GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI

1. GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI Bulaşıcı Hastalıklar Kontrol Programları Şubesi

2. Genişletilmiş Bağışıklama Programı Amaç: Hassas yaş gruplarına enfeksiyona yakalanmalarından önce ulaşıp bağışıklanmalarını sağlamak, Aşı ile korunulabilir hastalıklardan kaynaklanan hastalık, sakatlık ve ölümlerini önlemektir. 13.03.2009 Tarih ve 7941 Sayılı GBP Daimi Genelgesi 2

3. GBP Hedef Hastalıklar • Difteri • Boğmaca • Polio • Tüberküloz • Hepatit B • Tetanoz • Kızamık • Kızamıkçık • Kabakulak • Hib'e bağlı hastalıklar • S. pnömonia'ya bağlı invaziv hastalıklar • Hepatit A • Suçiçeği

4. Çocukluk Dönemi Ulusal Aşı Takvimi-2013

5. 1 Yaş Üstü Hiç Aşılanmamış Çocuklar için Aşılama Şeması 1 - 59 ayın üzerindeki çocuklara DaBT-İPA şeklinde uygulanmalıdır. 15-59 ay arası çocuklarda tek doz Hib yeterlidir. 2 - Mayıs 2008 ve sonrasında doğan çocuklara uygulanacaktır. 12-23 aylık çocuklara 8 hafta ara ile iki doz yapılmalıdır. 24 aydan büyük çocuklarda tek doz yeterlidir. 3 - DaBT-İPA-Hib aşısının ilk dozunun 12-14 aylık iken uygulandığı çocuklara ikinci doz da DaBT-İPA-Hib şeklinde uygulanmalıdır. Not: Hib’in 2. dozu sadece ilk doz 12-14 ay arasında yapıldıysa gereklidir, 15-59 ay arası çocuklarda tek doz Hib yeterlidir, 59 aylıktan büyüklerde Hib aşısı gerekli değildir.

6. Dozlar arası süre; • DBT, OPA, Hib aşılarının 1. ile 2. ve 2. ile 3. dozları arasındaki süre en az 4 hafta olmalıdır. Aynı aşıların 3. dozu ile rapel dozu arasındaki süre ise en az 6 ay olmalıdır. • Kızamık antijeni içeren iki aşı arasında en az 4 hafta süre olmalıdır. • Hepatit B'nin 1. ve 2. dozu arasında en az 4 hafta, 2. ve 3. dozu arasında en az 8 hafta olmalı, ayrıca 3. doz 1. dozdan en az 16 hafta sonra uygulanmalıdır. Asıl olan 0-1-6 şemasıdır. • Hepatit A'nın 1. ve 2. dozu arasında en az 6 ay süre bırakılmalıdır. • KPA aşısı; 12. aydan küçük çocuklarda, primer seri dozları arasında en az 4 hafta süre bırakılmalıdır. 12. ay ve üzerinde uygulanan dozlar arasında ise en az 8 hafta süre bırakılmalıdır. 3. doz ile pekiştirme dozu arasında en az 8 hafta süre bırakılmalıdır. 8

7. Eşzamanlı / Süre Bırakarak Uygulama "Kural olarak parenteral (enjeksiyonla) uygulanan iki canlı viral aşı aynı anda uygulanabilir, aynı anda uygulanamayacaksa aralarında en az 4 hafta süre bırakılması gerekir." Varisella ve KKK aşısı aynı zamanda uygulanamayacak ise en az 28 gün ara ile uygulanmalıdır. OPA ile diğer canlı aşılar arasında süre bırakılması gerekmez. Canlı virüs aşıları Tüberkülin Cilt Testini (TCT) bozabilir, bu nedenle ppd uygulaması kızamık içeren aşılar ve suçiçeği aşıları ile aynı günde veya 4-6 hafta sonra yapılmalıdır. 9

8. Poliovirüs diğer virüsler

9. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu TÜRKİYE, 2013 (Ocak-Temmuz)

10. HSBS'ne kaydedilecek aşılar

12. 2013-2014 eğitim öğretim dönemi okul aşılarının HSBS’ne kaydı...?

13. Sisteme kayıt (https://hsbs.saglik.gov.tr) - Her bir aşı için karekod (zorunlu) - Gönderim için online protokol alma (zorunlu) - Kaydet butonuna basılır - Kaydedilen aşı e-sağlığa gönderimi için üstteki menüden e-sağlık gönderim linkine basılır - Kriterlere uygun girilmiş aşılar uygulama tarihleriyle beraber listelenmiş olarak görülür - Başlat butonuna basılarak e sağlığa gönderim başlamış olur - Gönderim anında aşı sarı renkli gönderim başarı ile tamamlandığında renk yeşil ve gönderim başarısız olursa renk kırmızı olur - Bir aşı o an için online protokol alınamadan kaydedildi ise online protokol al sayfasına tıklanarak yönlendirilir - Aşılarını e-sağlığa göndermeden önce üst menüde yer alan online protokol senkronizasyonu sayfasına giderek tüm online protokol alınmamış aşılara bir protokol numarası alınır ve sonra toplu göndermeyi başlatır

