WSPÓŁCZESNE MEDIA W POLSCE

1. mgr Olga Kurek e-mail: okurek@wsiz.rzeszow.pl konsultacje: wtorek 10:00-12:00, p. 302 WSPÓŁCZESNE MEDIA W POLSCE

2. TEMATYKA PRZEDMIOTU • Rynek prasowy w Polsce (pojęcia, systematyka i rodzaje prasy). • Wydawcy prasy w Polsce. • Rynek agencji informacyjnych. • Rynek radiowy i telewizyjny w Polsce (media publiczne, media komercyjne, nadawcy społeczni). • Rankingi czytelnictwa, słuchalności, oglądalności. • Komercjalizacja i tabloidyzacja współczesnych mediów Polsce. • Koncerny medialne jako przykład koncentracji kapitału. • KRRiTv – struktura, zadania, kompetencje. • Badania mediów tradycyjnych i elektronicznych.

3. KRYTERIA ZALICZENIA • W skład oceny końcowej wchodzą następujące kryteria: Obecność – 10p. Prezentacja agencji informacyjnej – 10p. Aktywność + praca na zajęciach – 30p. Kolokwium zaliczeniowe na ostatnich zajęciach – 50p. • Ocena końcowa wynika z następujących przedziałów punktowych: 91 p. -100 p. – bdb (5,0) 81 p. – 90 p. - +db (4,5) 71 p. - 80 p. – db (4,0) 61 p. – 70 p. - +dst (3,5) 51 p. – 60 p. – dst (3,0) 0 p. – 50 p. – ndst (2,0)

4. ZASADY PRZYGOTOWANIA PREZENTACJI NA DODATKOWE PUNKTY (10p.) Lista agencji informacyjnych: • Katolicka Agencja Informacyjna (KAI) • Polska Agencja Prasowa (PAP) • Informacyjna Agencja Radiowa (IAR) • Sportowa Agencja Informacyjna (ASInfo) • Reuters • Associated Press (AP) • Agence France Presse (AFP) • ITAR-TASS • Xinhua News Agency Tematyka prezentacji: • Data założenia • Okoliczności powstania • Procentowy udział w rynku informacji

5. I) RYNEK PRASOWY

6. Konkurs 1.

7. CECHY POLSKIEGO SYSTEMU MEDIALNEGO PO 1989 ROKU, cdn. • prawie całkowita prywatyzacja sektora prasowego (1.przekazanie pisma na poczet skarbu państwa; 2. wystawienie pisma na przetarg; 3. uwłaszczenie zespołu redakcyjnego); • otwarcie rynku medialnego na kapitał zagraniczny; • demonopolizacja działalności kolportażowej; • utworzenie KRRiTvjako organu konstytucyjnego; • stworzenie sektora mediów publicznych i komercyjnych (w mediach elektronicznych); • likwidacja monopolistycznej uprzywilejowanej pozycji „RSW- prasa, książka, ruch”;

8. CECHY POLSKIEGO SYSTEMU MEDIALNEGO PO 1989 ROKU, cd. • likwidacjainstytucjonalnej, prewencyjnej cenzurypaństwowo- partyjnej; • możliwość funkcjonowania w eterze nadawców komercyjnych; • obowiązujący system rejestracyjny prasy; • rynek prasowy wydawcy zastąpiony rynkiem prasowym czytelnika i reklamodawcy; • działalność w sferze mediów jest działalnością gospodarczą (każdy program czy tytuł jest towarem, który produkuje się głównie z chęci zysku).

9. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji KRRiT lub KRRiT to organ konstytucyjny, który stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji, powstały na mocy ustawy z dnia 29 grudnia 1992 roku. Struktura KRRiT: • W skład Rady wchodzi 5 członków; są oni wybierani przez: Sejm – 2 członków, Senat – 1, Prezydenta RP – 2. • Kadencja członków KRRiT wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może zostać ponownie wybrana na pełną kadencję. Ze swojego grona Rada wybiera przewodniczącego i zastępcę (na wniosek przewodniczącego). Główne zadania: • stanie na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji; • określanie warunków działalności nadawców programów radiowych i telewizyjnych; • rozpatrywanie wniosków i podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach przyznawania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych; • sprawowanie kontroli nad działalnością nadawców w zakresie określonym ustawą; • organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych i telewizyjnych; • określanie wysokości opłat za udzielanie koncesji oraz wpis do rejestru;

10. ? Odwołując się do własnej wiedzy i pamięci, jakie wydarzenia z ostatnich dwudziestu lat można uznać za przełomowe na rynku mediów w Polsce?

11. KALENDARIUM 20-lecia wolnych mediów • 1989 – „Gazeta Wyborcza” – pierwszy wolny dziennik ogólnopolski; • 1990 – likwidacja GUKPiW= oficjalne zniesienie cenzury; • 1992 – ustawa o KRRiTv; • 1993 – Polsat – pierwsza komercyjna ogólnopolska stacja telewizyjna; • 1994 – Radio ZET, RFM FM – pierwsze komercyjne ogólnopolskie stacje radiowe; • 1994 – Radio Maryja uzyskało koncesję ogólnopolską; • 1995 – Wirtualna Polska – pierwszy portal internetowy; • 1997 – TVN – konkurencyjna dla Polsatu stacja komercyjna; • 2001 – „Newsweek” – nowy wzór tygodnika opiniotwórczego; • 2001 – „Metro” – pierwszy bezpłatny dziennik ogólnopolski; • 2001 – TVN 24 – pierwszy całodobowy kanał informacyjny; • 2003 – „Fakt” – pierwszy tabloid wzorowany na niemieckim „Bild”; • 2010 – prace nad nową ustawą medialną.

12. ? Skąd pochodzi słowo „gazeta”?

13. „GAZETA” - ETYMOLOGIA • Pochodzenie słowa gazeta nie jest do końca jasne. Wywodzi się przypuszczalnie z włoskiego gaza, dla określenia drobnej monety, za którą nabywano dzienniki w średniowiecznej Wenecji. • Gaza oznacza też srokę, którą w charakterze logo często umieszczano w dziennikach włoskich. • Być może źródłosłów gazety to hebrajskie izgard, tłumaczone jako herold, goniec, zwiastun.

14. ? Co to jest „prasa”?

15. NORMATYWNA DEFINICJA PRASY (Dz. U. nr 5 z dn. 7 lutego 1984 r., poz. 24.) • prasa oznacza publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem lub nazwą, numerem bieżącym i datą, a w szczególności: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe; • wyraz „prasa” pochodzi od prasy do winogron, której Jan Gutenberg używał w drukowaniu swoich pierwszych dzieł

16. RYNEK DZIENNIKÓW

17. ? Czym jest „dziennik”? Jakie funkcje spełnia?

18. DZIENNIKI - DEFINICJA • „dziennik” zgodnie z ustawą o prawie prasowym „ogólno informacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu, ukazujący się częściej niż raz w tygodniu” (art. 7, pkt. 2.2).

19. DZIENNIKI - funkcje • pełnią szczególną rolę społeczną polegającą na zaspokajaniu głodu informacyjnego; • dzienniki stanowią pewien rodzaj dopełnienia, poszerzenia wiadomości uzyskiwanych prze radio i telewizję; • lektura prasy jest często obowiązkiem zawodowymwielu ludzi, którzy interesują się informacjami giełdowymi, gospodarczymi, kulturalnymi czy sportowymi; • w prasie codziennej szukamy tzw. informacji użytkowej, czyli programów kin, teatrów, recenzji wystaw, informacji o dyżurach aptek. itp.

20. ? Jakie dzienniki ogólnopolskie występują na polskim rynku prasowym?

