REVITALIZACIJA VODENOG STANI ŠTA PARKA PRIRODE „JEGRIČKA”

1. POKRAJINSKI ZAVOD ZA ZAŠTITU PRIRODE Novi Sad REVITALIZACIJA VODENOG STANIŠTAPARKA PRIRODE „JEGRIČKA” Sa aspekta stručnog nadzora nad Projektom „Ekološko upravlјanje vodama uravničarskim predelima“ 27.03.2014. Novi Sad Tanja Bošnjak, samostalni stručni saradnik za zaštitu iz oblasti hidrologije Nedeljko Kovačev, savetnik za zaštitu prirode

2. Osnovne karakteristike područja Pokrajinskizavodzazaštituprirodeobavljaposlovezaštiteprirodeiprirodnihdobarakoja se celomilivećimdelomsvojepovršinenalazenateritorijiAutonomnepokrajineVojvodine. Vojvodinase nalazi u jugoistočnom delu Panonske nizije; Pripada Panonskom biogeografskom regionu(zauzima 9% regiona) Predstavlja kompleks raznovrsnih tipova staništa koji su geomorfološki, pedološki, hidrološki, klimatski, istorijski i antropogeno uslovljeni. Tipično agrokulturno područje

3. Zaštićena područja Zaštićena područja su područja koja imaju izraženu geološku, biološku, ekosistemsku i/ili predeonu raznovrsnost i koja su značajna kao staništa vrsta ptica i drugih migratornih vrsta značajnih u skladu sa međunarodnim propisima. U ukupnoj površini Vojvodine (2 150 600 ha), zaštićena područja zauzimaju oko 129 481,67 ha (6,02%). Park prirode „Jegrička“ To su: - strogirezervatprirode, - specijalnirezervatprirode, - nacionalni park, - spomenikprirode, - zaštićenostanište, - predeoizuzetnihodlika, - park prirode.

4. Park prirode Park prirodeČlan 34. „Park prirode je područje dobro očuvanih prirodnih vrednosti sa pretežno očuvanim prirodnim ekosistemima i živopisnim pejsažima, namenjeno očuvanju ukupne geološke, biološke i predeone raznovrsnosti, kao i zadovoljenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih delatnosti usklađenih sa tradicionalnim načinom života i načelima održivog razvoja. U parku prirode nisu dozvoljene privredne i druge delatnosti i radnje kojima se ugrožavaju njegova bitna obeležja i vrednosti. Mere zaštite, način obavljanja privrednih delatnosti i korišćenje prirodnih vrednosti u parku prirode, bliže se utvrđuju aktom o proglašenju zaštićenog područja.“

5. Proglašenje zaštite Parka prirode „Jegrička“ • Tokom 2004. i 2005. godine, Zavod za zaštitu prirode Srbije je sačinio studiju zaštite Parka prirode „Jegrička“ • Na osnovu navedene studije opštine: Žabalј, Temerin, Vrbas i Bačka Palanka donele su akt o proglašenju zaštite Jegričke, odnosno Odluku o zaštiti Parka prirode „Jegrička“ (''Službeni list opštine Žabalј'', 2005.,...) • Tokom 2012. godine obavlјena je revizija zaštite PP „Jegrička“, kada je Pokrajinski zavod za zaštitu prirode sačinio novu dokumentacionu osnovu -studiju zaštite, kojom je ovo zaštićeno područje predloženo za II kategoriju zaštite čime će odluku o proglašenju doneti Vlada AP Vojvodina

6. Park prirode „Jegrička“ Jegrička je u prošlosti predstavlјala čitav niz bara povezanih širim ili kraćim udublјenjima. Dolina Jegričke je u prirodnom – nekadašnjem režimu bila dugačka preko 100 km i imala sliv od 144 200 ha, predstavlјajući tako jednu veliku močvaru koja je imala ulogu sakuplјača i odvodnika voda sa viših površina prema Tisi. SLIV JEGRIČKE Niz hidrotehničkih aktivnosti, počev od kraja 17. veka, kao što su: gradnjakanala koji odsecatokove Jegričke sa severa, iskopkanala Mali Stapar – Novi Sad kojim su presečeniglavnitoki desnapritoka,iskopmrežekanalazaodvodnjavanje i uključenje delaJegričkeu Osnovnukanalskumrežu HidrosistemaDunav – Tisa – Dunav (OKM HS DTD), doveli su do promeneprirodnogslivaJegričkeposebno njegovim smanjenjem i znatnim izmenama u režimuvoda.

7. Jegrička:u sistemu OKM HS DTD i ... Izgradnjom hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav, Jegrička je postala njegov integralni deo. Vodni režim unutar čitavog hidrosistema se održava putem sinhronizovanog manevrisanja regulacionim ustavama i crpnim stanicama. Specifičnost vodotoka Jegričkaje u tome što se radi o kanalisanom vodotoku sa dirigovanim režimom koji ima kompleksne hidrotehničke i meliorativne funkcije, ali je istovremeno, zbog očuvanih prirodnih vrednostii zaštićeno područje sa statusom parka prirode.

