel uczenia pojęć • Proces nauczania to m.in. proces tworzenia wiedzy i organizowania wiadomości w struktury poznawcze. 2. Proces dydaktyczny ma też uzmysłowić uczniowi schematy myślenia (ukształtowane na podstawie doświadczeń osobistych), przekształcić owe schematy i pomóc ukształtować nowe pojęcia. 3. Pojęcia pomagają w zrozumieniu swoistości dzieła literackiego.

  7. Wiedza konceptualna i wiedza proceduralna Wiedza konceptualna: • Zdolność do definiowania pojęcia według kryteriów. • Zdolność do rozpoznawania relacji między pojęciami. • Wymaga znajomości typowych przykładów. Wiedza proceduralna: • Zdolność do funkcjonalnego wykorzystywania pojęcia w procesach analitycznych i interpretacyjnych. • Umożliwia zrozumienie nietypowych przykładów i refleksję nad nimi. Uczenie się pojęć = wiedza konceptualna i proceduralna

  8. Uwarunkowania związane z wprowadzaniem pojęć Uczenie się pojęć zależy od: • Wieku ucznia . • Od poziomu kompetencji językowej ucznia. • Od fazy rozwoju umysłowego ucznia: • Uczenie poprzez działanie • Działanie i tworzenie obrazów w umyśle (do ok. 11 lat) • Myślenie obrazowe i symboliczne (powyżej 11 lat)

  9. Sposoby wprowadzania pojęć Sposób dedukcyjny – od reguły do przykładu Nazwa (termin) + definicja + przykład Sposób indukcyjny – od przykładu do reguły Analiza przykładu + wyodrębnienie cech pojęcia + termin W edukacji polonistycznej powinien dominować sposób indukcyjny Działania (na przykładach) + umiejętności + wiedza

  10. Wprowadzanie pojęć w edukacji polonistycznej Pojęcia na lekcjach języka polskiego należy wprowadzać • Systemowo – w logicznym następstwie; od ogółu do szczegółu; koncentrycznie. • Całościowo – w sposób sfunkcjonalizowany, łącząc umiejętności i wiedzę. • Metodycznie – treści literaturoznawcze należy przekładać na język dydaktyki, biorąc pod uwagę wiek i kompetencje językowe ucznia.

  11. Wprowadzanie pojęć w edukacji polonistycznej Prawidłowości związane z wprowadzaniem pojęć • Uczeń najpierw rozróżnia język poetycki od języka codziennej komunikacji. • dopiero w dalszej kolejności poznaje swoistość języka poetyckiego (np. epitety, personifikacje itp.) • Uczeń najpierw rozróżnia świat rzeczywisty od fikcji literackiej. • dopiero w dalszej kolejności poznaje swoistość fikcji literackiej(np. sposób kształtowania fabuły, obrazowania, kreacji postaci itp.) Najpierw uczeń rozpoznaje wyższe układy znaczeniowe, a następnie niższe.

  12. Wprowadzanie pojęć w edukacji polonistycznej Etapy wprowadzania pojęć • Etap propedeutyczny (wstępny) – polega na dostrzeganiu i analizie zjawiska (cech pojęcia) bez konieczności poznawania terminu i posługiwania się nim (tu obserwacja konkretu i podstawowych elementów dzieła literackiego oraz uczenie przez działanie). • Etap właściwy – polega na rozpoznawaniu i nazywaniu cech pojęcia oraz na umiejętnym integrowaniu wiedzy o pojęciu z jego cechami. Uczeń kojarzy nazwę z rzeczą (konkretem), porównuje kilka konkretów, abstrahuje (odrzuca elementy niekonieczne), uogólnia (ustala cechy typowe danej kategorii) • Etap wdrożeniowy – świadome posługiwanie się pojęciem i terminem w procesie analizy i interpretacji tekstu. UWAGA: Umiejętne wprowadzanie pojęć wymaga uwzględnienia kontekstów, w jakich pojęcie występuje oraz analizy jego przykładowych realizacji.

More Related