460 likes | 690 Views
Viral Genetics. ดร. ยิ่งมณี ตระกูลพัว. Genetic change. Wild type virus: ไวรัสที่มีอยู่ในธรรมชาติ Mutant virus: ไวรัสที่มีลักษณะทางพันธุกรรม (genotype) หรือลักษณะที่แสดงออกภายนอก (phenotype) เปลี่ยนไปจากที่ปรากฏในธรรมชาติ. 1. Spontaneous mutation.
E N D
Viral Genetics ดร. ยิ่งมณี ตระกูลพัว
Genetic change • Wild type virus: ไวรัสที่มีอยู่ในธรรมชาติ • Mutant virus: ไวรัสที่มีลักษณะทางพันธุกรรม (genotype) หรือลักษณะที่แสดงออกภายนอก (phenotype) เปลี่ยนไปจากที่ปรากฏในธรรมชาติ
1. Spontaneous mutation • ความผิดพลาดในการจับคู่กันของเบสในสาย DNA • เกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุ อัตราการเปลี่ยนแปลงต่อ nucleotide DNA virus ~ 10-8-10-11 RNA virus ~ 10-3-10-4 ( สูงกว่า ) RNA polymerase ไม่มี proof reading activity
2. Induced mutation - ใช้ mutagen - เกิดได้สูงกว่าในธรรมชาติ • Engineered mutation - ใช้ oligonucleotide - PCR mutagenesis
การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรมการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม 1. Nucleotide substitution การแทนที่โดยไม่สูญเสีย nucleotide Transition: Pyrimidine Pyrimidine (T,C) Purine Purine (A, G) Transversion: Purine Pyrimidine
Silent mutation: รหัสพันธุกรรมไม่เปลี่ยนแปลง GCA Alanine GCC Mis-sense mutation:รหัสพันธุกรรมเปลี่ยนแปลง GAA Glutamic acid GAT Aspartic acid
2. Nucleotide deletion/ insertion Deletion, Insertion - 1 base หรือ มากกว่า เกิด frame shift mutation : เปลี่ยนรหัสทางพันธุกรรม polypeptide เปลี่ยนแปลง Lethal virus
Mechanism of mutagenesis • In vitro mutagen modify resting nucleic acid • Nitrous acid (deamination agent) Adenine Hypoxanthine A=T Hypoxanthine = cytosine A-T G-C transition
Cytosine Uracil nitrous acid C = G Uracil = adenine G-C A-T transition
Hydroxylamine Cytosine derivative C = G derivative = adenine G-C A-T transition
Alkylating agent nitrosoguanidine ethanemethane sulfonate methylmethane sulfonate : มีการเติม alkyl gr (CH3) ที่ตำแหน่ง N7 ของ purine base Guanine 7-methylguanine G = C T = A transversion
2. In vivo mutagen modify metabolically active nucleic acid • Radiation UV light เกิดpyrimidine dimer ex. Thymine dimer
- Base analogue 2- aminopurine 5- azacytidine 5- bromouracil ex. 5- bromouracilเหมือนthymine T = A 5-BU (keto state) = A ปกติ 5-BU (enol state) = G A = T G = C transition
- Intercalating agent Acridine orange , proflavin เกิด base insertion/ deletion
Type of mutant virus • Conditional lethal mutants ไวรัสเพิ่มจำนวนได้ในบางสภาวะ • Temperature-sensitive (ts) mutant wild type: เพิ่มจำนวนที่อุณหภูมิ = 20-39.5C (permissive temp.) point mutation เปลี่ยน amino acid, protein; enzyme,structural protein สูญเสียหน้าที่ Mutant เพิ่มจำนวนไม่ได้เมื่อเพิ่มอุณหภูมิ (non-permissive temp.)