21. DZIENNIKI OGÓLNOPOLSKIE • Wyniki badania PBC za okres czerwiec 2010 - listopad 2010 r. • (dane: Związek Kontroli Dystrybucji Prasy) tabloid tabloid

22. CZYTELNICTWO DZIENNIKÓW NA PODKARPACIU • Wyniki Badania PBC za okres czerwiec 2010 - listopad 2010 r • (dane: Związek Kontroli Dystrybucji Prasy)

23. RYNEK CZASOPISM

24. CZASOPISMA - DEFINICJA • Pod pojęciem„czasopismo” należy rozumieć „druk periodyczny ukazujący się nie częściej niż raz w tygodniu, a nie rzadziej niż raz w roku”(Art. 7. ustawy o prawie prasowym). • Obecnie na prasowym rynku Polski jest około 5,5 tys. czasopism.

25. CZASOPISMA - cechy • grupa czasopism jest bardzo liczna w porównaniu z dziennikami i zdecydowanie dominuje na polskim rynku prasowym (szacuje się, że w roku 2000 istniało 55 dzienników i 5 500 czasopism); • jest to grupadynamicznie rozwijająca się; • charakteryzuje ją także labilność (zmienność)-na polskim rynku prasowym częste są przykłady wprowadzania nowego pisma, które upada po kilku numerach; • barierą w rozwoju jest konieczność znalezienia niezagospodarowanej dotąd "niszy" rynkowej, a także chwytliwy pomysł na formułę nowego pisma; • wielofunkcyjność- oprócz pełnienia funkcji opiniotwórczej, edukacyjnej i rozrywkowej, ubocznie także informuje. Po roku 90. mamy też do czynienia z funkcją eskapistyczną, która polega na specyficznym przedstawianiu rzeczywistości, kreowania świata, którego zwykły czytelnik nigdy nie pozna („Viva”,”Cosmopolitan”).

26. CZASOPISMA – częstotliwość ukazywania się Wyróżnia się 7 subkategorii czasopism: • tygodniki • dwutygodniki • miesięczniki • dwumiesięczniki • kwartalniki • półroczniki • roczniki • od 1990 ukazują się tzw. „dekadówki”

27. CZASOPISMA – zasięg terytorialny • ogólnokrajowe (ok. 40%ogólnej liczby czasopism;2200 tytułów)- prezentują wszystkie aktualne sprawy interesujące odbiorców w całym kraju bez względu na miejsce zamieszkania; są to m. in: „Forum”, „Polityka”, „Newsweek”; • regionalne (nie więcej niż 10% ogólnej liczby, ok. 1300 tytułów)- poruszają na swoich łamach przede wszystkim, a nawet wyłącznie tematy interesujące mieszkańców danego obszaru (powiat, województwo, fragment legitymujący się względami historycznymi); charakterystyczny jest dla nich nie tylko dobór tematów i mieszkańców, ale i niewielki nakład (szczupłość lokalnego rynku reklam i ogłoszeń); zalicza się tu m.in: „Tygodnik Płocki”, łomżyńskie „Kontakty”, „Nowiny Jeleniogórskie”; • lokalne (ok. 50% określane czasem mianem prasy sublokalnej- ok. 2 tys. tytułów) – główni wydawcy to Media Regionalne oraz Polska Press

28. ? Jaką tematykę poruszają czasopisma?

29. CZASOPISMA – tematyka • opiniotwórcze (społeczno-ekonomiczno-kulturalno-gospodarcze) • popularnonaukowe • lifestylowe • shoppingowe • sportowe • motoryzacyjne • hobbystyczne • poradnikowe • kulinarne • ogłoszeniowe • kobiece • młodzieżowe • telewizyjne • męskie • erotyczne

30. CZYTELNICTWO TYGODNIKÓW • Wyniki Badania PBC za okres czerwiec 2010 - listopad 2010 r

31. CZYTELNICTWO DWUTYGODNIKÓW • Wyniki Badania PBC za okres czerwiec 2010 - listopad 2010 r

32. CZYTELNICTWO MIESIĘCZNIKÓW • Wyniki Badania PBC za okres czerwiec 2010 - listopad 2010 r

33. CZYTELNICTWO DWUMIESIĘCZNIKÓW • Wyniki Badania PBC za okres czerwiec 2010 - listopad 2010 r

34. PRASA OPINII

35. ? • Czym jest tzw. „prasa opinii”? • Do jakiego czytelnika jest skierowana? • Jaką tematykę porusza?

