1 / 45

ERKEK İNFERTİLİTESİNDE GÜNCEL GENETİK DEĞERLENDİRME

ERKEK İNFERTİLİTESİNDE GÜNCEL GENETİK DEĞERLENDİRME. Uzm.Dr.Firdovsi Memmedov İstanbul Tıp Fakültesi Androloji Bilim Dalı Rotasyoneri. Genetik değerlendirilme indikasyonları : Azoospermik hastalarda Ağır oligozoospermide İdiopatik infertilitede

Leo
Download Presentation

ERKEK İNFERTİLİTESİNDE GÜNCEL GENETİK DEĞERLENDİRME

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ERKEK İNFERTİLİTESİNDE GÜNCEL GENETİK DEĞERLENDİRME Uzm.Dr.Firdovsi Memmedov İstanbul Tıp Fakültesi Androloji Bilim Dalı Rotasyoneri

  2. Genetik değerlendirilme indikasyonları : • Azoospermik hastalarda • Ağır oligozoospermide • İdiopatik infertilitede Alberto Ferlin,Barbara Arredi,Carlo Foresta,2006

  3. Genetik Değerlendirme • Kromozom anomalileri • Sex kromozom anomalileri • Otozomal kromozom anomaliler • Y kromozom mikrodelesyonları • Sperm DNA hasarı

  4. Kromozom anomalileri • Kromozom anomalilerin görülme sıklığı - Genel populasyonda • Sex kromozom anomalisi % 4.2 • Otozomal anomali % 1.5 • Fertil erkeklerde % 0.5 • İnfertil erkeklerde % 5.8 Ferlin, 2006

  5. Kromozom Anomalileri • Sex kromozom anomalileri • Klinefelter sendromu • Kallman sendromu • XYY erkek • XX erkek • Miks gonodal disgenezi • Otozomal kromozom anomaliler • Reciprocal translokasyonu • Robertsonian translokasyonu

  6. Klinefelter Senrdomu • Klinefeltersendromu, kromozomal anomalisi olan erkeklerin 2/3 görülmektedir • Genel populasyon % 0.1-% 0.2 • Azoospermi % 10-15 • Oligozoospermi % 0.7 Fabio Lanfranco,2004

  7. Klinefelter Sendromu • Klasik tip 47 XXY % 90 • Mozaisizm- 46 XY/47 XXY % 10 • 48 XXXY ve 48 XXYY 1/17.000 – 1/50.000 • 49 XXXXY 1/85.000 – 1/100.000 Visootsak J, 2006

  8. XYY Erkek • Genel populasyonda % 0.1-% 0.4 • Fenotip normal • Mental retardasyon • Artmış lösemi riski • Maturasyon arrest veya SCO • Ağır oligozoospermi1 Alberto Ferlin,Barbara Arredi,Carlo Foresta,2006 1 J.P.Milazzo, 2006

  9. XX Erkek • Genel populasyonda 1/14.000 • Azoospermik % 0.9 • Y (SRY) – X translokasyonu • Erkek fenotip • Ambigius genitale, jinekomasti, hipospadias • Spermatogenez Ø Alberto Ferlin,Barbara Arredi,Carlo Foresta,2006

  10. Miks Gonodal Disgenezi • Yenidoğanlarda 1/ 5000 • Ambigius genitale • Malignite riski artmış • 45 X/46 XY mozaisizm • Normal karyotip %33 • Germ hücre aplazisi Alberto Ferlin,Barbara Arredi,Carlo Foresta,2006

  11. Kallman Sendromu • X kromozomuna bağlı en sık görülen bozukluktur • Genel populasyonda 1/10.000 - 1/60.000 • Kalman sendromu hipogonadotropik hipogonadizm ve anosmia ile birlikte görülür • Genelde hastalık sporadik, X-linked recessive (XLR) ) ve bazi ailelerde otozomal dominant ve otozomal resesif geçtiği görülmüştür • 22.3 Xp’de KALIG-1 geninde mutasyon görülmektedir J.C.Zenteno,J.P.Mendez,G.Maya-Nunez,S.Kofman Alfaro,1999

  12. Kallman Sendromu • Fasiyal asimetri • Yarık damak • Renk körlüğü • Sağırlık • İnmemiş testis • Renal anomali • Kardiak anomali • Zihinsel gelişimde azalma J.C.Zenteno,J.P.Mendez,G.Maya-Nunez,S.Kofman Alfaro,1999

