LEHEN MUNDU GERRA

1. LEHEN MUNDU GERRA Alaine eta Lorea

2. ZER DA? • Lehen Mundu Gerra 1914tik 1918rarte iraun zuen gatazka mundiala da. Bertan mundu guztiko hainbat herrialdek parte hartu zuten eta horregatik deitzen zaio Lehen Mundu Gerra.

3. ARRAZOIAK 1. XVIII. Mendean Europako kanpo politika orekaren teorian zegoen oinarrituta, hau da, potentzia guztiak berdinak dira. Hau Alemaniako batasunarekin hautsi egiten da. 2. Aipatzekoa da ere, alde batetik,Bismarcken politika, honen helburua, estatuen arteko aliantza sistemak bakea zihurtatzea zen (diplomazia). Bestetik, Gillermo II. Aren politikaren helburua, Alemaniaren nagusitasuna lortzea zen, hau da, ontzidi boteretsua. Ondorioz, lehia. 3. II. Industrializazioa. 1870tik aurrera hazkunde ekonomiko ikaragarria egon zen. Eta Europako hainbat herrialde Afrikara joan ziren lehengai bila eta horrek beste lehia bat ekarri zuen.

4. 4. Industrializazioaren ondorioz hazkunde ekonoomiko izugarria egon zen eta Europako potentziek beste lurraldeak menperatzen hasi ziren lehengai bila. Ondorioz lehia egon zen. 5. Nazionalismoa: Ideologia honetan bi motatako herrialdeak zeuden: Integrazioa nahi zutenak,hau da, txikiak ziren entitateak handiagoak zirenekin elkartzea. Desintegrazioa, kasu honetan, entitate txikiek entitate handietatik banandu nahi zutenak. Honen barruan beste gatazka txiki batzuk ere badaude:Balkanetako kontrola nahi zuten denek eta haurreko gerra baten ondorioz etsaitasun izugarria zegon herrialden artean.

5. 6. XIX. Mendean Ottomandar inperioa desagertu egin zen eta ondorioz Balkanetak ezegonkoru egin ziren. Europako potentzia nagusiek,baraien interesen arabera, Balkanak menperatu nahi zituzten. 7. Lurralde bakoitzak bere armada indartzen hasi zen, derrigorrezko soldadutza ezarri zuten, ekipamenduak hobetu zituzten.

6. BLOKEEN SORRERA Lehen Mundu Gerra honetan bi bloke aurrez aurre agertu ziren.Bakoitzak zituen interesak defendatzeko. Aliantza Hirukoitza ( Alemania, Austria-Hungaria eta Italia) Entente Hirukoitza (Frantzia, Errusia eta Britainia Handia)

7. GERRAREN HASIERA Lehen Mundu Gerra 1914. urtean izan zen gerra azteko falta zen azken arrazoia eman zen, Frantzisko Fernando artxidukeari bi atentatu egin zizkioten eta bigarrenean hil egin zuten. Ondorioz, bi gertakari eman ziren. Alde batetik, Austria-Hungariak ultimatuma jarri zion Serbiari eta bestetik, Errusiak mobilizazio orokorra deitu zuen Serbiaren alde eta abuztuaren 4an gerra piztu zen. Fernando Frantzisko artxidukea

8. GERRAREN FASEAK • Mugimendu-gerra da gatazkaren lehen faseari eman zitzaion izena. Alemaniaren helburua, Frantzia eta Errusiaren konkista azkarra zen ofentsiba handien bitartez. Marneko frantziar erresistentziak (1914ko iraila) garaipen azkar baten egitasmo alemaniarrak oztopatu zituen. Alemania barneratzea handiagoa izan zen fronte errusiarrean, azken emaitzak berdinak izan ziren arren. 2. Lubakien-gerra: Fronteak egonkortu egin ziren eta lubakien defentsa taktika hartu zuten. Milaka lagun hil ziren (Verdune, Sonnem) baina inork ez zuen aurrera egin. Egoera honek ia gerra amaiera-arte iraun zuen.

9. 3. 1917. urtea: Errusiako fronteak erori egin zen iraultza boltxebikearen eta ondorioz Errusia erretiratu egin zen gerratik. Amerikako Estatu Batuak aliantza hirukoitzaren alde sartu zen gerrara eta oso erabakigarria izan zen. Lubakiak.

10. ATZEGUARDIAKO GERRA • Urrutiko hainbat lurralde ere gerraren ndorioak jasan zituen. Eta herrialde guzietako ekonomia gerrari aurre egiteko erabili zen, honi gerra ekonomikoa deitu zioten.

11. GERRAREN AMAIERA Alemaniak Brest-litovuskeko ituna sinatu zuen 1918an. Baina Frantziak eraso guztiei ekin zion fronteetan. Erdialdeko inperioak errenditu arte. Errenditu zirenean, hain zuzen ere, 1918ko azaroak 11an egun horretan sinatu zuten herrialde guztiak armistizioa. Brest-Litovskeko ituna

12. ONDORIOAK • Gerra honen ondoriorik nagusiena hildakoak oizan ziren, milaka hildako egon ziren baina beste batzuk ere egon ziren: Estatu batuak hartu zuen postua, Europak zuena ordurarte, estatu berrien sorrera…

13. BAKE ITUNAK Bakearen pintzipioa honako hau izan zen, Alemania zela errudun, nazioen independentzia errespetatu egin behar zela eta Nazien Elkartea. • 1919. urtean Pariseko konferentzia egin zen herrialde garaituekin izan ezik, hau da, Frantzia, Britainia Handia eta Italia elkartu ziren erabakiak hartzeko. Bertan baldintza batzuk ezarri zizkien garatuei eta baldintza horiek betetzera behartuak zeuden.

14. • Pariseko konpetentzia nazioen elkartea sortu zuten, bakea zaintzeko eta herrialdeen arteko gatazkak negoziazioaren bidez konpontzeko. • Versaillesko ituna (1919) Alemaniari leporatu zioten gerra gertatu izanaren errua eta zigor gogorrak ezarri zizkioten; lurraldeak galdu, armada murriztu, Rhin ibaiaren ezkerraldea desmilitarizatu eta frantziak Sarre eskualdea okupatu zuen. Honek, alemaniaren mendeku gogoa areagotu zuen. Versallesko Ituna (1919)

15. EUROPAKO MAPA BERRIA Europan hainbat aldaketa egon ziren mapari dagokionez: - Alemaniak, Austria-Hungariak, Turkiak eta Errusiak lurraldeak galdu zituzten. - Ottomandar Inperioa murriztu egin zen - Estatu berriak sortu ziren(Polonia, Yugoslabia) - Habsburgotarren inperioa zatituta gelditu zen.

16. ETORKIZUNEKO ARAZOAK • Bake Itunean Alemaniari jarritako baldintzak ez zituen onartu Alemaniak eta hori izango da Bigarren Mundu Gerraren arrazoietako bat. • Irredentismo mugimenduak eman ziren. • Mapa berriak ez zuen egonkortasunik.