36. PRASA OPINII - cechy • grupa nieliczna - ok. 100 tytułów, przeważnie tygodników i miesięczników, tworząca elitarną grupę periodyków najbardziej opiniotwórczych, po które sięgają czytelnicy z wyższym wykształceniem, należący do elit politycznych i społecznych, najaktywniejsi i najambitniejsi pod względem potrzeb kulturalnych; • ich zawartość to w przeważającej części duże materiały tekstowe, a nie ilustracje, które jeśli w ogóle występują, to niesamodzielnie, uzupełniając jedynie tekst; • podejmują wszystkie aktualne problemy społeczne, polityczne, gospodarcze, ideologiczne w wymiarze krajowym i międzynarodowym; • duży udział w przedstawianych materiałach mają bardzo często nie tylko dziennikarze, ale także specjaliści i eksperci wypowiadający się na dany temat; • prasa opinii ogranicza miejsce na reklamę i płatne ogłoszenia.

37. Konkurs 2.

38. ? Wymień polskie tygodniki opiniotwórcze?

39. PRASA OPINII - TYGODNIKI • „Angora” • „Polityka” • „Forum” • „Wprost” • „Newsweek” • „Przekrój” • „Przegląd” • „Gazeta Polska” • „Najwyższy Czas” • „Nie” • „Uważam Rze” • „Tygodnik Powszechny”

40. CZASOPISMA LIFESTYLOWE i SHOPPINGOWE

41. CZASOPISMA SPORTOWE

42. CZASOPISMA PORADNIKOWE I KULINARNE

43. CZASOPISMA MOTORYZACYJNE

44. CZASOPISMA KOBIECE

45. CZASOPISMA MŁODZIEŻOWE

46. CZASOPISMA TELEWIZYJNE

47. ? • Czym jest „tabloid”? • Jakie inne określenia używane są na ten typ prasy? • Do jakiego czytelnika skierowane są tabloidy? • Jaką tematykę poruszają?

48. TABLOID - cechy • tabloid =brukowiec, bulwarówka, prasa bulwarowa, szmatławiec • specjalny format edycyjny • początki tego rodzaju wydawnictw sięgają XIX-wiecznych tzw. „penny-press” w nurcie „yellowjournalism”; • tabloidy skierowane są do szerokich rzesz mało wykształconej ludności, dlatego też zawarte w nich informacje często przesycone są tanią sensacją - tytuły tekstów są populistyczne i dosadne; • zawierają dużo zdjęć, a mało tekstu; ilustracje oraz zdjęcia często zawierają szokujące sceny, nierzadko przesycone są erotyką; • zazwyczaj dużo uwagi poświęcone jest tematyce sportowej; • tabloidyodwołują się do emocji, prowokują, nierzadko przekraczają normy dziennikarskie; • w Polsce dużą popularność zdobyły „Fakt” oraz „Super Express”.

49. SKUTKI TABLOIDYZACJI PRASY • degradacja kultury masowej • wytwarzanie w mediach tandety • degradowanie wiedzy odbiorcy (ogłupianie odbiorcy) • posługiwanie się stereotypami i mitami • zmniejszona odpowiedzialność za słowo • stwarzanie wrażenia, że rację ma większość • ograniczenie wolności osoby publicznej • poniżanie odbiorcy

50. II) PROFILE CZYTELNIKÓW PRASY W POLSCE