  13. Kallman Sendromu • Erkeklerin bir kısmında diğer fenotipik anomaliler olmadan sadece izole gonadotropin eksikliği görülebilir • Hastalar infertilite ile başvurabilirler ve hormon replasman tedavisi ile başarılı bir şekilde tedavi edilirler J.C.Zenteno,J.P.Mendez,G.Maya-Nunez,S.Kofman Alfaro,1999

  14. Robertsonian Translokasyon • Yeni doğmuş cocuklarda 1/1.000 • İnfertil populasyonda % 0. 8 • 45 kromozom • İnfertil erkeklerde 13 , 14 , 15, 21, 22 kromozomlarda translokasyon • Bu hastalarda spontan düşük ve anomalili cocuk riski yüksek Foresta,2006 Egoscue J ve ark .Plecenta 2003

  15. Reciprokal Translokasyon • Yenidoğmuş cocuklarda 1/1.000 • Tekrarlayan spontan düşükleri olan çiftlerde % 0 -%14 • Taşıyıcıların spermlerinde unbalanced kromozom %19- % 77 Shi,2000

  16. Y Kromozomu • Küçük ve hetorokromatik kromozom • Kuvvetli bir erkek cinsi belirleyicisi • Erkekliği belirleme etkisi, kromozomun kısa kolunda ( Yp11 ) yerleşmiş bulunan SRY geni tarafından yerine getirilir • Spermatogenez ile ilgili genler Y kromozomunun uzun kolunda ( Yq11 ) yerleşimlidir

  17. Y Kromozom Mikrodelesyonları • İnfertil populasyonda % 8.2 • Fertil populasyonda % 0.4 - %2 • Oligozoospermide % 5-10 • Azoospermide % 10-15 Jon L. Pryor,Lorraine Meisner,P. Roberts ,1997 Maria Rosa Madura and Dolores J. Lamb ,2002 Janet M. Choi, Gianpiero D. Palermo, and Peter N. Schlegel, 2004

  18. Y kromozom • AZFa: USP9Y, DBY, UTY, TB4Y • AZFb: CDY2, XKRY, SMCY, E1F1AY, RBMY • AZFc: PRY,TTY, DAZ, BPY2, PRY, CDY1

  19. Klinikle İlişkili Delesyonlar • AZFa 2 gen • AZFb (P5/proksimal P1) 32 gen • AZFbc (P5/ distal P1) 42 gen • AZFbc (P4/distal P1) 38 gen • AZFc (b2/b4) 21 gen Güncel Delesyon Modeli Pseudootozomal bölge 1 SRY ZFY AZFa AZFa sY84, sY86 P5/proksimal P1 (AZFb) P5/distal P1 P4/distal P1 AZFb AZFc (b2/b4) sY127, sY134 sY254, sY255 sY254, sY255 sY254, sY255 sY254, sY255 AZFc 0.8 6.2 7.7 7.0 3.5 Boyut (Mb) Repping, 2002 Pseudootozomal bölge 2

  20. >%95 Y Kromozom Mikrodelesyon Analiz Yöntemi • EAA / EMQN standartları (2004) • Multiplex PCR • İnternal kontrol (ZFX/ZFY genleri) • External kontrol (fertil erkek, kadın, su) • SRY sY14 • AZFa sY84, sY86 • AZFb sY127, sY134 • AZFc sY254, sY255 (DAZ)

  21. AZF delesyonlarının prevalansı • AZFa % 3.8 • AZFb % 14.1 • AZFc % 53.8 • AZFb+c % 20.5 • AZFa+b+c % 7.7 P.N.Schlegel, 2003

  22. AZF delesyonlarının testiküler histolojiye göre dağılımı AZFa AZFc AZFb AZFa+b AZFb+c AZFa+b+c • SCOS • Şiddetli hipospermatogenez • Spermatogenik arrest Blagosklonova O, 2000

  23. Y delesyonu açısından risk grubundaki erkekler • Oligozoospermi (< 1 milyon/ml) • Nonobstruktif azoospermi Foresta 2006 Simoni 2004