14. Okul aşıları • Aşılanma kontrol • Karekod • Aşının doğru hazırlanması • TSM eğitimleri • Çoklu Doz KKK !!!

15. 3G – Wi-Fi – Kablo Dizüstü – Karekod tarayıcı Veri tabanından arama Eksik ise 1 vial al Karekod okut Kayıt Aşıyı yap Aynı vial Aynı karekodKayıt Aşıyı yap 2 DOZ

17. Kızamık Vakalarının DSÖ Bölgelerine Göre Dağılımı (Dünya, 2012) (n=89,749)

18. Kızamık Vakalarının Ülke Geneline Dağılımı

19. Kızamık Vakalarının Bölgelere Göre Dağılımı 6

21. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tablo. Kızamık Vakalarının Uyruklarına/Ülkelerine Göre Dağılımı (Türkiye, 2012-2013) (n=7377).

22. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kızamık Vakalarının Aşılanma Durumu ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (Türkiye, 2012-2013) (n=7377)

24. MERKEZ İLÇEDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

25. BESNİ İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

26. GÖLBAŞI İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

27. KAHTA İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

28. ÇELİKHAN İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

29. SAMSAT İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

30. SİNCİK İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

31. TUT İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

32. GERGER İLÇESİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

33. ÇADIRKENT KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI

34. İL DÜZEYİNDE KIZAMIK VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI (ÇADIRKENT DAHİL)

35. Aşı Nerede Hatalı Stok Miadı geçti Soğuk Zincir kırıldı Engellenebilir miydi ? Neyi doğru yapmam gerek ? KAYIT ?

36. Kızamık Vaka Tanımı Kızamık için Klinik Tanımlama -38°C'den yüksek ateş ve -Makülopapüler döküntü ve -Öksürük veyaburun akıntısı veyakonjunktivit ile karakterize hastalık. Kızamık Tanısı için Gerekli Laboratuvar Kriterleri -Kızamığa özgü IgM antikoru saptanması veya -Kızamık virüs izolasyonu veya -RT -PCR ile kızamık viral RNA saptanması veya -2-4 hafta arayla alınan serum örneklerinde kızamığa özgü IgG antikor titresinde belirgin (en az 4 kat) artış. Şüpheli Vaka: Makülopapüler döküntüyle seyreden herhangi bir hastalık. 14

37. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Sıcak Vaka Kesin vaka ile temas öyküsü olan veya döküntünün başlamasından önceki 3 hafta içerisinde seyahat öyküsü olan veyaaşısız* veyayaşına göre eksik aşılı olan veyakümelenme gösteren olası kızamık/kızamıkçık vaka tanımına uyan vaka Sıcak vaka ise vakadan derhal serum, idrar ve boğaz sürüntüsü alınmalı ve numune nakli 24 saat içerisinde gerçekleşmelidir. *1 yaş altı aşı zamanı gelmeyen bebekler de SICAK VAKA tanımına dahildir. Doğrulanmış en az bir kızamık vakasının bulunduğu durumlarda takip eden tüm şüpheli vakalar SICAK VAKA olarak kabul edilmelidir.

38. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Şüpheli bir kızamık vakası ile karşılaşıldığında yapılması gerekenler: 1. Vakanın sıcak vaka olup olmadığı değerlendirilmelidir. 2. Hastadan uygun kan/idrar/nazofarengeal sürüntü örneğini alınarak belirlenen laboratuvarlara gönderilmelidir. 3. Bildirim formları doldurularak Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna gönderilmelidir. 4. Temaslılar için uygun profilaksi önlemleri (aşı, immunglobulin) uygulanmalıdır. 5. Uygun solunum izolasyonu önlemleri alınması sağlanmalıdır. 6. Kümelenme olup olmadığını araştırılmalı; kümelenme varsa salgın incelemesi başlatılmalıdır. 17

40. Soğuk zincir, bir aşının etkinliğini üretiminden kişiye uygulanana kadar koruyan ve ihtiyacı olanlara yeterli miktarda etkin aşının ulaşmasını sağlayan insan ve malzemeden oluşan sistemdir. Kullanılan aşılar etkin değilse, %100 aşılama hızlarına ulaşılsa bile bağışık bir toplum oluşturma hedefine ulaşılamayacaktır. Bu nedenle soğuk zincir GBP’nın en önemli bileşenlerinden biri olarak büyük önem taşımaktadır. Soğuk Zincir

41. Aşıların donmaya karşı hassasiyetleri (en hassas olandan başlayarak) Hepatit B aşısı Hepatit A aşısı DaBT-IPA-Hib, PPD, Grip aşısı, tüm antiserumlar KPA,Td, DT, tüm sulandırıcılar, Kızamık, KKK, BCG, Hib, Meningokok, Suçiçeği aşıları (sulandırıcılar hariç), OPA Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar

42. Üstten soğutmalı bir buzdolabı için buzdolabının; Üst raf: OPA, sulandırıcıları ayrı olmak üzere Hib, meningokok, BCG, KKK, Kızamık, Kızamıkçık, Suçiçeği aşıları (dondurulabilir aşılar) Orta raf: DaBT-İPA-Hib, Kuduz, KPA, DaBT-İPA aşıları Alt raf: Hep B, Hep A, Td, DT aşıları ile PPD solüsyonu, aşı sulandırıcıları ve tüm antiserumlar, yerleştirilmelidir. *Aşı ile sulandırıcısı aynı pakette olan aşılar orta veya alt rafa yerleştirilmelidir. Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar

43. En alt kısma (sebzelik) dolap ısısının sabit tutulmasına yardımcı olmak üzere su bidonları yerleştirilmelidir. Uzun süreli elektrik kesintilerinde buzdolabı ısısı düzenli olarak kontrol edilmeli ve kapak sık sık açılmamalıdır.İzolasyonu iyi bir buzdolabında bu yolla genellikle 24 saat süre ile ısı korunur. Daha uzun süreli kesintilerde acil durum planı uygulanmalıdır. Elektrik kesintilerinde kesintinin süresi mutlaka öğrenilmelidir. Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar

44. Aşı flakonları ve paketleri, aralarında yeterli hava akımı dolaşacak şekilde yerleştirilmelidir. Donmaya hassas olan aşılar buzdolabının soğutucu kısmından uzakta tutulmalı, Aşılar orijinal kutularının içerisinde saklanmalı Buzdolabının duvarı ile temas ettirilmemelidir. Aşı yerleştirilmesinde, miadı yakın olan aşıların ön kısımda bulunmasına dikkat edilmelidir. Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar

45. BCG, Kızamık, KKK, Kızamıkçık aşıları güneş ışığı gibi ultraviyoleye hassastır. Aşıların tahrip olmasının sebebi, ısının kümülatif etkisidir. Yani bir kerede çok yüksek (30–35C üzeri) sıcaklığa maruziyet kadar, birçok kereler daha az sıcaklıklara (10–30C arası) maruziyet de aşıyı aynı derecede bozabilir. Bir kez aşının etkinliği kaybolur ya da azalırsa, aşılar eski haline döndürülemez, bu nedenle soğuk zincir süreklilik gerektirir. Soğuk Zincir

46. Polio, Kızamık, KKK, Kızamıkçık, Liyofilize Hib, Suçiçeği ve BCG aşıları dondurulabilir aşılardır. (Sulandırıcısı aynı pakette olan aşılar dondurulmamalıdır!!!) DaBT-İPA-Hib, DT, Td, Hepatit B, Hepatit A ve KPA aşıları ile liyofilize aşıların sulandırıcılarının hiçbir zaman donmaması gerekir. Soğuk Zincir

47. +2 ile +8 oC arasında Soğuk Hava Depolarında OPV dışındaki aşılar (-) 20 oC aşı dolaplarında OPV aşısı saklanmaktadır. Halk Sağlığı Müdürlüğü

48. Sürekli ısı kaydeden sistemler kullanılmalıdır. Tüm aşı depo ve dolaplarında en az bir adet kalibrasyonu yapılmış uzun süreli kayıt yapabilen (En az bir aylık süreyi gösteren) elektronik ısı takip cihazı bulundurulması zorunludur. Termometreler orta rafın orta bölümüne yerleştirilmelidir. Her sabah mesai başlarken ve her akşam mesai bitiminde bu cihaz kontrol edilerek alarm olmasa bile en düşük ve en yüksek sıcaklık kontrol edilmeli ve ısı izlem çizelgesine işlenmelidir. Uzun süreli kayıt yapabilen elektronik termometrenin arızalanabileceği düşünülerek yanında mutlaka mekanik termometre bulundurulmalıdır. Depo/Buzdolabı Isı Takibi

49. Soğuk zincir kırılması tespit edildiğinde aşı ve antiserumların kullanımı durdurulmalı bir üst birime durum hakkında bilgi verilmelidir Sıcaklığa maruz kalan aşı ve antiserumlar için: VVM’i olan aşıların VVM’i kontrol edilerek ve aşıların maruz kaldığı sıcaklıklar ile kaçıncı kez maruz kaldığı göz önünde bulundurularak aşıların kullanılıp kullanılamayacağı belirlenir. Karar verilirken sıcaklığın aşılar üzerindeki kümülatif etkisi unutulmamalıdır. Soğuk Zincir Kırılmasında Yapılması Gerekenler

50. Soğuğa maruz kalan aşılar için: Aşıların soğuğa karşı hassasiyetleri göz önünde bulundurularak karar verilmelidir. Aşılar donduğunda etkinliğini geri dönülemez olarak yitirmektedir. (dondurulabilir aşılar – kkk, bcg, opv, su çiçeği, kızamık - hariç) Soğuk Zincir Kırılmasında Yapılması Gerekenler