8. ....i kao Park prirode „Jegrička“ Zbog svojih prirodnih specifičnosti i očuvanosti u PP „Jegrička“izdvojene su tri celine: Celina A: Obuhvata kanalisani deo Jegričke od km 64+163 dokm 30+000; sa neposrednim okruženjem. U navedenom sektoru predviđen jerežim zaštite III stepena. Celina B: Obuhvata deo Jegričke sa očuvanim prirodnimodlikama ravničarskih reka od 30+000 do 15+000 km režim zaštite II stepena. Celina V: Uklјučuje donji tok Jegričke od 15+000 do 0+000 kmpretvoren u ribnjak sa okolnim prostorom – režim zaštite III stepena i ostrvau ribnjaku – režim zaštite II stepena.

9. Stanje životne sredine područja unutar PP „Jegrička“ Vodotok Jegrička je pretežno okružen polјoprivrednim obradivim zemlјištem, aprotiče i kroz naselјena mesta (Ravno Selo i Zmajevo). • Kvalitet vodotoka Jegrička pod direktnim je uticajem: • upuštenih otpadnih voda iz naselja, farmi, industrije, • voda iz sistema za odvodnjavanje koji gravitiraju ka vodotoku, • različitih aktivnosti na slivnom području (poljoprivreda, saobraćaj i sl.). Kumulativni uticaj ljudskih delatnosti na vodno područje Jegričke vidljiv je iz promene stanja voda i dovodi do pogoršanja pojedinih elemenata kvaliteta, zamuljenja, obrastanja i začepljenja pojedinih deonica.

10. Potreba zaštite, očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti zaštićenog područja definisana je odgovarajućim merama i aktivnostima unutar zaštićenog područja u skladu sa režimima stepena zaštite. Projekat „Ekološko upravlјanje vodama uravničarskim predelima“ Projekat „Ekološko upravlјanje vodama u ravničarskim predelima“, čija je osnovna aktivnost odstranjivanje nagomilanog nanosa iz vodotoka u cilju revitalizacije i unapređenja ekološkog stanja vodotoka, u skladu je sa navedenim potrebama.

11. Na osnovu akta o zaštiti PP “Jegrička”, na području režima zaštite III stepena su, između ostalih,propisane aktivnosti i radovi naredovnom održavanju korita i obala Jegričke, odnosno aktivnosti na izmulјivanju i uklanjanju suvišne vegetacije. Mere zaštite U zavisnosti od rezultata fizičko-hemijskih i bioloških analiza mulјa, zakonom je propisana lokacija deponovanja mulja. Uspostavljenim monitoringom je kao lokacija određen prostor inspekcione staze uz vodotok. Odloženi mulj se nakon perioda proceđivanja rasplanira. U skladu sa propisanim režimima i merama zaštite, a sa cilјem da se radovi usklade sa potrebom očuvanja prirodnih vrednosti Parka prirode „Jegrička“, izdati su uslovi zaštite prirode i obavljan stručni nadzor nad navedenim aktivnostima.

12. Mere zaštite Rešenje sa uslovima Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode

13. Stručnim nadzorom je konstatovano da su radovi na izmulјivanju vodotoka Jegrička urađeni u skladu sa: Projektom „Izvod iz Glavnog projekta sanacije vodotoka Jegrička od km 15+518 do km 48+556, i to za deonicu vodotoka od km 37+892 do km 44+015“; Stručni nadzor Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode • Rešenjem o uslovima zaštite prirode Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode pod br. 100/2 od dana 08.03.2013. godine. • Monitoring je izveden u skladu sa Ugovorom između Fonda „Evropski poslovi“ Autonomne Pokrajine Vojvodine (zavedeno pod br. 292/2013-03/1 od dana 14.08.2013. godine) i Departmana za hemiju, biohemiju i zaštitu životne sredine, Prirodno – matematičkog fakulteta, Univerziteta u Novom Sadu, Trg Dositeja Obradovića 3 (pod br.0601‐87/5‐35, od dana 14.08.2013. godine).

14. Sačinjena dva izveštaja, preostaje još jedan nakon rasplaniranja mulja. Stručni nadzor Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode • Predmet izveštaja je nadzor nad radovima i stalni uvid u tok radova i rezultate monitoringa. • Radovi na izmulјivanju su započeti dana 19.09.2013. godine, a završeni su 31.12.2013. godine.

15. Barska kornjača Prilikom izvođenja radova izmulјivanja, pronađene su barske kornjače, koje su sa muljem iznošene iz korita Jegričke. Deo njih je vraćen u vodotok, a deo evakuisan u Prihvatilište za divlјe životinje ZOO Parka Palić, u skladu sa vremenskim uslovima u periodu izmuljivanja. Ukupno osamnaest (18) barskih kornjača, koje su u prihvatilištu boravile tokom zimskog perioda, vraćene su u Jegričku sredinom meseca marta, kada su se stekli uslovi za njihovo vraćanje u prirodno stanište.

16. Zaključak i aktivnosti koje predstoje Uklanjanjem suspendovanog mulјevitog nanosa i odstranjivanjem vegetacione mase koja je uzrok stvaranja zastoja u proticaju vode Jegričkom, omogućuje se bolјa protočnost i kvalitet vode za živi svet ovog vodnog tela. Predstojeće aktivnosti na očuvanju projektom dostignutih pozitivnih rezultata i na revitalizaciji ovog područja su: • rasplaniranje mulja • uspostavljanje zaštitnog pojasa (bafera) uz vodotok prema oranicama i priobaljima vodotoka koji se pružaju u zoni interaktivnog uticaja sa zaštićenim područjem čime će se stanje postignuto dosadašnjim aktivnostima što duže očuvati.

17. Hvala na pažnji! http:// www.pzzp.rs