  24. Y Delesyon Analizi - AZFa • Sertoli cell-only sendromu tip I ile ilişkili1 (Komplet AZFa delesyonu USP9Y2+DBY4) • Şiddetli oligozoospermi5 (Parsiyal AZFa delesyonları USP9Y veya DBY) • Komplet AZFa delesyonunda TESE/ICSI primer prosedür olarak önerilmemektedir 1 Vogt 1996, Krausz, McElreavey 1999, 2000, Kamp 2001, Kleiman 2001, Hopps 2003 2Sun 1999 3Sargent 1999 4Foresta 1999 5Quereshi, 1996, Ferlin 1999, Foresta 2000

  25. Y Delesyon Analizi - AZFb • Komplet AZFb bölge delesyonu1 AZFb AZFb-c P5/ proksimal P1 P5/ distal P1 P4/ distal P1 TESE/ICSI primer prosedür olarak önerilmemektedir • Parsiyel AZFb delesyonu Heterojen klinik tablo olarak oligozoospermi SCO/Spermatogenik arrest 1Kent-First 1999, Vogt 1996, Krausz 2000, Hopps 2003

  26. AZFc (b2/b4) sY1206 sY1291 sY1191 DAZ3, DAZ4 DAZ1, DAZ2 AZFc delesyon subgrupları u2 u3 b3 gr1 u1 b1 t1 g1 g2 Y2 b4 b2 t2 r1 r2 Y1 r3 r4 gr2 Ferlin 2004

  27. Y Delesyon Analizinin Prognostik Değeri • TESE uygulanacak hastalar için delesyon tipi, mikrodelesyonun komplet / parsiyel olması potansiyel bir prognostik faktördür1 • Zaman içinde sperm sayılarında azalma mikrodelesyon yönünden değerlendirme gerektirir2 • Doğacak erkek çocuğun genetik defekt açısından bilinmesi gereklidir 1 Vogt et al., 1996; Silber et al.,1997 & 1998; Bradell et al., 1998 2 Girardi et al., 1997; Simoni et al., 1997 3 Kent-First 1996, Mulhall 1997, Jiang 1999, Kamischke 1999, Kleiman 1999, Cram 2000, van Golde 2001, Oates 2002, Peterlin 2002

  28. AZF Delesyonları Genetik Geçiş • AZFc delesyonu olan 1 babanın; 4 erkek çocuğunda AZFc delesyonu (+) Chang P, 1999 • AZFc delesyonlu 3 infertil hasta’nın ICSI ile doğan toplam 4 erkekte (1 ikiz) AZFc delesyonu (+) Page D., 1999 • AZFc delesyonlu babanın 2 erkek çocuğunda AZFc delesyonu (+) • 1. Çocuk azoospermi, 2. oligozoospermi Gatta V., 2002

  29. Y Kromozom MikrodelesyonlarıITF Sonuçları 2003 Aralık- 2007 Şubat n=339 hasta • Delesyon saptanan 22 • AZFb-c delesyonu 8 • AZFc delesyonu 13 • AZFb delesyonu 1 • AZFc delesyonu olan bir hastada semen analizi pellet (+)

  30. Kistik Fibrozis Mutasyonu ve Erkek İnfertilitesi • Kistik fibrozis Otozomal resesif bozukluk • Genel populasyonda 1/ 2500 • Beyaz ırkta en sık görülen genetik hastalık • CF erkeklerin % 95 obstruktif azoospermi olarak görülmektediir • Kistik fibrozisin %4’ü transmembran regülatör geninde (CFTR) mutasyon taşımaktadır • Bu gen 7. kromuzomun kısa kolunda yerleşmiştir • İyon kanalı olarak fonksiyon gören bir membran proteinini kodlar • Ejakulator kanal, seminal vezikül, vas deferens ve epididimin distal 2/3’ünün oluşumunu etkiler Lucyna Maujka,Joanna Gozdzik, Michal Witt,2003 Alberto Ferlin, Barbara Arredi, Carlo Foresta, 2006

  31. Konjenital Bilateral Vaz Deferens Agenezisi • Ekstratestiküler duktal sistemin en sık anomalisidir • Genel populyasyonda % 0.04 • İnfertil erkeklerde % 1-2 • Nedeni, 7. kromozom kısa kolundaki CFTR (Kistik fibrozis transmembran regülatör) gen mutasyonu Claustres, 2005

  32. Konjenital Bilateral Vaz Deferens Agenezisi • CBAVD , otosomal resesif genetik zemininde infertilite oluştururlar • 800’den fazla mutasyon tanımlanmış • Klinikle ilişkili 30 gen • DF508 , R117H , W1282X