2. Plaque morphology mutation Adenovirus : large plaque mutant HSV : Syncytial mutant ทำให้เซลล์หลอมรวมกัน 3. Host range mutant Mutant: gene ของ attachment site gene ของ regulatory protein ทำให้ความสามารถในการติดเชื้อเปลี่ยนแปลง
Drug resistant mutant ex. HSV ดื้อต่อยา Acyclovir • Deletion mutant สูญเสียลำดับ base ที่สำคัญ ต้องการ helper virus ex. HDV (delta virus) Helper virus: HBV
Genetic interaction Virus 1 Virus 2 Mix infection ในเซลล์เดียวกัน (Virus 3) Genetic interaction
Genetic interaction • Complementation • Recombination • Genetic reactivation
1. Complementation Mutant virus 1 Mutant virus 2 Mix infection ปริมาณไวรัสเพิ่มขึ้น - ยีนที่ขาดไปของไวรัสแต่ละชนิดต่างกัน - มีการผลิตโปรตีนที่ขาดไปมาเสริมกัน
แบ่งเป็น 2 ชนิด 1). Intergenic complementation mutant virusมีการขาดหายไปของ ยีนที่ทำหน้าที่ต่างกัน 2). Intragenic complementation mutant virus มีการขาดหายไปของโปรตีน ที่ domain ต่างกัน subunit protein ของแต่ละ mutant complement multimeric protein
Complementation index = ปริมาณไวรัสจากเซลล์ที่เป็น mix infection ปริมาณไวรัสจากเซลล์ที่เป็น single infection Complementation index มากกว่า 1 Complementation
2. Recombination Mix infection Interaction ของ genome genome ที่มี genetic information ต่างจากสายพันธุ์เดิม
แบ่งเป็น 3 ชนิด 1). Intramolecular recombination - DNA virus, RNA virus ที่มีการ replicate ผ่าน DNA - genome สายเดี่ยว - มีการแตกหักและสร้างใหม่ของกรดนิวคลีอิค (breakage-reunion mechanism)
2). Reassortment • Virus ที่มี genome เป็น segment ex. Influenza, reovirus แต่ละ segment เกิด reassortment อย่างอิสระ Influenza virus • RNA virus • Genome 8 ชิ้น • Spike 2 ชนิดบน envelope Hemagglutinin (H),Neuraminidase (N)
แบ่งเป็น 3 ชนิด: A, B, C Type A – H แบ่งเป็น 14 subtype(H1, H2…H14) พบในคน H1, H2, H3 - N แบ่งเป็น 9 subtype (N1, N2…N9) พบในคน N1, N2 • มีการ reassortment ของ glycoprotein gene เปลี่ยนแปลวยีนของ hemagglutinin, neuraminidase เกิด H, N subtupe ใหม่
การเปลี่ยนแปลงแอนติเจนการเปลี่ยนแปลงแอนติเจน มีการกลายพันธุ์ เกิด subtype ใหม่ 1).Antigenic drift มีการเปลี่ยนแปลงน้อย 2). Antigenic shift มีการเปลี่ยนแปลงมาก ติดเชื้อระบาดทั่วโลก ทุก 10-40 ปี (pandemic)
การระบาดของ Influenza virus type A พ.ศ. 2461 Spanish Flusubtype H1N1 ระบาดทั่วโลก พ.ศ. 2500 Asian Flusubtype H2N2 พ.ศ. 2511 Hong Kong Flusubtype H3N2 พ.ศ. 2520 Rassia Flu subtype H1N1 ไม่รุนแรง เพราะระบาด subtype เดิม พ.ศ. 2540 ระบาดของไวรัสจากไก่สู่คนที่ฮ่องกง subtype H5N1
3. Genetic Reactivation Noninfectious virus 1Non-infectious virus 2 หรือ infectious virus Mix infection Infectious virus : Remove inactivate lesion - recombination - reassortment
Infectious virus x Non-infectious virus เรียก cross-reactivation (marker rescue) • Non-infectious virus x Non-infectious virus เรียก multiplicity reactivation ยีนที่ไม่สามารถทำหน้าที่ได้อยู่บนตำแหน่งต่างกันบน genome
Non-genetic interaction • Interference • Phenotypic change 1. Interference • Homologous interference • Heterologous interference
Homologous interference • การรบกวนกันขณะการเกาะติด (attachment) • การรบกวนกันขณะการแทรกอนุภาคไวรัสเข้าสู่เซลล์ (penetration) • การรบกวนกันขณะการเพิ่มจำนวน (replication)
สาเหตุของ Homologous interference • Inoculate virus ที่ multiplicity of infection (MOI) สูง MOI = ปริมาณไวรัสต่อเซลล์ MOI สูง - Total virus particle คงที่ - Infectious particle ลดลง มีการเกิด Defective interfering (DI) virus particle - ขนาด 5% ของ infectious genome ดังนั้นควรใช้ MOI 1
Defective interfering (DI) virus particle • RNA virus : rhabdovirus, togavirus, coronavirus • DNA virus : herpesvirus การศึกษาใน RNA virus (genome สายเดี่ยว) เกิด DI genome โดย copy-choice mechanism - มีการเปลี่ยน template จากสายบวกเป็นสายลบ - มีการเคลี่อนจากส่วนหนึ่งไปยังอีกส่วนหนึ่งของ template
Defective genome มี 4 ชนิด • Deletion form • Snapback form • Panhandle form • Compound form
5' (-) 3 ' (-) • (+) (-) Deletion • (+) (-) Snapback (+)
(+) Panhandle 4. Compound = deletion + snapback
DI particles • Structural capsid protein ไม่เปลี่ยนแปลง • Genome ขาดหายไปบางส่วน (deletion mutant) • เจริญได้ในเซลล์ติดเชื้อที่มี homologous virus (helper virus) เท่านั้น • สามารถยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนของ host cell • สามารถรบกวนการเพิ่มจำนวนของ homologous virus
Heterologous interference • Poliovirus รบกวนการเพิ่มจำนวนของ VSV (Vesicular stomatitis virus) โดยการยับยั้งการสร้าง mRNA ของ VSV 2.Sindbis virus รบกวนการเพิ่มจำนวนของ NDV (Newcastle disease virus) โดย NDV RNA จับกับ sindbis replicase enzyme ทำให้เป็น inactive complex
2. Phenotypic change 1) Related virus พบใน naked virus ex. Poliovirus type 1 x Poliovirus type 3 Mix infection Phenotypic masking/ Transcapsidation, Phenotypic mixing, ไวรัสปกติ
2) Unrelated virus • พบใน envelope virus Mix infection Pseudotype formation - ผสมกันระหว่าง nucleocapsid กับ envelope - ผสมกันของ envelope