  33. Konjenital Bilateral Vaz Deferens Agenezisi • Klinik olarak kistik fibrozisli erkeklerin hepsinde CBAVD görülmektedir • CBAVD’li erkeklerin 2/3 ‘sinde kistik fibrozis gen mutasyonu bulunmaktadır Claustres, 2005

  34. Konjenital Bilateral Vaz Deferens Agenezisi • CBAVD’li erkekler • %25 unilateral renal agenezi • Spermatogenez bozulmamıştır • Obstrüktif azoospermi • MESA/ICSI ile gebelik elde edilebilir Claustres, 2005

  35. Konjenital Bilateral Vaz Deferens Agenezisi • Vas deferens agenezisinde ,CFTR mutasyonların genel olarak döle geçmesinden kaçınmak için gerekirse her iki çiftde genetik açıdan inceleme yapılmalıdır (Cuppens and Cassiman, 2004) • Erkekte CBAVD bulunduğu durumda kadında kistik CFTR gen mutasyonu bakılmalı (Report on evaluation on inferile male, 2004)

  36. Sperm DNA ve Kromatin Yapısı • Sperm hücrelerinin kromatin yapısı somatik hücrelerden daha sıkıdır • Spermatogenezin gec evresi esnasında spermatid nükleusu yeniden oluşur ve yoğunlaşır • Bu da histonlarla protaminlerin yer değişmesi ile ilişkilidir Armand Zini, Jamie Libman, 2006

  37. Sperm DNA ve Kromatin Yapısı • DNA zincirinin çevresi protamin molekülleri ile sarılmıştır • DNA nın %15 histonlar tarafından çevrilir ( spesifik DNA sequence) • Nuklear yogunluk sperm genomunu eksternal stresden (oksidasyon ve ya ısı artışı) korunması için önemlidir Armand Zini, Jamie Libman, 2006

  38. Sperm DNA Hasarının Sebepleri • Protamin yetersizliyi • Reaktif oksijen türlerinde artış • Apoptozis • Kemoterapi ve radyoterapi • Sigara ve kimyasal toksinler • Genital trakt lnflamasyonu • Testikular hipertermi • Varikosel Armand Zini, Jamie Libman, 2006

  39. Sperm DNA Hasarı • Sperm DNA hasarı hangi hastalarda bakılmalı? • Açıklanamayan infertilite • Daha önce fertil olup, 40 yaşın üzerindeki erkekler • Başarısız YÜT • Toksinlere maruz kalanlarda D.P. Evenson, Theriogenology, 2006

  40. Sperm DNA Hasarı Belirlemede Kullanılan Yöntemler TUNEL (Terminal deoxynucleotidyl Transferase Biotin-dUTP Nick End Labeling) COMET (Cluster Of Motifs E-value Tool) SCSA (Sperm Chromatin Structure Assay) Yöntemlerin etkinlikleri arasında anlamlı fark yok Armand Zini, Jamie Libman, 2006

  41. Sperm DNA Hasarı ve ICSI Ejakülat Spermi Testiküler sperm DNA Hasarı %23.6%4.8 Fertilizasyon %70.8 %74.9 Gebelik %5.6 %44.4 DNA hasarı yüksek olan erkekler için ejakülat spermi ile başarısız ICSI sonrasında testiküler sperm ile ICSI uygulanması düşünülebilir Greco E,. Hum Reprod. 2005

  42. Sperm DNA ve Kromatin YapısıITF Sonuçları 2006 Kasım – 2007 Şubat n = 75 TUNEL yöntemi ile bakıldı normal değer < 12 • DNA hasarı yüksek 16 • Varikosel 7 • Kabakulak orşiti 1 • Açıklanmayan 8

  43. Sperm DNA ve Kromatin YapısıITF Sonuçları • DNA hasarı yüksek olan hastalar kliniğimize başvurmadan önce • ICSI başarısızlığı n = 1 • IUI başarısızlığı ( 2 kez) n = 2 • ICSI gebelik (+) ; Abortus • IUI başarısızlığı (3kez) n = 2 • 1 hastaya 3xIUI ve 2xICSI yapılmış; Gebelik(+) ; Abortus

  44. Sonuç İnfertil erkeklere; • İnfertilite nedeninin araştırılması • ÜYT deki başarının belirlenmesi • Doğacak cocuklarda genetik hastalıkların geçişinin belirlenmesi için genetik analizlerin yapılması tavsiye olunur

More Related